Το Ξυπόλητο Τάγμα και η Νιρβάνα του 1950

Πιθανότατα το ποδόσφαιρο είναι ο βασιλιάς των σπορ, το παιχνίδι των λαών και όλα τα συναφή που του έχουν αποδοθεί, ωστόσο δεν στερείται της δικής του άγονης γραμμής: κάπου εκεί στη Νοτιοανατολική Ασία, χώρες με μεγάλο πληθυσμό (Μπαγκλαντές, Πακιστάν, Ταϊλάνδη, Ινδονησία, Φιλιππίνες κ.ά) δείχνουν να μην πολυκαίγονται. Ακόμα περισσότερη εντύπωση προκαλεί η διαρκής απουσία της Ινδίας, του ενός και πλέον δισεκατομμυρίου ψυχών, όχι μόνο από τα Μουντιάλ, αλλά ακόμη και από τις διοργανώσεις του Κυπέλλου Ασίας.

Κι όμως, το ποδόσφαιρο στην Ινδία έχει ως ανεπίσημο έτος έναρξής του το 1872, πολύ πριν δηλαδή από τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, μια και τότε ιδρύθηκε η ομάδα της Καλκούτα, που απαρτιζόταν κυρίως από Άγγλους. Το κλίμα στα ανατολικά της χώρας, εκεί όπου βρίσκεται η Καλκούτα (σημερινή ονομασία: Κολκάτα) είναι πιο δροσερό σε σύγκριση με την –καυτή- υπόλοιπη χώρα, καθώς συναντά τους ορεινούς όγκους των Ιμαλαΐων. Το γεγονός ενδέχεται να συντέλεσε στην ανάπτυξη του ποδοσφαίρου στις περιοχές αυτές (Δυτική Βεγγάλη, Γκόα, Κεράλα), με αποτέλεσμα οι πρώτες αμιγείς «ινδικές» ομάδες να πρόερχονται επίσης από τα ανατολικά της χώρας.

Η Μοχούν Μπαγκάν και η Ιστ Μπένγκαλ είναι οι διαχρονικά πιο ένδοξες από αυτές. Μάλιστα η Μοχούν πιστώνεται με την πρώτη νίκη επί αγγλο-ινδικής ομάδας, στον τελικό του Κυπέλλου της Ινδικής Ομοσπονδίας του 1911. Εκείνο το παιχνίδι, μπροστά σε 100.000 θεατές στην Καλκούτα, θεωρείται κομβικό στην ιστορία του ινδικού ποδοσφαίρου, μια και η Μοχούν Μπαγκάν επικράτησε της ομάδας του Συντάγματος του Ανατολικού Γιορκσάιρ με 2-1, έχοντας παίκτες που έπαιζαν ξυπόλητοι απέναντι στους Άγγλους που ήταν πλήρως εφοδιασμένοι –με τα δεδομένα της εποχής. Στην αναφορά του σχετικά με τον αγώνα, το πρακτορείο Ρόιτερς μετέδιδε ότι «εξαιτίας της υπερβολικής ποσότητας και θορυβώδους συμμετοχής του πλήθους, το αποτέλεσμα του αγώνα ανακοινωνόταν μέσω χαρταετών που πετούσαν στον ουρανό»! Η πόλη της Καλκούτα θεωρούταν βασικός θύλακας στην κοπιώδη προσπάθεια των Ινδών για την ανεξαρτησία, γι’ αυτό και εκείνη η νίκη της Μοχούν απέκτησε ευρύτερες διαστάσεις.

Άγνωστο εάν επιθυμούσαν να αποτείνουν έναν διαρκή φόρο τιμής ή εάν πραγματικά βολεύονταν, η αλήθεια είναι ότι όσοι ασχολούνταν με το ποδόσφαιρο στην Ινδία εξακολούθησαν για πολλά χρόνια να αγωνίζονται ξυπόλητοι, ακόμη και όταν είχαν τη δυνατότητα να φορέσουν παπούτσια. Κάτι τέτοιο συνέβη και με τον Μοχάμεντ Αμπντούλ Σαλίμ, τον Ινδό παίκτη που το 1936 έκανε πρώτος ένα μεγάλο ταξίδι επιχειρώντας να αγωνιστεί στη Σέλτικ της Γλασκόβης. Μπροστά στους εμβρόντητους Σκοτσέζους, ο Σαλίμ επέμεινε να δοκιμαστεί σε φιλικούς αγώνες φορώντας μονάχα επιδέσμους –και καθόλου παπούτσια- στα πόδια. Την επόμενη ημέρα η «Daily Express» της Σκοτίας έγραφε για τον «Ινδό ζογκλέρ», που «υπνωτίζει τη μπάλα πάνω στα μαγικά του δάχτυλα». Τελικά ο Σαλίμ δεν κατάφερε να προσαρμοστεί στα δεδομένα της ζωής εκεί και επέστρεψε στην Ινδία και την ομάδα του, Μοχαμεντάν.

