Γιάννης Σακαρίδης: «Ζούμε τα καλύτερα χρόνια των ελληνικών ταινιών μικρού μήκους»

Το ανθηρό φυτώριο των μικρομηκάδων, το Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας (DISFF), ξεκινάει σε λίγες μέρες γιορτάζοντας την 45^η χρονιά του και ανοίγοντας την φεστιβαλική περίοδο της νέας κινηματογραφικής σεζόν, πρώτες μέρες του φθινόπωρου, νωρίτερα από ποτέ στην πορεία του (5-11/9). Λόγος σημαντικός για αυτό, να μπορέσει να το παρακολουθήσει με άνεση και η εκπαιδευτική κοινότητα, πριν την έναρξη της κανονικής ροής της.

Γιατί δύο ακόμη νέα σημαντικά βήματα της φετινής διοργάνωσης, καταδεικνύουν τη σημασία που δίνει στον εκπαιδευτικό ρόλο του κινηματογράφου -κάτι που άλλωστε δείχνει να αναπτύσσεται όλο και περισσότερο τελευταία στη χώρα μας. Από τη μία το καινούργιο τμήμα Eθνικό Σπουδαστικό Διαγωνιστικό Πρόγραμμα που αποκτά σάρκα και οστά δίπλα στο αντίστοιχο διεθνές πρόγραμμα του φεστιβάλ και από την άλλη ο καθοριστικός ρόλος που θα παίξει στην Κινηματογραφική Σχολή της Δράμας, η οποία ξεκινά σε λίγους μήνες τη λειτουργία της από το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο –ένα όραμα του αλησμόνητου Αντώνη Παπαδόπουλου, επί τρεις δεκαετίες καλλιτεχνικού διευθυντή του φεστιβάλ, που επιτέλους γίνεται πραγματικότητα.

Αρκετές οι αλλαγές και οι καινούργιες δράσεις που προστέθηκαν τα τελευταία δύο χρόνια, οδηγώντας το φεστιβάλ σε έναν νέο κύκλο, παρά τις αντιξοότητες και τα εμπόδια που έφερε η κρίση, η πανδημία, ο πόλεμος. Με καπετάνιο για τρίτη χρονιά στο τιμόνι τον Γιάννη Σακαρίδη, νέα οπτική ταυτότητα, τμήματα με άξονα το περιβάλλον (πρόγραμμα Short & Green) ή τον ρόλο του σινεμά στην ψυχή του θεατή (πρόγραμμα Cinematherapy), περισσότερους καλεσμένους, σημαντικές παράλληλες εκδηλώσεις, ισάξια παρουσία ανδρών και γυναικών δημιουργών, το φεστιβάλ ανοίγει νέα πανιά με ώθηση τη συνεχόμενη ανοδική πορεία και διάκριση του ελληνικού σινεμά διεθνώς. 

Οι 148 συνολικά ταινίες κάθε είδους –μυθοπλασίας, ντοκιμαντέρ, animation– που συμμετέχουν σε όλα τα προγράμματα –30 από αυτές στο Εθνικό Διαγωνιστικό και 15 στο Διεθνές Διαγωνιστικό με τρεις ελληνικές ανάμεσά τους–, θα προβληθούν και σε φυσικούς χώρους και online. Ενώ οι επιτροπές που θα τις κρίνουν αποτελούνται από ονόματα δυνατά και ξεχωριστά –όπως ο χρυσός μικρομηκάς των Καννών Βασίλης Κεκάτος, πρόεδρος της επιτροπής του Διεθνούς Διαγωνιστικού, ο Κωνσταντίνος Γιάνναρης, πρόεδρος της επιτροπής του Εθνικού Διαγωνιστικού, ο Αργύρης Παπαδημητρόπουλος, πρόεδρος της επιτροπής του Εθνικού και Διεθνούς Σπουδαστικού Διαγωνιστικού Προγράμματος και πολλοί άξιοι ακόμη.

