Την περασμένη Τρίτη (και λίγο νωρίτερα στο ίντερνετ) είδαμε στη γερμανική τηλεόραση κάτι πραγματικά διαφορετικό. Η σατυρική εκπομπή του καναλιού ZDF, Die Anstalt (στα ελληνικά «Το Ίδρυμα») αφιέρωσε το επεισόδιό της στην Ελλάδα. Σατίρισε καυστικά την πολιτική λιτότητας που εφαρμόζεται στη χώρα μας με βασικότερο υποστηρικτή τους Γερμανούς, κι αναφέρθηκε συγκινητικά στο ζήτημα των αποζημιώσεων που δεν πλήρωσε ποτέ η Γερμανία για τα εγκλήματα πολέμου που διέπραξαν οι Ναζί στην Ελλάδα. Καλεσμένος της εκπομπής ήταν ο Αργύρης Σφουντούρης, ο οποίος, έχοντας χάσει την οικογένειά του στη σφαγή του Δίστομου, το 1944, κλήθηκε να διηγηθεί, μέσα από τη συμμετοχή του σε σκετσάκι της εκπομπής, τις ωμότητες των Ναζί στην Ελλάδα και να παρουσιάσει το θέμα των αποζημιώσεων, για το οποίο η γερμανική κοινή γνώμη φαίνεται να έχει πλήρη άγνοια. Το βίντεο έγινε μέσα σε λίγες ώρες viral, κρεμάστηκε σε χιλιάδες ψηφιακούς τοίχους κι αποτέλεσε θέμα συζήτησης όχι μόνο στη χώρα μας. Μπορείτε να το δείτε ή να το θυμηθείτε παρακάτω…
Τα πιο χαρακτηριστικά μέρη της εκπομπής με ελληνικούς υπότιτλους
Η Popaganda μίλησε με τον Dietrich Krauß, έναν από τους τρεις σεναριογράφους της εκπομπής (οι άλλοι δύο, Max Uthoff και Claus von Wagner πρόλαβαν και την έκαναν για διακοπές Πάσχα). Μας μίλησε για το πώς γεννήθηκε το επεισόδιο της περασμένης Τρίτης, τις αντιδράσεις που προκάλεσε, την προσωπική του γνώμη πάνω στα ζητήματα που διαπραγματεύθηκε η εκπομπή, αλλά και για την σχέση Γερμανίας κι Ελλάδας, σε επίπεδο κρατών και λαών…
Πώς και σας ήρθε η ιδέα να κάνετε μία εκπομπή για την πολιτική λιτότητας που εφαρμόζεται στην Ελλάδα και τις πολεμικές αποζημιώσεις; Ήδη από πέρυσι είχαμε αναδείξει στην εκπομπή μας τις καταστροφικές συνέπειες των πολιτικών λιτότητας που εφαρμόζονται στην Ελλάδα, ενώ το θέμα των πολιτικών αποζημιώσεων το σκεφτόμαστε εδώ και πολύ καιρό. Όμως από τότε που εκλέχθηκε πρωθυπουργός ο Αλέξης Τσίπρας και ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις με τους εταίρους, το θέμα έγινε τόσο επίκαιρο στη Γερμανία που απλά δεν μπορούσαμε να το αφήσουμε να περάσει έτσι. Πρέπει να αντιληφθούμε όλοι ότι στην Ελλάδα έχει εκλεγεί μία νέα κυβέρνηση, η οποία θέλει να βάλει τέλος σε 40 χρόνια οικονομικής κατάχρησης και κακοδιοίκησης, και ότι τα ΜΜΕ, που προσπάθησαν να ωραιοποιήσουν με μεγάλη προθυμία αυτά τα 40 χρόνια κακοδιαχείρησης, επιτίθενται με απίστευτο μένος στην ελληνική κυβέρνηση. Αντί τα ΜΜΕ να συνοδεύσουν (με νηφάλια κριτική και σύμφωνα με τους κανόνες της δημοσιογραφικής δεοντολογίας) την κυβέρνηση σε ένα νέο πολιτικό και οικονομικό δρόμο, προσπαθούν να οδηγήσουν σε αποπροσανατολιστικές αντιπαραθέσεις τύπου «οι πολιτικοί του ΣΥΡΙΖΑ δεν φοράνε γραβάτες», «οι λίστες του οικονομικού επιτελείου είναι ανακριβείς και γενικόλογες», «ο Βαρουφάκης δείχνει το μεσαίο δάχτυλο». Αντί θέμα συζήτησης να είναι η εκκωφαντική αποτυχία της «οικονομικής διάσωσης» της Ελλάδας και η ανάγκη για άμεση αλλαγή της εφαρμοζόμενης πολιτικής, ασχολούμαστε με το αν ένας υπουργός μετακινείται με μοτοσυκλέτα. Αναρωτιόμαστε λοιπόν μήπως όλα αυτά οφείλονται στην προσπάθεια να πληρώσει τα σπασμένα μία αριστερή κυβέρνηση που αμφισβητεί την κυριαρχούσα νεοφιλελεύθερη ατζέντα;
O Δίας είναι έξω φρενών με την πολιτική λιτότητας που εφαρμόζεται στην Ελλάδα!
