Σε ένα ελληνικό περίπτερο μπορείς να βρεις πατατάκια, τσιγάρα, σοκολάτες, τσίχλες και φυσικά Άρλεκιν. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 μέχρι και σήμερα, τα βιβλία με τα ερωτευμένα ζευγάρια και τους λάγνους τίτλους στο εξώφυλλο συνεχίζουν να έχουν χιλιάδες φανατικές αναγνώστριες. Πολλές από αυτές μάλιστα, καθώς είναι στην πλειοψηφία τους γυναίκες, παραδέχονται πως έχουν τόσα Άρλεκιν στην κατοχή τους, που πολλές φορές δυσκολεύονται ακόμα και να βρουν χώρο να τα αποθηκεύσουν.
Αν έπρεπε να δώσουμε έναν ορισμό, θα λέγαμε πως τα Άρλεκιν είναι μικρά βιβλία τσέπης, που πολλές φορές δεν ξεπερνούν τις 200 σελίδες και ανήκουν στο είδος που περιγράφεται ως «αισθηματική λογοτεχνία»: οι ιστορίες τους ασχολούνται αποκλειστικά με τον έρωτα, την αγάπη και το πάθος. Στα Άρλεκιν, η πάντα όμορφη και καλλίγραμμη πρωταγωνίστρια είναι βασανισμένη, εύθραυστη και έτοιμη να παραδοθεί στα στιβαρά μπράτσα ενός δυναμικού άνδρα με θεληματικό πηγούνι, του οποίου η αγάπη θα γίνει η σανίδα σωτηρίας της, μια σωτηρία που έρχεται όντως στο τέλος, γιατί κάτι ακόμα που χαρακτηρίζει τα Άρλεκιν, είναι το happy end. Εδώ δεν υπάρχουν εκπλήξεις και αναπάντεχα. Οι ήρωες ταλαιπωρούνται, αλλά στο τέλος πάντα εξιλεώνονται και ζουν ανεμπόδιστοι τον έρωτά τους, δίνοντας όρκους αιώνιας αγάπης.
Σε μια εποχή που οι γυναίκες παλεύουν να ξεφύγουν από τα στερεότυπα αυτά, προκαλεί εντύπωση η επιτυχία που σημειώνουν τα μικρά βιβλία με τους μεγάλους έρωτες. Και μπορεί με το πέρασμα των χρόνων, η δημοτικότητά τους να έχει πέσει, μιας και οι ανάγκες, αλλά και οι φιλοδοξίες των γυναικών έχουν αλλάξει κατά πολύ, υπάρχουν όμως ακόμα φανατικές αναγνώστριες, από εκείνες που δεν ντρέπονται να τα διαβάσουν και δημοσίως. Γιατί είναι γεγονός πως τα Άρλεκιν αποτελούν ένα είδος λογοτεχνίας που αντιμετωπιζόταν στην καλύτερη των περιπτώσεων με επιφυλακτικότητα και στην χειρότερη με χλευασμό. Αλλά σάμπως το ίδιο δεν συμβαίνει και με τα μουσικά και κινηματογραφικά γούστα; Θα υπάρχουν πάντα εκείνοι που θεωρούν τα δικά τους ανώτερα.
Τα Άρλεκιν φαίνεται πως είναι ακόμα και σήμερα ένας τρόπος φυγής για όλους εκείνους, και κυρίως εκείνες, που πιστεύουν ακόμα στο ρομάντσο και αφού δεν μπορούν να το βρουν στην καθημερινότητά τους, το αναζητούν πίσω από τις σελίδες ενός βιβλίου. «Διάβασα το πρώτο μου Άρλεκιν όταν ήμουν 16 χρονών. Είχα βιώσει την πρώτη μου ερωτική απογοήτευση και μετά από πολλές μέρες κλάματος, θλίψης και εφηβικών όρκων πως δεν θα ξαναγαπήσω κανέναν, αγόρασα ένα μικρό βιβλίο από το περίπτερο, στο εξώφυλλο του οποίου αγκαλιάζονταν δύο ερωτευμένοι», λέει η 37χρονη Χριστίνα που αν και έχουν περάσει σχεδόν είκοσι χρόνια από τότε που διάβασε το πρώτο της Άρλεκιν, παραμένει το αγαπημένο της λογοτεχνικό είδος. «Τελικά ερωτεύτηκα ξανά αρκετές φορές και βρήκα τον δικό μου “πρωταγωνιστή”, έχω όμως ακόμα την ανάγκη να διαβάζω για παροιμιώδεις έρωτες κι ας ξέρω πως υπάρχουν μόνο στα βιβλία».