Παράλληλα, θα γίνουν αφιερώματα στον βραβευμένο με Όσκαρ Πολωνό σκηνοθέτη Paweł Pawlikowski (Πάβελ Παβλικόφσκι) και τον πειραματικό visual artist Basim Magdy, masterclass με τον Γιάννη Οικονομίδη, pitching lab και pitching forum για νέους κινηματογραφιστές και συζητήσεις με Έλληνες και ξένους επαγγελματίες του χώρου. Και βέβαια υπέροχες, ζεστές βραδιές δίπλα στις πηγές της Αγίας Βαρβάρας και το πανέμορφο πάρκο. Εκεί βρίσκονται τα γραφεία του φεστιβάλ. Και είναι γεγονός πως όσο κουρασμένος και να είσαι από το τρέξιμο για να προλάβεις όλα τα δρώμενα, αρκεί μια ολιγόλεπτη επίσκεψη σε αυτή την καταπράσινη, γαλήνια όαση στο κέντρο της πόλης με τον ήχο του τρεχούμενου νερού, για να πάρεις ανάσα και να συνεχίσεις το κινηματογραφικό σου ταξίδι.

Με την ίδια ολιγόλεπτη στάση ξεκινά άλλωστε την κάθε πολύπλοκη μέρα του κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ και ο καλλιτεχνικός διευθυντής Γιάννης Σακαρίδης, που λίγο πριν την πρεμιέρα, μιλάει στην Popaganda για όλα τα ξεχωριστά της φετινής διοργάνωσης.

«Αγαπώ πολύ κάθε πρωινό στη διάρκεια του φεστιβάλ που κατεβαίνω στη λίμνη, στα γραφεία και στο θερινό σινεμά και νιώθω την ατμόσφαιρα και την προσμονή άλλης μιας μέρας με πρόγραμμα το οποίο ετοιμάζουμε με την ομάδα για μήνες», λέει χαμογελώντας. Δημιουργός και ο ίδιος, σκηνοθέτης και μοντέρ, είχε βρεθεί δεκάδες φορές στο φεστιβάλ ως θεατής, ως διαγωνιζόμενος ή ως κριτής. Τώρα αφήνει, χωρίς να ξεχνάει, για λίγο στην άκρη την ιδιότητα του κινηματογραφιστή και δημιουργεί, παρέα με μία ισχυρή ομάδα, τις καλύτερες συνθήκες ώστε να περάσουν αξέχαστα, με βάθος και ουσία, σε αυτή τη διοργάνωση, οι συνάδελφοί του.

Πόσο διαφορετικά είναι τα συναισθήματα που νιώθεις ως καλλιτεχνικός διευθυντής ενός φεστιβάλ που μέχρι το πρόσφατο παρελθόν το επισκεπτόσουν ως θεατής, κριτής ή διαγωνιζόμενος;  Είναι το ίδιο αίσθημα όπως κάθε φορά. Απλά τώρα γνωρίζω καλύτερα το πρόγραμμα, έχω εξασφαλισμένη θέση στις προβολές και δεν μπορώ να κάνω παράπονα για το πρόγραμμα.

Μετά από δύο χρόνια θητείας πώς αντιμετωπίζεις την τρίτη χρονιά; Έχουν μπει πια τα πράγματα σε ένα δρόμο όπως τον οραματιζόσουν, παρά τα προβλήματα με την κρίση, την πανδημία κλπ.;  Ανέλαβα ως καλλιτεχνικός Διευθυντής του DISFF κατά τη διάρκεια του πρώτου lockdown, όταν όλος ο πλανήτης ήταν σε κατάσταση σοκ, ανασφάλειας και πένθους. Στα δύο αυτά χρόνια, πολλά έχουν αλλάξει μέσα μας και πολλά επίσης έμειναν στάσιμα. Το σινεμά και τα φεστιβάλ κινηματογράφου έχουν επηρεαστεί από την πανδημία και από αυτή τη «στάση». Το DISFF νιώθω ότι αναπτύχθηκε μέσα στη πανδημία κι εκεί έκλεισε ο πρώτος κύκλος ανανέωσής του. Μπήκαν κάποιες βάσεις και δημιουργήθηκε μια ομάδα που έχει πολύ μεγάλες δυνατότητες για το μέλλον. Το φεστιβάλ δουλεύει όλο τον χρόνο με εκπαιδευτικά προγράμματα, on line σεμινάρια, ειδικές προβολές, παρουσιάσεις. Η εκπαίδευση και το «ψάξιμο» είναι και εσωτερικά, με την ομάδα συνεργατών που ειδικεύεται σταδιακά στον προγραμματισμό και στην ταυτότητα του φεστιβάλ.

