Αστερόσκονη

 Στην πραγματικότητα είμαστε όλοι αστερόσκονη, κυριολεκτικά 

Τα αστέρια ακολουθούν τον ίδιο κύκλο γέννησης και θανάτου όπως και οι μορφές ζωής. Γεννιούνται σε Νεφελώματα, όπως το κοντινό μας Νεφέλωμα του Ωρίωνα, όπου σκόνη, Υδρογόνο, Ήλιο και άλλα ιονισμένα αέρια μαζεύονται και το σύννεφο καταρρέει κάτω από το ίδιο του το βάρος δημιουργώντας τεράστια αστέρια στο κέντρο του. Τα αστέρια αυτά ξεκινούν τη ζωή τους αποτελούμενα στο μεγαλύτερο ποσοστό από Υδρογόνο και Ήλιο. Στον πυρήνα τους η θερμοκρασία και η πίεση είναι τόσο μεγάλες, που τα άτομα του υδρογόνου σε συνθήκες πυρηνικής σύντηξης φτιάχνουν περισσότερο Ήλιο, απελευθερώνοντας τεράστιες ποσότητες ενέργειας: τη θερμότητα και το φως του αστεριού. Εντέλει όμως το Υδρογόνο αρχίζει να μειώνεται, και το αστέρι καθώς γίνεται μικρότερο και ακόμα πιο ζεστό αρχίζει να κάνει πυρηνική σύντηξη με Ήλιο, δημιουργώντας  Άνθρακα. Ακόμα ένα άτομο Ήλιου στη μοριακή δομή του άνθρακα και το αστέρι παράγει Οξυγόνο και Άζωτο. Αμέσως  βλέπουμε όλα τα συστατικά της ζωής να δημιουργούνται. Στη συνέχεια το αστέρι καίει τον Άνθρακα που έχει παράξει δημιουργώντας ακόμα βαρύτερα στοιχεία τα οποία με τη σειρά τους καίγονται, μέχρι να φτάσουμε στον Σίδηρο. Πλέον το αστέρι έχει φτάσει στο σημείο που δεν μπορεί να κάψει τίποτα άλλο αφού ο Σίδηρος δεν ενδείκνυται για πυρηνική σύντηξη κι έτσι φτάνει στο τέλος της ζωής του. Τα αστέρια όταν πεθαίνουν δεν σβήνουν ήσυχα, παρά διαστέλλονται και εκρήγνυνται με απίστευτη δύναμη. Τόσο μεγάλες ποσότητες ενέργειας απελευθερώνονται που το φράγμα του Σιδήρου σπάει και δημιουργούνται ένα ένα όλα τα χημικά στοιχεία του περιοδικού πίνακα. Η έκρηξη τα εκσφενδονίζει προς κάθε κατεύθυνση και όλα τα συστατικά για τη ζωή, τους πλανήτες και ό,τι άλλο βλέπουμε γύρω μας είναι έτοιμα να συνδυαστούν. Φτάνει να δούμε το σώμα μας όπου όλα ταιριάζουν σαν παζλ. Νερό. Δύο Υδρογόνα και ένα Οξυγόνο. Με αρχή το Υδρογόνο όλα τα στοιχεία που έχουμε μέσα μας είναι δώρο των αστεριών και μάλιστα υπάρχουν μέσα μας στην ίδια αναλογία που υπάρχουν και στο σύμπαν. Υδρογόνο, Οξυγόνο, Άνθρακας, Άζωτο είναι τα βασικά και η λίστα συνεχίζεται με τον ίδιο τρόπο. Έτσι όταν κοιτάζουμε τον νυχτερινό ουρανό καταλαβαίνουμε πλέον ότι δεν κοιτάζουμε κάτι μακρινό και διαφορετικό από εμάς τους ίδιους αλλά μάλλον ένα μέρος του εαυτού μας. Είμαστε, λοιπόν, κομμάτι αυτής της μυστηριώδους ταπετσαρίας που μας περιβάλλει.