Για την Άννα-Μαρία τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά. «Ήμουν κι εγώ από εκείνους που έβλεπαν τα Άρλεκιν με σνομπισμό και δεν τα θεωρούσαν άξια λόγου, ώσπου βρέθηκα ένα καλοκαίρι στο εξοχικό μου χωρίς ρεύμα και χωρίς μπαταρία στο κινητό. Το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν να διαβάσω ένα από τα Άρλεκιν που είχε στη συλλογή της η συνονόματη γιαγιά μου, η οποία σε αντίθεση με εμένα δεν τα σνόμπαρε καθόλου και τα “καταβρόχθιζε”. Δεν θυμάμαι τον τίτλο του βιβλίου, αλλά ξέρω πως ακόμα και όταν ήρθε επιτέλους το ρεύμα εγώ συνέχιζα να διαβάζω για τον σχεδόν καταδικασμένο έρωτα δύο νέων από αντίπαλες οικογένειες».
Και παρόλο που η 42χρονη Άννα-Μαρία άρχισε πια να διαβάζει φανατικά τα Άρλεκιν της αγαπημένης της γιαγιάς, το έκανε για χρόνια στα κρυφά. «Μου πήρε πολύ καιρό να το απενοχοποιήσω μέσα μου, τα κατάφερα όμως. Πλέον διαβάζω τα βιβλία μου στο μετρό, στα πλοία, στη θάλασσα. Δεν με νοιάζει καθόλου τι πιστεύουν οι απέναντί μου. Τα Άρλεκιν με διασκεδάζουν περισσότερο από κάθε άλλο είδος λογοτεχνίας».
Τα πρώτα βιβλία Άρλεκιν εκδόθηκαν από τον καναδικό οίκο Harlequin. Εκείνη που αντιλήφθηκε την απήχησή τους, ήταν η Mary Bonnycastle, σύζυγος του εκδότη Richard Bonnycastle, η οποία πρότεινε να αγοράσουν τα εκδοτικά δικαιώματα των ρομαντικών βιβλίων που εξέδιδε η βρετανική Mills & Boon. Στην χώρα μας το πρώτο Άρλεκιν κυκλοφόρησε το 1979 από την ΧΑΡΛΕΝΙΚ Ελλάς. Πρόκειται για το «Απαγορευμένος Παράδεισος» της Ανν Μάθερ που γνώρισε μεγάλη επιτυχία. Από το 1979 μέχρι και σήμερα έχουν κυκλοφορήσει πάνω από 10.000 τίτλοι, ενώ μέχρι και μερικά χρόνια πριν μπορούσες να τα βρεις αποκλειστικά και μόνο στα περίπτερα. Πλέον τα βρίσκεις συγκεντρωμένα και στο βιβλιοπωλείο Bell Books (Εμμανουήλ Μπενάκη 22, Αθήνα 106 78).
Από τη ΧΑΡΛΕΝΙΚ Ελλάς κυκλοφορούν περισσότερες από μια σειρές ρομαντικών βιβλίων, με την πιο επιτυχημένη να είναι τα Χρυσά Άρλεκιν με τα τέσσερα βιβλία το μήνα, ενώ πια κυκλοφορεί και μια νέα σειρά τα Romance που αποτελείται από σύγχρονες ιστορίες αγάπης, οι οποίες θυμίζουν τις ρομαντικές κομεντί του κινηματογράφου. Όσο αφορά στις συγγραφείς, είναι κι αυτές στην πολύ μεγάλη τους πλειοψηφία γυναίκες, όπως και οι αναγνώστριες, μας αναφέρει ο Xάρης Νικολακάκης, διευθυντής των εκδόσεων BELL στην ΧΑΡΛΕΝΙΚ Ελλάς. «Είναι πολλοί λίγοι οι άνδρες συγγραφείς. Παλαιότερα όμως υπήρχε και ένα ζευγάρι που έγραφε μαζί».
