Ο Κτίρια Τη Νύχτα είναι ένας από τους πιο ιδιοσυγκρασιακούς έλληνες μουσικούς που δισκογραφούν τα τελευταία χρόνια. Το έργο του (7 LPs και 2 EPs την τελευταία δεκαετία), οι λίγες συνεντεύξεις του, τα κείμενα που έχει δημοσιεύσει κατά καιρούς, η μουσική που έχει γράψει για θέατρο και κινηματογράφο, εντάσσονται όλα μαζί σε ένα πλαίσιο προσεκτικά δομημένο και συνεχές/συνεπές. Ορισμένο από έναν καλλιτέχνη που ξέρει πώς θέλει να επικοινωνήσει χωρίς να παγιδεύεται στο εκκρεμές «εμπορικό-αβαν γκαρντ».
Τον περασμένο Δεκέμβριο κυκλοφόρησε το τελευταίο του άλμπουμ Συγκεκριμένα Διαμερίσματα σε μια ειδική έκδοση βιβλίου, στο οποίο περιέχεται το CD, καθώς και σε digital album από την Inner Ear. Απομονώνοντας μια φράση από το σύντομο δελτίο τύπου που το συνοδεύει πρόκειται για «μια μεγάλου μήκους ταινία για τις μικρές ιστορίες της ζωής μας».
Ας την παρακολουθήσουμε στην director’s cut εκδοχή της, με σχόλιο του ίδιου του σκηνοθέτη…
Σε αυτό το σπίτι έχω ζήσει τα περισσότερα χρόνια της ζωής μου, εκείνα που από πολλούς θεωρούνται τα πιο κρίσιμα και καθοριστικά. Έφυγα από εκεί στα είκοσι, μέσα σε ένα πρωινό. Συχνά αποτελεί το περιβάλλον των ονείρων μου και σε πολλά τραγούδια μου υπάρχουν εικόνες από αυτό.
Στο πρώτο δευτερόλεπτο, όλοι οι ήχοι που είχα φτιάξει όταν ξεκινούσα τις ηχογραφήσεις.
Στο τέλος, πολλά ασύγχρονα κρουστά, τα οποία σιγά σιγά συμπίπτουν, σαν να συντονίζονται οι παλμοί των ανθρώπων – ο working title του δίσκου ήταν «Μία αρρυθμία πόλεων». Ενδιάμεσα, ένα τσιφτετέλι για την Ελλάδα των τελευταίων χρόνων.
Γραμμένο λίγο αφότου είχα δει το Wake In Fright του Ted Kotcheff. Το κομμάτι, προφανώς, δεν έχει σχέση με την ταινία, αλλά φαίνεται ότι ήταν τόσο έντονο το σοκ που μου προκάλεσε η προβολή, που ήθελα με κάποιον τρόπο να εκτονωθεί. Ήταν σαν να είδα λίγο πιο καθαρά τη ζωή μου για ένα απόγευμα.
Για τη σημασία των μικρών ανεπαίσθητων συμβάντων που καθορίζουν τις πορείες μας. Και για το τι θα γινόταν αν τα πράγματα είχαν έρθει λίγο διαφορετικά, δεν είχες γνωρίσει αυτόν που τώρα θεωρείς τον πιο σημαντικό άνθρωπο για σένα και τον συναντούσες σε ένα λεωφορείο. Η λογική λέει ότι απλώς θα τον προσπερνούσες, αλλά είναι ωραίο να σκέφτεσαι ότι σε μια φευγαλέα σύμπτωση βλεμμάτων θα ένιωθες ότι κάτι συμβαίνει χωρίς να μπορέσεις να το εξηγήσεις ποτέ.
Από την «τετραλογία της εκπαίδευσης». Για όλα αυτά που μας στερεί η βαρβαρότητα των ανθρώπων. Το ξημέρωμα με το όνομα που γράφεται με αίμα πάνω στο βιβλίο –και γενικότερα ολόκληρη εκείνη η νύχτα- είναι μια εικόνα που επιστρέφει στα κείμενά μου.