Μετά τη νέα οπτική ταυτότητα και τα νέα περσινά προγράμματα, το φετινό φεστιβάλ στρέφει ακόμη πιο δυνατά το βλέμμα προς τον εκπαιδευτικό ρόλο του κινηματογράφου…  Η εκπαίδευση και η κινηματογραφική κοινότητα βρίσκονται στο κέντρο του DISFF45. Ιδρύσαμε το νέο Εθνικό Σπουδαστικό Πρόγραμμα και συνεργαστήκαμε με το Κλερμόν-Φεράν και το Τορίνο Μάρκετ σε πρωτοποριακά εκπαιδευτικά προγράμματα. Κάνουμε αφιέρωμα στα ντοκιμαντέρ του Παβλικόφσκι, ενώ παράλληλα παρουσιάζουμε τις video art ταινίες του Basim Magdy για να ανοίξουμε ποιοτικά μονοπάτια προς όλες τις κατευθύνσεις της τέχνης των ταινιών μικρού μήκους. Οι κινηματογραφικές σπουδές στη Δράμα είναι γεγονός, με το πράσινο φως που δόθηκε στο προπτυχιακό του ΕΑΠ (σ.σ. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο) σε συνεργασία με το DISFF και τον Δήμο Δράμας. Έτσι, τον Φεβρουάριο του 2023 θα αρχίσουν τα μαθήματα του πρώτου εξαμήνου των Κινηματογραφικών Σπουδών με τα εργαστήρια (σκηνοθεσίας κ.α.) να προγραμματίζονται στη πόλη της Δράμας.

Φέτος είναι η 2^η χρονιά του Cinematherapy, που είχε θερμή υποδοχή από το κοινό. Τι εμπειρία αποκομίσατε από την πρώτη του εκδοχή ώστε να το προχωρήσετε ακόμη περισσότερο; Όλη τη χρονιά δουλέψαμε την κινηματογραφο-θεραπεία στα σχολεία και θα πάρουμε μια γεύση από αυτή την εμπειρία στο φεστιβάλ, με ένα session με παιδιά. Θα γίνει επίσης ένα session με τον Λευτέρη Χαρίτο για το φαινόμενο «Άγριες μέλισσες» και φυσικά θα έχουμε την τιμή να ξανακάνουμε cinematherapy με τις ταινίες του Πάβελ Παβλικόφσκι στη Ταινιοθήκη της Ελλάδας, αργότερα (σ.σ. στις 17/9, ως μέρος του προγράμματος του φεστιβάλ που θα “ταξιδέψει” για ένα τριήμερο στην Αθήνα).

Σε αυτό το σημείο πρέπει να αναφέρω ότι γίνεται ένας κύκλος. Η ιδέα ξεκίνησε σε μια συζήτηση που είχαμε με τον Πάβελ Παβλικόφσκι και τη Ντενίς Νικολάκου (σ.σ. επικεφαλής του προγράμματος) για κινηματογράφο και ψυχολογία το 2019. Συμφωνήσαμε οι τρεις μας να κάνουμε μια τέτοια παρουσίαση στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας τον Ιούνη του 2020, που φυσικά δεν έγινε λόγω πανδημίας. Έτσι, μετά το on line session που κάναμε με τον Πάβελ το Σεπτέμβρη του 2020 στη Δράμα, ήρθε ο καιρός να γίνει και το live session στην Ταινιοθήκη, δύο χρόνια μετά. Θέλουμε να κάνουμε το πρόγραμμα όσο περισσότερο γνωστό γίνεται, γιατί το πιστεύουμε πολύ και θα το συνεχίσουμε σε άλλες θεματολογίες και σε όλες τις ηλικίες. 