Ποιος ήταν ο σκοπός της εκπομπής σας; Θέλαμε να κάνουμε κάτι ενάντια στη μονομέρεια, μέσα από την οποία παρουσιάζεται εδώ και χρόνια η ευρωπαϊκή κρίση στη Γερμανία. Αυτή η προκατειλημμένη οπτική γωνία οδήγησε σε μία στρεβλή αντίληψη της πραγματικότητας. Η «πολιτική διάσωσης» της Ελλάδας παρουσιάζεται ως μία προσπάθεια να επανέλθει η χώρα στο δρόμο της «δημοσιονομικής αρετής» μέσα από καλοπιάσματα (δάνεια) και απειλές (όροι για εκταμίευση δόσεων). Όμως στην πραγματικότητα η κρίση όξυνε δραματικά την κατάσταση. Το χρέος αυξήθηκε ακόμη περαιτέρω τα τελευταία χρόνια ακριβώς λόγω των πολιτικών λιτότητας που επιβλήθηκαν στη χώρα σας. Το αποκαλούμενο «πρόγραμμα διάσωσης» περιείχε όρους που οδηγούσαν συνειδητά στη διάλυση της ελληνικής οικονομίας. Αυτό ακριβώς προσπαθήσαμε να αναδείξουμε, καθώς και το γεγονός ότι μέσα από την κρίση η Γερμανία έχει ξεκάθαρα επωφεληθεί χάρη στα χαμηλά επιτόκια με τα οποία δανείζεται. Η Γερμανία σε καμία περίπτωση δεν είναι θύμα της κρίσης όπως παρουσιάζεται.
Max Uthoff και Claus von Wagner. Μαζί με τον Dietrich Krauß, αποτελούν την «τρόικα» που γράφει το σενάριο της εκπομπής «Die Anstalt». Στην οθόνη αναγνωρίζεται σε παιδική ηλικία ο Αργύρης Σφουντούρης, ο οποίος έχασε όλα τα μέλη της οικογένειάς του στις ωμότητες των Ναζί στο Δίστομο. Λίγα λεπτά αργότερα θα κάνει την εμφάνισή του στο πλατό της εκπομπής.
Τι συναισθήματα σας γέννησε η εκπομπή; Ποιες ήταν οι αντιδράσεις του κόσμου που την παρακολούθησε; Νιώθουμε πολύ υπερήφανοι από τα θετικά σχόλια που λάβαμε από Έλληνες και Γερμανούς μετά την εκπομπή. 1,5 εκατομμύρια πολίτες είδαν στη χώρα σας το επεισόδιο της Τρίτης με ελληνικούς υπότιτλους. Αυτοί είναι παραπάνω από τους μισούς Γερμανούς τηλεθεατές μας, πράγμα που σημαίνει ότι παρουσιάσαμε ένα πραγματικά ευρωπαϊκό σόου. Αυτό μας κάνει αρκετά χαρούμενους, όμως, για να είμαι ειλικρινής, μας προκαλεί ταυτόχρονα έντονους προβληματισμούς. Είναι φανερό ότι η «πίεση» που ασκείται στα ρεπορτάζ των μεγάλων ΜΜΕ είναι τόσο μεγάλη, που ήταν αρκετό μία εκπομπή να παρουσιάσει μία άλλη οπτική γωνία, ώστε να προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις. Αυτό αποδεικνύει πόση μονομέρεια χαρακτηρίζει τα ρεπορτάζ που έχουν γίνει μέχρι τώρα στη Γερμανία και αφορούν στην ελληνική πραγματικότητα.