Τετράδια ντυμένα με χρώματα. Η δασκάλα σκύβει αιφνιδιαστικά για να δει αν όντως τραγουδάς και δεν ανοιγοκλείνεις απλώς το στόμα. Στο προαύλιο “στοιχηθείτε, ατενώς, ανάπαυση, προσοχή”. Ένας παιδικός στρατώνας.
Για τις μέρες που η μοντέρνα ζωή σε στριμώχνει και θες να επιστρέψεις σε ένα από εκείνα τα ατέλειωτα μεσημέρια των παιδικών καλοκαιριών, όταν όλοι στο σπίτι κοιμούνται κι εσύ βιάζεσαι να μεγαλώσεις.
Εικόνες από τα φοιτητικά μου χρόνια. Πάρτυ σε σπίτια σκορπισμένα στον χάρτη της Αθήνας. Για ένα βράδυ, οι ιστορίες του ενός μπαίνουν μέσα στον άλλο.
Για την πορεία μιας φίλης που επέλεξε να έχει μια συμβιβασμένη ζωή, μακριά απ’ όσα ονειρευόταν. Σίγουρα, δεν είναι εύκολο να μάχεσαι για όσα πιστεύεις και ποθείς, αλλά αν δεν προσπαθήσεις γι’ αυτά, ποιος τελικά ο λόγος να ζεις; Έχω δει κοντινούς μου ανθρώπους να λυγίζουν απέναντι στα κοινωνικά πρέπει και το θηρίο του μικροαστισμού, αλλά με κάποιους σε πονάει λίγο περισσότερο.
Το ’12 επισκέφτηκα μετά από χρόνια ένα εμπορικό κέντρο, όπου όλοι μιλούσαν με έναν κώδικα που δεν καταλάβαινα και φέρονταν σαν να έκαναν κάτι σπουδαίο. Από τη μία ένα σκηνικό στημένο για κατανάλωση και από την άλλη, όχι πολύ πιο μακριά, τα μάτια ενός ανθρώπου που έχει ανοίξει ένα κάδο σκουπιδιών και γλείφει τα υπολείμματα από ένα κουτί ζαχαροπλαστείου. Αυτός είναι ο άδικος κόσμος μας. Σαν σφαίρες με εκκωφαντικές αντιθέσεις που ακουμπάνε η μία την άλλη, αλλά ποτέ δεν επικοινωνούν.
Κοιτάζοντας παλιές φωτογραφίες: συγγενείς σε μικρή ηλικία, χαμόγελα, παραλίες, αγκαλιές. Και μετά, η αόρατη μηχανή που μετατρέπει τα παιδιά σε ανδροειδή. «Σκληραίνει το δέρμα», όχι όμως για να προφυλάξει τις ευαισθησίες και τα όνειρά μας, αλλά για να φυλακίσει μέσα όσα κατά βάθος επιθυμεί η καρδιά.
Έχω γράψει και παλιότερα τραγούδια που έχουν αναφορές σε όνειρά μου («Οι δρόμοι γυρίζουν», «Μαίριηλ», «Το υπόλοιπο κάθε πρωί», «Μαγνητοταινία»). Εδώ είναι ένα που είχα δει όταν ήμουν τεσσάρων κι ήταν η πρώτη φορά που είχα συναίσθηση ότι ονειρευόμουν. Δε θυμάμαι, φυσικά, αν είχε μουσική το όνειρο, αλλά αν είχε, ίσως να ακουγόταν κάπως έτσι.
Από τα πιο παλιά κομμάτια του δίσκου – το παίζω στα live από το ’10. Φράσεις που ανακλούν στις ψυχρές επιφάνειες ενός χειρουργείου, μετά ήχοι από τα νυστέρια και τέλος η ζάλη από τη νάρκωση. Ανοίγοντας την τηλεόραση, ξεφυλλίζοντας lifestyle περιοδικά, περιηγούμενοι στα social media.
Όταν κάνεις κάποιο λάθος, όταν ας πούμε αδικείς κάποιον, οι πρώτοι που βρίσκονται στη θέση να στο επισημάνουν είναι οι φίλοι σου, οι κοντινοί σου άνθρωποι. Συνήθως όμως αντ’ αυτού, όχι μόνο κάνουν τα στραβά μάτια, αλλά σε υποστηρίζουν, κι ας ξέρουν ότι έχεις άδικο, κι ας το ξέρεις κι εσύ. Διότι στη δική τους στραβή περιμένουν να κάνεις το ίδιο γι’ αυτούς. Δε βγαίνει όμως πουθενά αυτό. Μόνο διαιωνίζονται οι «φαμίλιες».