Όλα αυτά φυσικά έγιναν γνωστά τα τελευταία 60 χρόνια, αν και η αστρονομία θεωρείται η αρχαιότερη επιστήμη. Από τα πρώτα ημερολόγια και την πρόβλεψη των εκλείψεων μέχρι την στεριανή και κυρίως την θαλάσσια πλοήγηση, η αστρονομία αποδείχτηκε ιδιαίτερα χρήσιμη στον πολιτισμό και την επιβίωση. Η ιστορία ξεκίνησε στη Μέση Ανατολή. Εκεί οι άνθρωποι ξεκίνησαν να καταγράφουν τα αστέρια και να χαρτογραφούν τον ουρανό πάνω στον οποίο κινούνταν οι πλανήτες, ο Ήλιος και το φεγγάρι. Τα συγκροτούσαν μαζί σε αστερισμούς, πάνω σε 13 από τους οποίους κινούνται τα γειτονικά μας σώματα και αυτοί ονομάστηκαν ο ζωδιακός κύκλος. Αντίστοιχα οι Κινέζοι χαρτογραφούν με μεγάλη λεπτομέρεια τον ουρανό και καταγράφουν τον Γαλαξία μας, τις Ηλιακές κηλίδες και τον κομήτη του Χάλεϋ που περνάει κάθε 76 χρόνια. Και στην Κεντρική και Νότια Αμερική οι Μάγιας είχαν τα δικά τους ημερολόγια και τους δικούς τους μύθους για τα αστέρια. Οι Αιγύπτιοι κατάλαβαν πως η πρώτη ανατολή του Σείριου, το ξημέρωμα, σηματοδοτεί την αρχή της πλημμύρας του Νείλου εξασφαλίζοντας τις σοδειές τους κάθε χρόνο. Στην Ελλάδα ο Ίππαρχος χρησιμοποιώντας τις γνώσεις των Βαβυλωνίων κατέγραψε τα αστέρια και συνέκρινε τη φωτεινότητά τους. Οι κατάλογοί του αυτοί χρησιμοποιήθηκαν αργότερα από τον Πτολεμαίο για τις δικές του αστρονομικές και αστρολογικές μελέτες που τοποθετούσαν τη Γη στο κέντρο του σύμπαντος με τον Ήλιο να γυρίζει γύρω της. Ο Αναξαγόρας και ο Δημόκριτος πρότειναν πως ο Γαλαξίας αποτελείται από μακρινά αστέρια. Ο Ερατοσθένης παρατήρησε τον Ήλιο και το φως που ρίχνει στη Γη και χρησιμοποίησε απλή τριγωνομετρία για να υπολογίσει με εκπληκτική ακρίβεια την περιφέρεια της Γης και να αποδείξει ότι ήταν σφαιρική και πως αυτή είναι που περιφέρεται γύρω από το αστέρι και όχι το αντίθετο. Όμως η φήμη του Πτολεμαίου ήταν μεγαλύτερη και οι δικές του λανθασμένες παρατηρήσεις και δεισιδαιμονίες επέζησαν στα ρωμαϊκά χρόνια και στον Μεσαίωνα. Ο Κοπέρνικος επανέφερε τις παρατηρήσεις του Ερατοσθένη αν και οι πιέσεις από την εκκλησία εμπόδιζαν τη διάδοσή τους. Μόλις το 1543 εκδόθηκαν οι μελέτες του, μετά το θάνατό του. Ακόμα και ο Γαλιλαίος με το Ολλανδικό του τηλεσκόπιο δεν κατάφερε να ξεπεράσει την επιρροή της εκκλησίας. Δεν ήταν παρά στα τέλη του  17^ου αιώνα που ο Νεύτωνας εξήγησε την βαρύτητα και χρησιμοποίησε καθρέφτες στα τηλεσκόπια πολλαπλασιάζοντας έτσι την ισχύ τους δίνοντας ζωή στη μοντέρνα αστρονομία, ελευθερώνοντας την από τις αρχαίες και μεσαιωνικές δεισιδαιμονίες. Καθώς