Η «σατυρική τρόικα» δίνει συμβουλές δημοσιονομικής προσαρμογής στον Έλληνα ταβερνιάρη.
Στα σκετσάκια σας παρουσιάσατε πολλές πληροφορίες που αφορούν στην οικονομική κατάσταση της Ελλάδας, καθώς κι εξελίξεις που έλαβαν χώρα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Γνωρίζατε αυτά τα γεγονότα πριν ασχοληθείτε με το θέμα ή η εκπομπή σας βοήθησε να μάθετε περισσότερα πράγματα για την Ελλάδα; Όταν αρχίσαμε να ασχολούμαστε με το θέμα για πρώτη φορά, δεν γνωρίζαμε ότι οι Έλληνες υπέστησαν από τους Ναζί βαρύτερες φρικαλεότητες σε σχέση με άλλους λαούς. Ως παρουσιαστές εκπομπής πολιτικής σάτιρας, είμαστε ιδιαίτερα ευαίσθητοι στα πολιτικά θέματα. Ακόμη, δεν γνωρίζαμε την αηδιαστική αδιαφορία και τα βρώμικα κολπάκια με τα οποία μεταπολεμικά επιχειρήθηκε να μην καταδικαστούν οι Ναζί εγκληματίες πολέμου και να μην δωθούν πολεμικές αποζημιώσεις στην Ελλάδα. Σε αυτό τον τομέα έκανε πραγματικά πρωτοποριακή δουλειά ο ελληνογερμανός ιστορικός Hagen Fleischer. Στις δικές του έρευνες βασίζονται τα σκετς μας. Προτείνουμε ανεπιφύλακτα το έργο του, που κάλλιστα θα μπορούσε να εισαχθεί στο πρόγραμμα των σχολείων.
Ο Αργύρης Σφουντούρης μιλά στο «ίδρυμα» για τα εγκλήματα πολέμου στο Δίστομο. Δεξιά ο πίνακας αναγράφει τους κανόνες που οφείλει να εφαρμόζει ο Έλληνας ταβερνιάρης κατά τις εντολές της τρόικα: 1. Οι κανόνες είναι κανόνες 2. Τα χρέη πληρώνονται 3. Όχι κόλπα. Αλήθεια, όμως, οι Γερμανοί ακολουθούν αυτούς τους κανόνες;
Αντιλαμβάνονται οι Γερμανοί το μέγεθος των οικονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες; Θα συμφωνούσαν να πληρώσει η Γερμανία πολεμικές αποζημιώσεις στην Ελλάδα; Λίγοι είναι οι Γερμανοί που γνωρίζουν πόσο κτηνώδης υπήρξε η παρουσία των Ναζί στην Ελλάδα. Ακόμη λιγότεροι ξέρουν τη μεταπολεμική ιστορία, περίοδο που οι κυβερνήσεις επιχείρησαν με κωλυσιεργίες και ντροπιαστικά κόλπα να προστατέψουν τους εγκληματίες πολέμου από ποινικές διώξεις, ενώ παράλληλα δέχτηκαν πολλαπλές πιέσεις για να μην ζητήσουν πολεμικές αποζημιώσεις. Γι’ αυτό δεν μας προκαλεί εντύπωση το ότι, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, μία μεγάλη πλειοψηφία των Γερμανών διαφωνεί να ανοίξει μία συζήτηση γύρω από τις αποζημιώσεις. Όταν μάλιστα ο κόσμος δεν γνωρίζει ότι αυτές οι απαιτήσεις χρησιμοποιήθηκαν ως τρικ για να ασκηθεί πίεση στην Ελλάδα την περίοδο της κρίσης χρέους. Σε κάθε περίπτωση, θα έπρεπε αυτά τα δύο ζητήματα να μην συνδέονται μεταξύ τους, όμως η αλήθεια είναι η εξής: Οι, από πολλές απόψεις, αλαζονικές απαιτήσεις της Γερμανίας σε ό,τι αφορά την Ευρωκρίση είναι πέρα για πέρα ανάρμοστες, αν τις δει κανείς μέσα στο πλαίσιο των ελληνογερμανικών σχέσεων. Αυτό μας έκανε να απολαμβάνουμε ακόμη περισσότερο τις θετικές αντιδράσεις του κόσμου απέναντι στην εκπομπή μας. Ο τρόπος με τον οποίο έχει απορρίψει η Γερμανία τις απαιτήσεις για πολεμικές αποζημιώσεις απέναντι σε θύματα της ναζιστικής θηριωδίας, όπως είναι ο Αργύρης Σφουντούρης, έχει εξοργίσει και ντροπιάσει πολλούς Γερμανούς.