Ένα βράδυ καθώς κοιμόμουν είχε κατά λάθος μείνει δίπλα μου ανοιχτό το φορητό μου recorder. Ήταν μια πολύ ήρεμη νύχτα, αλλά όταν την επομένη ανέβασα την ένταση της ηχογράφησης, άκουσα τον ήχο της πόλης. Η ησυχία δεν είναι σιωπή.
Πάνω στις αρχικές σημειώσεις για τη μελωδία έγραψα όσα περισσότερα take κιθάρας μπορούσα, ηχογραφημένης με πλήθος διαφορετικών τεχνοτροπιών. Ουσιαστικά, οτιδήποτε ακούγεται στο κομμάτι –πλην των κρουστών- είναι μια κλασική κιθάρα και η φωνή μου.
Συνωστίζονται σε γειτονικές καρτέλες διαφορετικές μέρες και διαθέσεις. Ένα τραγούδι στο YouTube, ένα meme, μια ερωτική απογοήτευση στο παράθυρο του chat, εναλλάσσονται με το πάτημα ενός πλήκτρου – το νέο ζάπινγκ. Ήχοι κιθάρας μέσα από την τηλεφωνική γραμμή, εξομολογήσεις μέσα από τα router. Faraway, so close.
Η διαφήμιση ήταν ανέκαθεν ο χώρος όπου τα όρια του πολιτικώς ορθού δοκιμάζονταν ή ξεπερνιούνταν: κάποτε -αρχές 90s- πωλούνταν dildos μασκαρεμένα ως «συσκευές για μασάζ προσώπου», ενώ λίγο αργότερα κανείς δεν ενοχλούνταν με τις διαφημίσεις των 090 γραμμών. Αυτό είναι ένα τραγούδι απ’ το μέλλον, μια διαφήμιση ενός υποθετικού προϊόντος, όταν στο σποτ θα μπορούν να ακούγονται τα πάντα.
Οικονομικές έννοιες όπως κέρδος και προσφορά συνυπάρχουν στις διαφημίσεις τόσο φυσικά με την αγάπη, τη φροντίδα, τη ζεστασιά. Πόσο κυνισμό κρύβουν αυτοί που σκαρφίζονται αυτά τα συνθήματα; Σου λένε κατάμουτρα «προσπάθησε να καταναλώσεις λίγο παραπάνω. Κι όλα στη ζωή σου θα πάνε καλά».
Το έγραψα την εβδομάδα του καλοκαιρινού δημοψηφίσματος, έχοντας στο νου και όλες τις προεκλογικές περιόδους. Το δώμα εκείνο συνειρμικά με πάει στην ανεμελιά της Αθήνας των 80s, όπως έχει αποτυπωθεί στους Απέναντι, στη Ρεβάνς, στη Γλυκιά Συμμορία, στο Νοκ Άουτ. Σκέφτηκα τη μελωδία και τα ηχοχρώματα του κομματιού σαν το soundtrack μιας ταινίας που θα μπορούσε να είχε γυριστεί τότε.
Για ένα περιστατικό που συνέβη λίγο πριν πάω σχολείο. Επενδυμένο με ήχους από εκείνα τα χρόνια (το παλιό μας ψυγείο, μικρά παιδικά παιχνίδια, τα καραμελάκια που σκάγανε πάνω στη γλώσσα). Και μια κοριτσίστικη φωνή που ακουγόταν στους διαδρόμους της παλιάς μου πολυκατοικίας. Την ηχογράφησα στο ίδιο μέρος με το ίδιο κορίτσι.
