Αργυρώ Χιώτη: «Ίσως και οι κοινωνίες που οργανώσαμε να έχουν πάρει λάθος δρόμους»

Η Αργυρώ Χιώτη, σκηνοθέτρια των Vasistas, συνέπραξε για μια ακόμη φορά με τον «σεναριογράφου του παράλογου» Ευθύμη Φιλίππου και η παράσταση Απολογίες 4&5 παρουσιάζεται σήμερα για δεύτερη και τελευταία ημέρα στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Η Χιώτη μια από τις πρωτοπόρους σκηνοθέτιδες της γενιάς της μιλάει στην Popaganda σχετικά με το φετινό Φεστιβάλ Αθηνών, το μέλλον του αλλά και γιατί το πολυφωνικό τραγούδι είναι το βασικό μοτίβο της sold out παράστασης.

Ποιος προσδοκάτε να είναι ο χαρακτήρας και ο ρόλος του Φεστιβάλ Αθηνών εν έτει 2016; Θα ήθελα να αποτελεί κυρίαρχο φορέα πολιτιστικής ανάτασης. Θα ήθελα να τολμάει να μη μένει -μόνο-  στο mainstream και το ασφαλές, αλλά να προτείνει νέες φόρμες, ατόφιες και δυναμικές φωνές, έργα ουσιαστικά φτιαγμένα με κόπο και συνείδηση, έργα διαφορετικά μεταξύ τους αλλά κοινά ως προς την ορμή και την καλλιτεχνική τους πρόταση.

Θα ήθελα σίγουρα, να συνεχίσει και να αναπτύξει τον διεθνή χαρακτήρα του. Είναι σημαντικό το Φεστιβάλ Αθηνών να ισχυροποιήσει το καλλιτεχνικό του στίγμα μεταξύ των Ευρωπαικών Φεστιβάλ και αντίστοιχων προγραμματισμών διεθνώς αλλά και να ενισχύσει την προσπάθεια που γίνεται τα τελευταία χρόνια για εξωστρέφεια των ελληνικών παραγωγών.

Παρόλο που φέτος έγιναν όλα γρήγορα και την τελευταία στιγμή, χαίρομαι καταρχάς που το φεστιβαλ πραγματοποιείται και κατά δεύτερον που φαίνεται πως μπορεί να ακολουθήσει αυτήν την κατεύθυνση.

Ποιες από τις παραστάσεις του ΦΑ θα θέλατε να παρακολουθήσετε ως θεατής; Αρκετές θα ήθελα να παρακολουθήσω, για διαφορετικούς λόγους την κάθε μια. Σίγουρα αρκετό χορό. Ο χορός με ελκύει πολύ και τον παρακαλουθώ ευκολότερα, γιατί μπορεί να είναι αρκετά απρόσμενος και μη λογικός, πιο απελευθερομένος από νοηματοδοτήσεις και άλλα χαρακτηριστικά ψυχολογικής ή συναισθηματικής χροιάς. Θέλω να δω τον Jan Martens, τη Σοφία Μαυραγάνη, τη Λία Τσολάκη και άλλα. Και το Λεόντιος και Λένα του Κορνήλιου Σελαμσή γιατί μου μοιάζει πολύ ιδιαίτερο εγχείρημα.

Λόγω των γεγονότων με την έλευση και την παραίτηση του Φαμπρ άνοιξε ένας διάλογος για το ΦΑ. Πώς πιστεύετε ότι ο διάλογος αυτός θα αποδώσει καρπούς; Νομίζω είναι ξεκάθαρα τα πράγματα: θα υπάρξει θετική εξέλιξη αν επιτέλους η πολιτεία και οι εκπρόσωποι της θελήσουν να εμπιστευούν τους  έμπειρους και ικανούς ανθρώπους  που έχουν  εμπλακεί στον διάλογο για το ΦΑ και να επεξεργαστούν σοβαρά τις –αν μη τι άλλο- ουσιαστικές και λειτουργικές προτάσεις που θα αποκομίσουν από αυτούς. Να πράξουν τα απαραίτητα για την υλοποίηση τους, την δημιουργία δομών  και τη χάραξη μιας συγκεκριμένης πολιτιστικής πολιτικής.

