4179_D034_00452_R Alexander Skarsgård stars as Amleth in director Robert Eggers’ Viking epic THE NORTHMAN, a Focus Features release. Credit: Aidan Monaghan / © 2022 Focus Features, LLC
Αν οι προηγούμενες ταινίες του Ρόμπερτ Έγκερς, Η Μάγισσα και Ο Φάρος, επιβεβαίωσαν κάτι, αυτό είναι ότι ο 38χρονος Αμερικανός σκηνοθέτης κουβαλάει μια τρέλα. Και στις δύο περιπτώσεις, κατάφερε να την εκφράσει με αμιγώς κινηματογραφικούς όρους, παίζοντας με τα όρια του τρόμου και αποσπώντας προσηλωμένες ερμηνείες από τους ηθοποιούς του. Τι μπορεί να συμβεί, όμως, όταν του δοθεί το μεγαλύτερο μπάτζετ της καριέρας του ενώ η κλίση του παραμένει η ίδια;
Η απάντηση γράφεται με τεράστια, ματωμένα γράμματα στη νέα και πιο φιλόδοξη ταινία της καριέρας του, τον Άνθρωπο του Βορρά, που συμπτωματικά (ή όχι) καταφτάνει στις ελληνικές αίθουσες στην πιο brutal περίοδο του θρησκευτικού ημερολογίου. (Τα Πάθη του Χριστού του Μελ Γκίμπσον μάς έχουν προκαταβάλει να συνδέουμε το Πάσχα με αίμα και πνευματικότητα: εδώ η δεύτερη έχει τη μορφή μαγείας των προγόνων των Βίκινγκ, που εκπροσωπείται από την αγνώριστη Bjork σε ρόλο-έκπληξη και την αιωρούμενη κεφαλή του Γουίλεμ Νταφόε).
Εμπνευσμένος από το σκανδιναβικό μύθο που αποτέλεσε την πηγή και για τον Άμλετ και, κατ’επέκταση, για το Βασιλιά των Λιονταριών, ο Άνθρωπος απ’ τον Βορρά παρακολουθεί την οδύσσεια του πρίγκιπα Άμλεθ (προσπάθησε περισσότερο, Σαίξπηρ) που το σκάει από το βασίλειό του ως μικρό παιδί όταν γίνεται μάρτυρας της δολοφονίας του βασιλιά πατέρα του (Ίθαν Χοκ) και της απαγωγής της μητέρας του (Νικόλ Κίντμαν) από το θείο του, Φιόλνιρ (Κλάες Μπανγκ) και ορκίζεται να επιστρέψει για να πάρει εκδίκηση. Όταν η πρώτη εικόνα του ως ενήλικα (Αλεξάντερ Σκάρσγκαρντ) είναι μια πράξη κανιβαλισμού σε ένα χωριό που έχει σφάξει με την ισλανδική φυλή πολεμιστών στην οποία κρύβεται, γίνεται σαφές ότι δεν θα ακολουθήσει ένα χορευτικό του Hakuna Matata. H wonderful phrase του ήρωα, άλλωστε, είναι άλλη: “Θα εκδικηθώ για σένα, πατέρα. Θα σε σώσω, μητέρα. Θα σε σκοτώσω, Φιόλνιρ.” Τον συντηρεί ένα εμμονικό σλόγκαν που επαναλαμβάνει σαν προσευχή. O Άμλεθ διέπεται από μια μονομανία, που τροφοδοτείται από τη (χαρακτηριστικά σκανδιναβική, όπως φροντίζει να τονίζει η ταινία) προσκόλλησή του σε μια προφητεία: είναι αφοσιωμένος στην εκδίκηση, τυφλωμένος από το μίσος, και η άμυνά του λυγίζει ελάχιστα μόνο όταν γνωρίζει τη σκλαβωμένη ψευδομάγισσα Όλγα (Άνια Τέιλορ Τζόι) που τον ενθαρρύνει στα σχέδιά του.
Από τη στιγμή που ο Άμλεθ συναντιέται ξανά με την προβληματική οικογένειά του και έχει επιτέλους την ευκαιρία να πραγματοποιήσει τους όρκους του, ο Έγκερς ενορχηστρώνει ένα ανελέητο φεστιβάλ σφαγής και βαρβαρότητας. Ζωγραφίζει (άλλη μια φορά: με αίμα) σε έναν τεράστιο ατμοσφαιρικό, μυθικό καμβά, όμως η τάση του κεντρικού του ήρωα να νιώθει μόνο ένα συναίσθημα ανακόπτει την αφηγηματική ορμή, αφαιρώντας το ανθρώπινο στοιχείο από μια (χιλιοειπωμένη, για να είμαστε δίκαιοι) ιστορία πλούσια σε ηθικά και άλλα διλήμματα.
Η ζωώδης ερμηνεία του Σκάρσγκαρντ είναι εντυπωσιακή, αλλά περιορίζεται σε εκφράσεις ακραίας αγριότητας, γεγονός που τον προδίδει στις πιο ήρεμες στιγμές, ενώ η Κίντμαν είναι πιο ενδιαφέρουσα (και σατανική) από ό,τι έχει κάνει τα τελευταία χρόνια. Η αγάπη του Έγκερς για τις ιστορικές λεπτομέρειες (συνυπογράφει το σενάριο με τον ισλανδό ποιητή, Σιόν, που έγραψε και το Lamb) διασταυρώνεται με τον προσγειωμένο ρεαλισμό του, με αποτέλεσμα μια απολύτως χορταστική περιπέτεια, που παρά τη συνεχή της ένταση αφήνει παραδόξως ένα περιθώριο για ακόμα μεγαλύτερο χάος, το οποίο δεν έρχεται ποτέ.
Όμως ο Έγκερς έχει αποδειχθεί ως οξυδερκής παρατηρητής της ανδρικής ψυχοσύνθεσης, καταδικάζοντας την πατριαρχία ως την πηγή όλων των δεινών στη Μάγισσα και βυθίζοντας δύο αφόρητους άντρες στην τρέλα στο Φάρο. Εδώ συνεχίζει την αποδόμηση όχι μόνο των ιστορικών ταινιών που κάνουν φετίχ τη σκληρότητα, αλλά και των στερεοτύπων της αρρενωπότητας βάζοντας ένα μάτσο τύπους να ουρλιάζουν συνεχώς μέσα στην κάμερα για 2,5 ώρες. Το ότι παραμένουν δυστυχείς (και συμπαρασύρουν τους πάντες και τα πάντα γύρω τους στην προσωπική τους κόλαση) μετά από τόση εκτόνωση μαρτυρά για την ανδρική κατάσταση ό,τι εύρημα θα κάλυπταν αρκετά χρόνια gender studies.