τα τηλεσκόπια γίνονταν όλο και πιο μεγάλα, επίδοξοι αστρονόμοι έκαναν συνεχώς ανακαλύψεις για τον γαλαξία μας και άλλα συστήματα αστεριών όπως ο Ουίλιαμ Πάρσονς ο οποίος κατασκεύασε το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο το 1845 και κατέγραψε το σπειροειδές σχήμα των Γαλαξιών. Στις αρχές του αιώνα που μόλις πριν 14 χρόνια μας άφησε κατασκευάστηκε επόμενο μεγαλύτερο τηλεσκόπιο από αυτό του Πάρσονς στην Καλιφόρνια και εκεί ο Ένγουιν Χαμπλ παρατήρησε και επιβεβαίωσε πως οι Γαλαξίες απομακρύνονται μεταξύ τους, συνεπώς το σύμπαν διαστέλλεται και κατ’ επέκταση η θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης άρχισε να παίρνει υπόσταση. Ταυτόχρονα εξελίχθηκαν και τα ραδιοτηλεσκόπια που άνοιξαν νέους ορίζοντες πέρα από το ορατό φάσμα και οδήγησαν σε νέες, βαθύτερες ανακαλύψεις γύρω από το σύμπαν και τα αστέρια. Ένα τέτοιο είναι και το τηλεσκόπιο Χαμπλ που μπήκε σε τροχιά το 1990 και μας χάρισε τις πιο εντυπωσιακές και σημαντικές αστροφωτογραφίες και μετρήσεις μέχρι σήμερα.

Το σύμπαν είναι πολύ παλιό, πολύ μεγάλο, και γεμάτο μυστήρια. Μόλις την περασμένη Τετάρτη μπορέσαμε να παρατηρήσουμε με απλά κυάλια το θάνατο ενός αστεριού που το όνομά του μοιάζει με αριθμό τηλεφώνου. (PSN J09554214+6940260 στον γαλαξία M82) Κι όμως το αστέρι αυτό πέθανε πριν 12 εκατομμύρια χρόνια. Το φως μόλις τώρα έφτασε σε εμάς και αυτό θεωρείται κοντινό άστρο. Από τη μελέτη του φαινομένου αναμένονται εκπληκτικές ανακαλύψεις γύρω από διάφορα φαινόμενα που δεν είχαμε την ευκαιρία να παρατηρήσουμε τόσο καλά μέχρι σήμερα. Μέσα σε αυτό το αχανές σύμπαν με τις τεράστιες χωροχρονικές αποστάσεις, τις Μαύρες Τρύπες, και τους Μετεωρίτες όπως αυτός που αναμένεται να μας απειλήσει το 2036, καλούμαστε να ανακαλύψουμε τη θέση μας και την προέλευσή μας. Είμαστε το μόνο παράδειγμα συνειδητότητας για το οποίο είμαστε σίγουροι πως υπάρχει και είμαστε σε θέση πλέον, σιγά σιγά, να φτιάξουμε το παζλ της ύπαρξής μας. Ίσως είμαστε πράγματι ένας τρόπος των αστεριών να κατανοήσουν τον εαυτό τους, ίσως κάθε άστρο που βλέπουμε στον ουρανό να είναι ένας Ήλιος για άλλους πολιτισμούς και όντα. Το σίγουρο είναι ότι με την αστερόσκονη τους μας έδωσαν ζωή, χωρίς να μας κρίνουν, χωρίς να νοιάζονται για το μέλλον μας, χωρίς να τιμωρούν και χωρίς να επαινούν, και πολύ πιθανόν σιωπηρά να κάνουν το ίδιο για άλλους πολιτισμούς που ίσως να έχουν τις ίδιες απορίες με εμάς, των οποίων οι απαντήσεις κρύβονται εκεί από όπου προήλθαμε: στα αστέρια.