Πάνω-κάτω στην ίδια περίοδο (1938), μια ομάδα επίλεκτων Ινδών ταξίδεψε για μια τουρνέ αγώνων στην Αυστραλία, όπου και πάλι το κύριο θέμα από την πλευρά των ντόπιων ήταν η ξυποληταρία, όπως φαίνεται κι από τον σχολιαστή του αγώνα τους απέναντι στην ομάδα της Βικτόρια:

Η ανεξαρτησία ήρθε για τη χώρα το 1947 και ένα χρόνο μετά η Ινδία έγινε μέλος της Fifa , ενώ συμμετείχε και για πρώτη φορά σε Ολυμπιακούς Αγώνες, στη διοργάνωση του Λονδίνου (1948). Εκεί η Ινδία αγωνίστηκε στον πρώτο γύρο του ποδοσφαιρικού τουρνουά, πάντα ξυπόλητη, χάνοντας από την πανίσχυρη Γαλλία με 1-2, γεγονός που σήμαινε πρόωρο αποκλεισμό. Μάλιστα, ο Σαϊλέντρα Ναθ Μάνα, αρχηγός και κορυφαίος παίκτης της ομάδας, αστόχησε σε πέναλτι, που πιθανόν να άλλαζε τα δεδομένα. Στους ίδιους αγώνες, η Ινδία πήρε το πρώτο της χρυσό μετάλλιο από την ομάδα του χόκεϊ στο χόρτο. Στον καιρό που το νιόβγαλτο κράτος έψαχνε ένα δικό του, «εθνικό» σπορ που θα συντόνιζε το ετερογενές του πλήθος στον ίδιο ρυθμό, το πρώτο χτύπημα στο ποδόσφαιρο είχε δοθεί.

Το δεύτερο θα ακολουθούσε μόλις δύο χρόνια μετά: στα προκριματικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1950, είχε για πρώτη φορά σχηματιστεί ένας «ασιατικός» όμιλος τεσσάρων ομάδων, από τις οποίες η 1^η νικήτρια θα έπαιρνε το εισιτήριο για τη Βραζιλία. Βιρμανία, Φιλιππίνες και Ινδονησία, όλες αποσύρθηκαν με διάφορες προφάσεις, με αποτέλεσμα η Ινδία να γίνει το πρώτο ανεξάρτητο ασιατικό κράτος (η Ινδονησία είχε αγωνιστεί το 1938 ως «Ολλανδικές Ανατολικές Ινδίες») που προκρινόταν στα τελικά ενός Παγκοσμίου Κυπέλλου. Η κλήρωση την έφερε αντιμέτωπη στον ίδιο όμιλο με Σουηδία, Ιταλία και Παραγουάη. Ωστόσο, με ένα μίγμα ανοργανωσιάς, οικονομικών προβλημάτων και έλλειψης συναίσθησης, η Ινδική Ομοσπονδία αποφάσισε την τελευταία στιγμή να μη στείλει την ομάδα στη Βραζιλία. Προφασίστηκε μάλιστα έναν κανονισμό που εξέδωσε η Fifa λίγο μετά τους Ολυμπιακούς του Λονδίνου, σύμφωνα με τον οποίο απαγορευόταν σε οποιονδήποτε παίκτη να αγωνίζεται ξυπόλητος. Οι υπεύθυνοι της χώρας επικαλέστηκαν το συγκεκριμένο διάταγμα, χαρακτηρίζοντάς το «φωτογραφικό» και κατ’ επέκταση προσβλητικό. Πάντως οι ίδιοι οι παίκτες, που είχαν πια κατά ένα μεγάλο ποσοστό υιοθετήσει τα παπούτσια, δεν αποδέχονταν την εκδοχή αυτή. «Δεν είχαμε ιδέα περί Παγκοσμίου Κυπέλλου τότε», θα υποστηρίξει στα 86 του, το 2010, δύο χρόνια προτού εγκαταλείψει τα εγκόσμια, ο μεγάλος κάπτεν, Σαϊλέντρα Μάνα. «Αν είχαμε καλύτερη πληροφόρηση, θα παίρναμε την πρωτοβουλία να πάμε μόνοι μας. Για μας τότε υπήρχαν μόνο οι Ολυμπιακοί Αγώνες, τίποτε άλλο», δήλωνε στο Sports Illustrated, προσθέτοντας ότι  «το ινδικό ποδόσφαιρο θα ήταν σήμερα σε διαφορετικό επίπεδο, αν είχαμε κάνει εκείνο το ταξίδι».

