Ερωτικό γράμμα φτιαγμένο με «αποκόμματα», samples, ψήγματα, φλούδες, τρίμματα ήχων, διαλεγμένα με φροντίδα, μανία και μεγάλη σημασία στη λεπτομέρεια –γεννήθηκε μέσα από το «χάσιμο» και το ψάξιμο στα δισκάδικα και το υπέγραφε μια Σκιά.
Σημείωνε μάλιστα: –Μην μπερδευτείτε, ένα hip hop άλμπουμ είναι.
Την ίδια στιγμή και με τον δημιουργικό του οίστρο ο DJ Shadow έδινε καινούργια οπτική στο πώς μπορείς να δημιουργείς μουσική: είχε φωταγωγήσει την απεραντοσύνη των ήχων, των δυνατοτήτων και των περιπετειών που περίμεναν εκεί έξω.
Ήταν, όταν κυκλοφόρησε, το γερό μου χαρτί απέναντι σε όσους επέμεναν (και με πείσμα ε!) ότι DJs είναι μόνο εκείνοι που βάζουν μουσική στα πάρτι. Το πάρτι όμως που είχε ξεκινήσει το Endtroducing….., ο Shadow, ο Grand Master Flash λίγο νωρίτερα και κάμποσα άλλα παιδιά που τσάκιζαν δισκάκια σε ώρες ατέλειωτου digging θα άλλαζε το τοπίο στη μουσική. Κι εκεί κάθε τι, κάθε ήχος, riff, beat, λέξη, φράση, μελωδία, ανεξάρτητα από πού ερχόταν, θα μπορούσε να είναι κάτι άλλο, διαφορετικό. Επαναστατικό όπως ακούγεται. Η μουσική όπως την ξέρουμε σήμερα.
Πλαγίως κάπως έτσι και υπο σκιάν ας πούμε, έπεφτε και η δική μου εκδίκηση στο μάθημα της μουσικής τότε που η δασκάλα έχανε την ψυχραιμία της γιατί αντί να προσέχω στο σολφέζ, σκάλιζα ονόματα συγκροτημάτων στο θρανίο.
Πώς είναι να ακούς το Endtroducing….. σήμερα; Συγκινητικά. Νοσταλγώντας ίσως. Το μέλλον, πάντα.
20 χρόνια μετά… Guess who ‘s coming (που έλεγε και ο Τζακ).
Η Μαρία Μαρκουλή είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας mariamarkouli.com
Με απλά λόγια.
Είναι αναμφισβήτητα στην πρώτη 5άδα των πιο επιδραστικών άλμπουμ στην τριπ χοπ σκηνή. Κλισέ. Και μεγάλη αλήθεια ταυτόχρονα.
«Είμαι το συνονθύλευμα όλων των ειδών της μουσικής που με συγκινούν & αυτό που ακούτε είναι η φιλτραρισμένη από το είναι μου εκδοχή τους, όχι εγώ». Αυτό λέει στο “Building Steam with a Grain of Salt”, ξεκαθαρίζει άμεσα την διάθεση του & προετοιμάζει το άγονο -για όλο τον υπόλοιπο μουσικό κόσμο- έδαφος για την τεχνικά τολμηρή του προσέγγιση.
Μέχρι τότε, η trip hop είχε στα πούπουλα τους πανάξιους Portishead, Massive Attack & Tricky, που είχαν -χειρουργικά σχεδόν- γκρεμίσει τα όρια στη σύζευξη οργάνων, αλλά και φαινομενικά δύσκολων ειδών. Ο Shadow, βγαίνει από τη νόρμα που ήθελε «πραγματικά» φωνητικά, είτε κυρίαρχα είτε συμπληρωματικά, από τον εκάστοτε frontman, παίζει με samples & μελωδίες, δημιουργεί ένα μωσαϊκό που έφερε τα δικά του χαρακτηριστικά και το πρώτο άλμπουμ στην ιστορία που, γεννήθηκε μεν από την πειραματική του επιθυμία, κυκλοφόρησε δε αξιοζήλευτα μεστό και με αυτοπεποίθηση. Από αυτό θα εμπνευστούν δεκάδες καλλιτέχνες τα επόμενα χρόνια και θα πορευτούν σε, ακόμα, πιο εξελιγμένα μουσικά μονοπάτια.
H instrumental hip hop, τα φανκάτα και βαριά drums, τα scratches, η ντελικάτη jazz, τα ιντερλούδια, τα βλοσυρά φωνητικά ενισχύουν την προσοχή, που έρχεται ασυναίσθητα στην ακρόαση και βοηθούν στη βίωση ενός συναισθηματικού ταξιδιού, όσες φορές και αν έχεις ακούσει το άλμπουμ.