Ο Αργύρης Σφουντούρης, που έζησε τις φρικαλεότητες στο Δίστομο, παίρνει μέρος σε σκετς του «ιδρύματος».
Στην εκπομπή σας κάνατε σκληρή κριτική σε γνωστές εφημερίδες, όπως η Frankfurter Allgemeine Zeitung και η Bild. Παρουσιάζουν τα γερμανικά ΜΜΕ μία στρεβλή πραγματικότητα για την Ελλάδα; Καταρχάς θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν μπορούμε να μιλήσουμε συνολικά για τα ΜΜΕ. Πολλοί δημοσιογράφοι στη Γερμανία κάνουν εξαιρετική δουλειά. Αλλά θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε: η εικόνα που έχει διαμορφωθεί στους αναγνώστες και τους πολίτες μετά από πέντε χρόνια κρίσης είναι μονόπλευρη. Οι Έλληνες φταίνε για όλα, οι απαιτήσεις της Τρόικα είναι σωστές, η νέα κυβέρνηση είναι απολίτιστη κι άλλα παρόμοια. Η πραγματικότητα είναι ότι από την αρχή της κρίσης η Ελλάδα έχει χάσει το 25% του ΑΕΠ της, ότι δεν έχει αυξηθεί μόνο η ανεργία από τη λιτότητα, αλλά και το χρέος. Όλα αυτά δεν γίνονται αντικείμενο ρεπορτάζ, ούτε σε ένα σωστό πλαίσιο, διαφορετικό από αυτό που ξέρουμε μέχρι τώρα. Αντί να διαβάζουμε για το ναυάγιο της πολιτικής λιτότητας, οι γερμανικές εφημερίδες υποστηρίζουν ότι όλα αυτά που γίνονται στην Ελλάδα είναι αναγκαία και ότι δεν έχουν γίνει αρκετές περικοπές στις δαπάνες. Αντί να ασχολούμαστε με τις πολιτικές διεκδικήσεις της κυβέρνησης Τσίπρα, καταπιανόμαστε με ζητήματα δευτερεύουσας σημασίας.
Κατ’εντολή της τρόικα, η ονομασία της ελληνικής ταβέρνας αλλάζει και από «Διόνυσος» γίνεται «Αυστηρός» κατά τα πρότυπα της αυστηρής λιτότητας που πρέπει να εφαρμόσει ο απελπισμένος ταβερνιάρης.
Κάποιοι Έλληνες πιστεύουν ότι η Γερμανία «μισεί» την Ελλάδα και θέλει να την τιμωρήσει για τον «ακόλαστο» οικονομικό βίο των περασμένων ετών. Από την άλλη, μερίδα Γερμανών πιστεύει ότι οι Έλληνες είναι τεμπέληδες. Πώς μπορούν οι δύο λαοί να καταπολεμήσουν τέτοιου είδους στερεότυπα; Τα στερεότυπα σπάνε μόνο με τα αναφορά σε γεγονότα και αλήθειες. Σε βάρος των Ελλήνων υπάρχει το στερεότυπο ότι είναι τεμπέληδες, ενώ δουλεύουν περισσότερες ώρες από κάθε άλλο Ευρωπαίο. Διαβάζουμε συνέχεια για υπερδιογκωμένο κρατικό μηχανισμό στην Ελλάδα, ενώ, σύμφωνα με τον ΟΑΣΑ, η χώρα σας έχει στην Ευρώπη τον μικρότερο δημόσιο τομέα σε αναλογία με τον αριθμό των εργαζομένων. Από την άλλη πλευρά η Γερμανία δεν είναι η Bild. Λίγοι ήταν στην πραγματικότητα οι Γερμανοί που υποστήριξαν την καμπάνια της Bild να πούμε «ΌΧΙ» στη βοήθεια προς την Ελλάδα. Τέτοια γεγονότα πρέπει να αντιπαραθέτουμε σε όσους παραποιούν την πραγματικότητα.