Και το φετινό πρόγραμμα διαθέτει πολυπληθή παρουσία γυναικών δημιουργών, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό. Ως άντρας δημιουργός από τη μια, αλλά και ως διευθυντής φεστιβάλ από την άλλη, τι διαφορετικό πιστεύεις ότι προσθέτει αυτή η δυναμική θηλυκή νότα στο φεστιβάλ;  Πέρυσι στο DISFF είχαμε για πρώτη φορά περισσότερες γυναίκες δημιουργούς στο Εθνικό Διαγωνιστικό από τους άνδρες συναδέλφους τους και φέτος είναι σχεδόν 50-50. Έγινε τελείως φυσικά και οργανικά μέσα από τη διαδικασία προεπιλογής. Ειδικά σε μια εποχή, που από τη μια κάποια πράγματα επιτέλους προχωρούν -όπως οι αλλαγές που επέφερε το κίνημα #MeToo ενάντια στη σεξουαλική κακοποίηση- αλλά από την άλλη κάποια πηγαίνουν πίσω -όπως η κατάργηση στο συνταγματικό δικαίωμα στην άμβλωση στις ΗΠΑ- είναι σημαντικό τα φεστιβάλ να κρατούν τις ισορροπίες με τις επιλογές τους, να τονίζουν και να εκθέτουν με κάθε τρόπο τα θέματα αυτά.

Ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία ή πρόβλημα που αντιμετωπίζει το φεστιβάλ σήμερα;  Πέρα από τις μεγάλες κουβέντες που μπορούμε να κάνουμε για τις δυσκολίες και τα προβλήματα που έχουν τα φεστιβάλ στην post covid εποχή, αν θέλουμε να εστιάσουμε στο DISFF, θα έλεγα ότι η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίζει το φεστιβάλ είναι το θέμα της μεγάλης κλειστής επιβλητικής αίθουσας την οποία η Δράμα έπαψε να έχει από τότε που έκλεισε το «Σινέ Αστέρια» στο κέντρο της πόλης, το 2007.

Ποια είναι η γνώμη σου, ως δημιουργός αλλά και ως διευθυντής του φεστιβάλ, για την γενικότερη πορεία της ελληνικής μικρού μήκους ταινίας;  Έχω πει παλιότερα ότι ζούμε ίσως τα καλύτερα χρόνια που θυμάμαι για τις μικρού μήκους σε αναγνωρισιμότητα στο εξωτερικό, σε συμπαραγωγές και διεθνή βραβεία, και κάθε χρόνο ευτυχώς δικαιώνομαι περισσότερο. Την πιθανή «κοιλιά» που θα έκανε η πανδημία στην ποιότητα αλλά και στην ποσότητα την έσωσε η μεγάλη ώθηση που έδωσε το ΥΠΠΟΑ με το πρόγραμμα Covid. Θέλουμε φέτος να κάνουμε αφιερώματα σε μεγάλα φεστιβάλ του εξωτερικού με ταινίες και projects. Πέρα από τα φεστιβάλ βοηθάνε πολύ και οι μεγάλες επιτυχίες στο κοινό, όπως π.χ. είχε η ταινία του Άρη Καπλανίδη «Από το Μπαλκόνι», γιατί ανοίγουν τις πόρτες σε πλατφόρμες και μέρη όπου οι ελληνικές ταινίες μικρού μήκους δεν είχαν ποτέ πρόσβαση.

Δεν είσαι όμως μόνο διευθυντής του φεστιβάλ, είσαι και σκηνοθέτης. Σε ποιο στάδιο βρίσκεται η νέα σου ταινία «A Year Without Summer»/«Μια Χρονιά Χωρίς Καλοκαίρι» και τι θέμα έχει;  Η νέα ταινία μου καθυστέρησε λόγω covid και βρισκόμαστε στο στάδιο Ανάπτυξης Σεναρίου. Είναι ένα περιβαλλοντικό θρίλερ που κρύβει βαθειά μέσα του ένα οικογενειακό δράμα. Πραγματεύεται θέματα που αφορούν στη συμφιλίωση και τη συγχώρεση, αποκαλύπτοντας, προϊόντος του χρόνου, τις παρελθοντικές ενέργειες των γονέων στα παιδιά τους και πώς αυτές έχουν κατεργαστεί ή επηρεάσει την ενήλικη ζωή τους. «Αμαρτίες γονέων» που μεταβιβάστηκαν ως παρακαταθήκη στο παιδί -μια μητέρα που επιζητά διακαώς τη συγχώρεση της κόρης της. Το αίσθημα της ψυχικής συντριβής και οι μεγάλες μετάνοιες…