Δεν γνωρίζω αν ο Shadow μας έκλεινε το μάτι με τον τίτλο που έδωσε, το σίγουρο είναι ότι, πράγματι, πέτυχε να μας σύστησει σε μια πανίσχυρη μουσική ιδέα, που αμφισβητήθηκε όσο λίγες και όμως, μετράει ήδη δύο δεκαετίες, με λάτρεις του είδους σε όλα τα σημεία του χάρτη.
Η Εύα Μπουντούρη εκπέμπει καθημερινά 15.00-18.00 στον Εν Λευκώ 87.7
Συνοπτικά, είναι το άλμπουμ εκείνο που διέδωσε στο ευρύ κοινό το sampling ως μέσο σύνθεσης, απένειμε στο ΑΚΑΙ MPC60 Sampler την βασιλική κορώνα που του αξίζει κι έδωσε το πράσινο φως σε στρατιές από beatmakers να το μιμηθούν, πολλές φορές καλύτερα και από τον Shadow τον ίδιο.
To Endtroducing….. αποτελείται αποκλειστικά από samples της συλλογής βινυλίων του DJ Shadow, που από ένα TechnicsSL1200MKII περάστηκαν στο ΑΚΑΙ Sampler και πάνω σε αυτό επαναπρογραμματίστηκαν σύμφωνα με τις ιδέες ενός από τους μεγαλύτερους «κλέφτες» της σύγχρονης μουσικής ιστορίας, νομιμοποιώντας και παγιώνοντας μία ολόκληρη κουλτούρα σε παγκόσμιο πια επίπεδο. Αφού ναι μεν ο Shadow είναι Αμερικάνος αλλά είδε το άλμπουμ του να γνωρίζει πρώτα επιτυχία στην Αγγλία και πολύ αργότερα στην Αμερική.
Πιστεύω ότι το Endtroducing….. είναι ένα υπερεκτιμημένο Album, πλην όμως απόλυτα δικαιολογημένα – ένα από αυτά τα οξύμωρα που συμβαίνουν στην μουσική.
Εξηγούμαι: Ήρθε στην κατάλληλη εποχή (1994 – 1996), γεφύρωσε το hip hop με το trip hop, απενοχοποίησε και τελικά παγίωσε την μουσική σύνθεση βασισμένη σε προυπάρχουσες συνθέσεις και παρουσιάστηκε από ένα εκ των σημαντικότερων και επιδραστικότερων ανεξάρτητων λabels από καταβολής μέχρι και συντέλειας, την Mo’Wax, παιδί της τεράστιας ιδιοφυίας που ακούει στο όνομα James Lavelle.
Όλα τα παραπάνω έδωσαν στο Endtroducing….. τον, μέχρι και σήμερα σχεδόν, μυθικό του χαρακτήρα. Γιατί αν ο Shadow είναι «παιχταράς» και «παραγωγάρα« και είχε «ιδεάρες», τότε τι να πουν και οι Pete Rock, DJ Premier, RZA, J-Dilla και αμέτρητοι άλλοι…
Μουσικά, πρόκειται περί ενός πράγματι πολύ καλού άλμπουμ, με 2-3 timeless classics. Αλλά μέχρι εκεί. Αυτό αποδεικνύεται τρανά, από τα επόμενα 2 LPs, στα οποία ο Shadow πραγματικά μεγαλούργησε, αμφότερα αρτιότερα και τελικά καλύτερα του Endtroducing….. Φυσικά αναφέρομαι στο δικό του The Private Press, αλλά και στο πρώτο άλμπουμ των U.N.K.L.E. (την σύμπραξη δηλαδή των Shadow και Lavelle), το Psyence Fiction.
ΕΚΕΙ κανείς μπορεί άνετα να μιλήσει για αριστουργήματα αναλλοίωτα στο χρόνο, δημιουργίες τέτοιες, που όταν ένας μουσικός τις έχει στο βιογραφικό του, μπορεί αν το επιλέξει, να αναπαυθεί στις δάφνες του και να εξαργυρώνει για πάντα.
O Junior SP είναι DJ και παραγωγός. Εδώ και 20 χρόνια τρέχει την Innersence Productions έχοντας φέρει στην Ελλάδα μερικά από τα σημαντικότερα ονόματα στο χώρο της drum ‘n’ bass και των breaks.