Ο Δίας γίνεται γκαρσόνι σε ελληνική ταβέρνα για να τα φέρει βόλτα. Λίγο αργότερα η τρόικα θα ζητήσει την απόλυσή του.
Τι μπορούν να μάθουν οι Έλληνες από την γερμανική νοοτροπία και τι οι Γερμανοί από το modus vivendi των Ελλήνων; Μου ήταν πάντα δύσκολο να ορίσω ξεκάθαρα τι σημαίνει ελληνική και τι γερμανική νοοτροπία. Σε κάθε περίπτωση, όταν κάποιος μελετά τις μεταπολεμικές ελληνογερμανικές σχέσεις, διαπιστώνει πως, αν υπήρξε κάποιος που δεν πλήρωσε χρέη κι έκανε «κολπάκια», αυτός ήταν η Γερμανία. Και είναι αξιοθαύμαστο να βλέπεις τις πρωτοβουλίες αλληλεγγύης που παίρνουν οι Έλληνες για να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες των περικοπών στον τομέα του κοινωνικού κράτους. Βλέπουμε για παράδειγμα γιατρούς που βοηθούν δωρεάν τους φτωχούς. Πραγματικά δεν μπορώ να φανταστώ ποια θα ήταν η κατάσταση στη Γερμανία, αν και εδώ επικρατούσαν ανάλογες συνθήκες.
Η τρόικα είναι ανεπιθύμητη στην ελληνική ταβέρνα.
Η εκπομπή σας παρουσίασε το λεγόμενο «ελληνικό πρόβλημα» με μία ευρωπαϊκή διάσταση. Τι θα πρέπει να αλλάξει όσον αφορά στους κανόνες της Ε.Ε. και του οικονομικού συστήματος; Καταρχάς θα πρέπει να τερματιστεί αυτή η ανόητη πολιτική λιτότητας, η οποία το μόνο που έχει καταφέρει είναι να χειροτερεύσει την κατάσταση στην Ελλάδα. Ακόμη, δεν είναι δυνατόν να φτωχοποιηθούν όλοι οι λαοί, μόνο και μόνο για να εξοφλήσουν τους δανειστές τους. Σίγουρα η Ελλάδα θα πρέπει να βάλει πολλά πράγματα σε τάξη στο εσωτερικό της. Ας πούμε να τακτοποιήσει το φορολογικό της σύστημα και το δημόσιο τομέα της. Όμως, δεν ευθύνεται αποκλειστικά εκείνη για την κατάσταση που διαμορφώθηκε στην Ευρώπη. Μέρος της ευθύνης θα πρέπει να αναζητηθεί και στις δομικές-συστηματικές αστοχίες της Ευρωζώνης. Σε μία κοινή νομισματική ένωση, δεν είναι δυνατόν μία χώρα να αυξάνει την ανταγωνιστικότητά της μέσα από τη συγκράτηση των μισθών, πολιτική οικονομικά επιζήμια για τους εταίρους της. Όμως αυτό ακριβώς έκανε η Γερμανία, το εμπορικό πλεόνασμα της οποίας αποτελεί μία από τις αιτίες της κρίσης στην Ευρωζώνη που οδήγησε μάλιστα σε υπερχρέωση άλλων χωρών της νομισματικής ένωσης. Αυτό, φυσικά, πρέπει να αλλάξει.
Τελικά ο ταβερνιάρης κατέληξε στο «ίδρυμα» της γερμανικής εκπομπής Die Anstalt.
Μερίδα των Ελλήνων πιστεύει πως ο γερμανικός λαός είναι πλούσιος, επειδή είναι η Γερμανία πλούσια ως κράτος. Ισχύει; Τα τελευταία χρόνια η Γερμανία έχει αυξήσει ελάχιστα τους μισθούς της, σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης. Οι προσδοκίες για μία καλή σύνταξη είναι πολύ χαμηλές. Επίσης υπάρχει και στη Γερμανία χάσμα μεταξύ των πλούσιων και των φτωχών. Αυτό άλλωστε είναι και το τίμημα που πλήρωσε η χώρα για να μπορεί σήμερα να υπερηφανεύεται ως μία από τις σημαντικότερες εξαγωγικές χώρες του πλανήτη.
Ολόκληρη η εκπομπή στα γερμανικά