Δύο χρόνια αργότερα, το 1952, η Ινδία συμμετείχε στους Ολυμπιακούς του Ελσίνκι. Στο ποδόσφαιρο, ηττήθηκε στον πρώτο προκριματικό από τη Γιουγκοσλαβία, με 10-1. Στο χόκεϊ επί χόρτου, κατέκτησε και πάλι το χρυσό μετάλλιο. Την ίδια χρονιά, η εθνική ομάδα του κρίκετ της χώρας νικούσε για πρώτη φορά την Αγγλία.

Ο κύβος είχε ριχτεί: το ποδόσφαιρο έπαιρνε την τρίτη θέση στην ουρά των προτιμήσεων της κυρίαρχης κάστας, αλλά και όσων είχαν κατά νου, σε μια φτωχή χώρα, να ασχολούνται με τα σπορ. Παρόλα αυτά, μια σπουδαία γενιά Ινδών παικτών, οι πρώτοι που φόρεσαν παπούτσια, κυριάρχησε στο ασιατικό ποδόσφαιρο στη δεκαετία του ‘50 και μέχρι τα μέσα εκείνης του ‘60. Μάλιστα, στην Ολυμπιάδα της Μελβούρνης το 1956, χάρη σε τρία γκολ του «μάγου» Νεβίλ ντε Σόουζα, κατάφεραν να νικήσουν τους διοργανωτές Αυστραλούς με 4-2 και να προκριθούν στα ημιτελικά, όπου και πάλι τους σταμάτησαν οι Γιουγκοσλάβοι (1-4). Η ομάδα κατέλαβε τελικά την τιμητική 4^η θέση, ήταν όμως ήδη αργά. Κανείς δεν ξέρει τι θα μπορούσε να είχε γίνει εάν το «ξυπόλητο τάγμα» αγωνιζόταν, με παπούτσια ή μη, στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Βραζιλίας.

Σήμερα, 64 χρόνια μετά, η Εθνική Ομάδα της πολυπληθούς χώρας αδυνατεί  να σηκώσει κεφάλι, παρά κάποια δειλά βήματα προόδου, όπως η πρώτη πρόκριση και παρουσία σε Κύπελλο Ασίας (2011) ύστερα από 27 χρόνια. Η αισιοδοξία που γέννησε η συγκεκριμένη διάκριση μετριάστηκε από το φτωχό αποτέλεσμα στα τελικά της διοργάνωσης του Κατάρ (3 ήττες σε 3 αγώνες, με 3-13 γκολ), ενώ και η συνέχεια ήταν μάλλον απογοητευτική. Παρά την καρμική αίσθηση που είχε αρχίσει να διαχέεται από παίκτες, προπονητές και παράγοντες, ότι «αυτή τη φορά θα είμαστε παρόντες στη Βραζιλία», η κάτισχνη εμφάνιση απέναντι στα Εμιράτα έφερε τον γρήγορο αποκλεισμό από το φετινό Μουντιάλ, τον οποίο ακολούθησε και μια ήττα-πισωγύρισμα από τη Μιανμάρ, που έθεσε την ομάδα έξω και από  το Κύπελλο Ασίας του 2015, που θα διεξαχτεί στην Αυστραλία. 

Τη στιγμή που η περίφημη αλματώδης οικονομική ανάπτυξη της χώρας (το Ι από  τα BRICS) έχει τεθεί σε μεγάλη αμφιβολία, γεγονός που συντέλεσε και στα απρόσμενα  αποτελέσματα των πρόσφατων εκλογών, φαίνεται ότι και το ποδόσφαιρο θα δυσκολευτεί να παίξει τον ρόλο του συμβόλου μιας νέας αυτοπεποίθησης και εξωστρέφειας, όπως φιλοδοξούσε στα χρόνια που προηγήθηκαν. Μόνη ελπίδα για τη μεγάλη επιστροφή, είναι τα δεκάδες χιλιάδες πιτσιρίκια που εξακολουθούν να κλοτσάνε ξυπόλητα μπάλες στους δρόμους της Κεράλα και της Κολκάτα….