Το ’10 είχα γράψει ένα κείμενο στο μπλογκ μου. Νομίζω ότι συνδέεται κατά κάποιον τρόπο με το τραγούδι αυτό:
“[…] Αυτά τα χρόνια, είναι πιο πρόδηλο από ποτέ ότι δεν υπάρχει τίποτα πια για να πιαστείς. Οι ιδεολογίες είναι μόνο ένα πρόσχημα διαφοροποίησης για να φαγωθούν κι άλλες σάρκες, οι πολιτικοί ήταν πάντα διεφθαρμένοι, αλλά ποτέ τόσο ξεφτιλισμένοι και ηλίθιοι, η εκφρασμένη πραγματικότητα γίνεται όλο και πιο αποκαρδιωτική -στην καθημερινότητα, στις σχέσεις των ανθρώπων και στα κτίρια που μας περιβάλλουν. Γι’ αυτό η μόνη διέξοδος είναι να βρούμε όση ομορφιά έχει απομείνει. Όχι να την προσποιηθούμε ή να την εφεύρουμε, αλλά να την ανακαλύψουμε και να τη μοιραστούμε. Δε γίνεται αλλιώς.”
Αφιερωμένο στον Άγγελο Κυρίου, τον άνθρωπο που μέσα από τις μουσικές, τα κείμενα και τα live του έχει σκιαγραφήσει καλύτερα από κάθε άλλον την εποχή που ζούμε.
Το ζευγάρι που, μετά από 64 χρόνια συμβίωσης, «έφυγε» με λίγες ώρες διαφορά ο ένας απ’ τον άλλο είναι το πιο συγκινητικό που έχω διαβάσει εδώ και καιρό. Απ’ τη μία, είναι το καλύτερο τέλος για ένα μεγάλο ταξίδι, απ’ την άλλη ο αποχωρισμός είναι αναπόφευκτα αβάσταχτος. Το κομμάτι είναι μια σκέψη πάνω σε αυτό το «για πάντα».
Εικόνες από τα παιδικά μου χρόνια και την περιοχή του Κολωνού. Σαν μια παραμορφωμένη μελωδία σε παλιά κασέτα. Σαν να λες τα μυστικά σου μέσα απ’ τον φωταγωγό.
Η μπομπονέλα ήταν ένα παγωμένο γλυκάκι που τρώγαμε στα χρόνια του Δημοτικού, συγγενής της γρανίτας. Ένα κορίτσι τότε μου ‘χε πει ότι θέλει να με δει γυμνό. Εγώ το ίδιο σκεφτόμουν για ένα άλλο κορίτσι. Οι δάσκαλοι πολύ αυστηροί –τα περιστατικά που αναφέρονται στους στίχους είναι αληθινά. Και μετά, καθώς μεγαλώνεις, βλέπεις τις ίδιες συμπεριφορές σε άλλα πρόσωπα και το παιχνίδι της εξουσίας να εμφανίζεται με άλλες μορφές. Ένας σύντομος κύκλος της ζωής.
Επειδή πάντα πίστευα ότι, αν και είναι περισσότερα αυτά που μας χωρίζουν, αξίζει να παλεύουμε για τα λίγα που μας ενώνουν.
ΑΓΚΑΛΙΑ (ΤΑ 90s)
Το έγραψα στο μέρος στο οποίο αναφέρεται, δηλαδή κοιτάζοντας “αυτόν το δρόμο για το σπίτι σου” και το ηχογράφησα εκεί, την ίδια μέρα, με μια κιθάρα, σε ένα πρόχειρο recorder.
Μια βόλτα από το πιο σκοτεινό σημείο της πόλης μέχρι ψηλά, στους λόφους της. Ο παλιός σταθμός της Ομόνοιας που δεν έκλεινε ποτέ το βράδυ, η πλατεία Βάθης, ο σταθμός Πελοποννήσου, η Πνύκα. Όσο έγραφα τα έγχορδα του μεσαίου τμήματος, η βροχή που ακουγόταν απ’ έξω ταίριαζε απόλυτα με αυτά, οπότε άνοιξα το παράθυρο και την ηχογράφησα.
Μου αρέσει όλους τους δίσκους μου να τους κλείνω με ένα υστερόγραφο, σαν να υπάρχει ένα τραγούδι μετά το τελευταίο. Εδώ ήθελα να φτιάξω κάτι σαν μια μουσική γιορτή, με όλους τους ήρωες των προηγούμενων κομματιών να παρελαύνουν, όπως στην τελευταία σκηνή του 8½ του Φελίνι.