Εκτός από τους βαρύγδουπους τίτλους, αυτό που χαρακτήριζε πάντα τα Άρλεκιν ήταν τα εξώφυλλα: Ένα ζευγάρι αγκαλιάζεται γεμάτο πάθος και πόθο, στο background συνήθως βλέπουμε μια έπαυλη, ένα δάσος, μια ακτή, τα οποία πλαισιώνουν τον μνημειώδη έρωτα τους. «Τα εξώφυλλα μας έρχονται από το εξωτερικό», μας λέει ο Xάρης Νικολακάκης, ενώ τονίζει πως οι περισσότεροι από τους συγγραφείς που εκδίδουν έχουν κάνει μεγάλα best seller στους New York Times ή στην Washington Post.
Από το 2016 έχουν μπει στην κούρσα των Άρλεκιν και πολλές Ελληνίδες συγγραφείς, οι οποίες γνωρίζουν ήδη τεράστια επιτυχία, σύμφωνα με τον Χάρη Νικολακάκη. «Ο κόσμος φαίνεται πως ήθελε ελληνικό αισθηματικό βιβλίο. Ήταν κάτι που έλειπε και το κοινό το έχει στηρίξει πάρα πολύ».
Παρόλο που κυκλοφορούν συνολικά δέκα νέοι τίτλοι από όλες τις σειρές κάθε μήνα, υπάρχουν ιστορίες που ακόμα κι αν έχουν εκδοθεί πριν 30 χρόνια, οι φανατικές αναγνώστριες τις αναζητούν ακόμα. «Οι ηρωίδες όμως εξελίσσονται, όπως και η ίδια η ζωή. Αν διαβάσει κανείς ένα νέο Άρλεκιν, θα δει ότι θίγουν πολύ σύγχρονα θέματα και οι γυναίκες είναι χειραφετημένες. Δεν ψάχνουν όλες τον πρίγκιπα. Υπάρχει βέβαια και αυτό, γιατί είναι το παραμύθι, αλλά μπορεί να είναι και το αντίθετο. Οι ηρωίδες των Άρλεκιν έχουν ακολουθήσει την κοινωνία».
Φαίνεται πως αν διαβάσεις ένα Άρλεκιν, μετά δεν σταματάς. Αυτό τουλάχιστον εξομολογείται η 52χρονη Θεοδώρα, η οποία διάβασε το πρώτο της στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και τώρα ψάχνει να βρει συνεχώς νέους χώρους για να τα αποθηκεύσει. «Δεν ξέρω πόσα Άρλεκιν έχω στην κατοχή μου, αλλά είναι γεγονός πως τα διαβάζω μανιωδώς. Αφού γέμισα τις βιβλιοθήκες του σπιτιού μου, άρχισα να τα μεταφέρω και στο εξοχικό. Σκέφτηκα κάποια στιγμή και να τα δωρίσω, αλλά δεν μου πάει ακόμα η καρδιά. Μου έχουν κρατήσει συντροφιά ακόμα και σε δύσκολες στιγμές της ζωής μου».
«Με ένα Άρλεκιν ξεχνιέσαι», με αυτό το σλόγκαν είχαν κυκλοφορήσει τα πρώτα Άρλεκιν το 1979 και φαίνεται πως το πετυχαίνουν μέχρι και σήμερα. Μπορεί να μην κάνουν πια τις ιλιγγιώδεις πωλήσεις των ’80s, έχουν όμως φανατικές αναγνώστριες που αρνούνται να πάψουν να πιστεύουν στον έρωτα και το πάθος, ακόμα κι αν ξέρουν πως οι γαλάζιοι πρίγκιπες υπάρχουν μόνο στα βιβλία.