Το hip hop δεν ήταν χάλια το ’96 (“Why hip hop sucks in ’96?”, τιτλοφόρησε το ιντερλούδιo που ακούμε περίπου στη μέση του Endtroducing….. ο Josh Davis aka DJ Shadow). Είχε μόλις θρηνήσει τον Tupac κι ετοιμαζόταν να κάνει το ίδιο με τον Biggie, εξαργυρώνοντας και με αίμα – πέρα από φράγκα- την ιλιγγιώδη πορεία από το gangsta rap στην εμπορευματοποίηση της διαμάχης ανάμεσα στην Ανατολική και τη Δυτική Ακτή.
Το trip hop δεν ήταν κάτι καινούριο το ’96. Οι τρεις σωματοφυλακές του, στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, Massive Attack-Portishead-Tricky είχαν ήδη κυκλοφορήσει από ένα τουλάχιστον αριστούργημα ο καθένας, βαζοντας μια ολόκληρη γενιά (λευκών) ακροατών από μια πλάγια πόρτα στην αίθουσα της μαύρης μουσικής παράδοσης.
Το drum ‘n’ bass και τα παρακλάδια του ήταν απολύτως relevant το ’96, δημιουργώντας μουσικές συμμορίες σε όλον τον κόσμο. Το turntablism δεν ήταν κάτι καινούριο, επίσης. Κουβαλούσε μιάμιση δεκαετία στην πλάτη του από τότε που o κόσμος συστήθηκε στους «μάγους πίσω από τα dexx» με την έλευση του hip hop.
To Endtroducing… κυκλοφόρησε στις 19 Νοεμβρίου του 1996. Δεν ήταν τίποτα απ’ όλα αυτά, αλλά ήταν όλα αυτά μαζί. Είναι ένα από τα πιο σημαντικά άλμπουμ των 90s, και τολμώ να πω στην ιστορία, γιατί ενσάρκωσε μουσικά όσο ελάχιστα την περίφημη ρήση-θεραπεία δια πάσα νόσο του Μάρσαλ Μακ Λούαν «το μέσο είναι το μήνυμα». Κι αυτό που ίσως ήθελε να πει ο, 24χρονος τότε, Davis κλείνοντας το μάτι σε όλους τους ομοιοπαθείς diggers σε όλον τον κόσμο που είχαν φάει τα νιάτα τους ψάχνοντας στα “1$ bins” των απανταχού δισκάδικων, είναι ότι πέρα από την στιγμιαία έξαψη της ανακάλυψης ενός «χαμένου διαμαντιού» μπορούσες στ’ αλήθεια να του δώσεις μια νέα ζωή. Αρκεί να είχες ταλέντο, αγάπη και τη διορατικότητα να φτιάξεις έναν δίσκο σχεδόν αποκλειστικά με samples που να έχει αρχή, μέση και τέλος. Στον οποίο θα συνδέονται αρμονικά το organ ενός άγνωστου πρώιμου Giorgio Moroder, με το πιάνο του David Axelrod, παιδικά jingles και μερικές σφήνες από τo soul χρονοντούλαπο του παρελθόντος.
Σε μια σκηνή του ντοκιμαντέρ Scratch, o DJ Shadow μας ξεναγεί στο δισκάδικο Rare Records του Σακραμέντο που είναι τραβηγμένη η θρυλική φωτογραφία του εξωφύλλου και λέει ότι όλο το κατάστημα δεν είναι παρά «ένας μεγάλος σωρός από χαμένα όνειρα». Το Endtroducing….. καθιέρωσε την cut ‘n’ paste αισθητική που μας έδωσε μερικές στιγμές μοναδικής ευφυίας (από τον Kid Koala ως τους Avalanches), άνοιξε τον δρόμο για το instrumental hip hop που αγαπήσαμε, έφερε κι άλλο κοινό στην αγκαλιά του downtempo. Όμως, μάλλον, πάνω απ’ όλα, αγαπήθηκε κι αγαπιέται ακόμα, γιατί εκπέμπει την τρυφερότητα του«τίποτα δεν πάει χαμένο». Ότι μπορεί και η μουσική να έχει τη δική της «οικολογική συνείδηση». Και μέσω της επανάχρησης να κάνει τα ανεκπλήρωτα όνειρα, αθάνατα.
Ο Παναγιώτης Μένεγος συμπαρουσιάζει το Λατέρνατιβ κάθε πρωί 7-10 στον Εν Λευκώ 87.7 και είναι συνιδρυτής της Popaganda.