Η παράσταση Απολογίες 4&5, του Ευθύμη Φιλίππου εκτυλίσσεται στο πλαίσιο μιας άτυπης δίκης. Ποιος δικάζεται; Πώς δικάζουμε στην καθημερινότητά τους συνανθρώπους μας; Στην παράσταση δικάζονται οικειοθελώς δύο άνθρωποι, ενας άντρας και μια γυναίκα. Από δική τους ανάγκη προκύπτει αυτό. Ώστε να κριθεί το εάν είναι ικανοί –και με ποιό τίμημα- να ενταχθούν στο χορό –κοινωνικό σύνολο- που τραγουδά δίπλα τους συνεχώς. Καθημερινά δικάζουμε τον εαυτό μας, τους συντρόφους και τους συνανθρώπους μας, καθημερινά, με μια λέξη, ένα νεύμα, μια κίνηση ή και νοερά.

Τι ρόλο παίζει το τραγούδι στην παράσταση; Γιατί επιλέχθηκε το πολυφωνικό και γιατί υπάρχει το μοτίβο της επανάληψης; Το τραγούδι παίζει κυρίαρχο ρόλο στην παράσταση, είναι ο βασικός μοχλός που επιτρέπει στους ανθρώπους να εκφράσουν την αλήθεια τους, είναι το βαρόμετρο και ο ισορροπιστής της όλης δράσης. Το πολυφωνικό και επαναληπτικό στοιχείο νομίζω πως επιτρέπει στις αισθησεις να ανοίξουν, στο νου να ξεχαστεί, να ησυχάσει, ώστε η σκηνική εμπειρία να διαπεράσει την κοινωνική επιδερμίδα και να εισχωρήσει βαθύτερα. Συντελείται κάτι σαν τρανς, μία τελετή που ξεκινά από τη σκηνή και μεταφέρεται στο κοινό.

Γιατί η παράσταση αποτελεί μια τελετή αυτοπροσδιορισμού; Το θέατρο είναι πάντα έως ένα βαθμό μία τελετουργία, μία δομημένη εμπειρία για τα πρόσωπα στη σκηνή και για τους θεατές. Στη συγκεκριμένη παράσταση όμως θέλήσαμε να δημιουργήσουμε ένα θέαμα το οποίο με τη χρήση της μουσικής, της κίνησης των σωμάτων ακόμη και αρωμάτων που διαχαίονται στο χώρο θα στοχεύει κατά κύριο λόγο στις αισθήσεις. Με ένα τρόπο που θα επιτρέψει μία καταβύθιση στον προσωπικό και υπαρξιακό εκείνο χρόνο, τη στιγμή κατά την οποία ο άνθρωπος στέκεται, κοιτάζει γυμνό τον εαυτό του και προχωρά. Όλα αυτά όμως μοιάζουν τόσο αφηρημένα όταν πας να τα περιγράψεις, η εμπειρία είναι αυταπόδεικτη.

Η ενσωμάτωση στο κοινωνικό σύνολο είναι συνειδητή απόφαση; Καταργεί την προσωπικότητα του ατόμου;

Ο άνθρωπος είναι ζώο κοινωνικό, η ενσωμάτωση του στο κοινωνικό σύνολο γίνεται τόσο αδιόρατα και συχνά που δε νομίζω ότι έχουμε βρει ακόμη τα λόγια για να την περιγράψουμε. Είμαστε σίγουρα απόλυτα αλληλένδετοι και εξαρτημένοι από τους άλλους, σε βαθμό που η επιθυμία ενσωμάτωσης είναι αυτονόητη. Ίσως είναι αυτό που λέτε, οτι συχνά ζητείται να θυσιάσεις ένα κομμάτι σου, ή να αλλοιώσεις κάτι από τον πυρήνα σου για να ενταχθείς. Ίσως και οι κοινωνίες που οργανώσαμε για να ζήσουμε τις ζωές μας να έχουν πάρει λάθος δρόμους. Δεν ξέρω.

---