EPA/MICHAEL REYNOLDS
Γιατί πέφτουμε από τα σύννεφα με όσα κάνει ο Ντόναλντ Τραμπ; Δεν τα είχε εξαγγείλει όλα; Δεν ήταν γνωστά; Ήταν! Απλά υπάρχει η άποψη που θέλει τις ακραίες προεκλογικές εξαγγελίες να εξευμενίζονται όταν ο εκφραστής τους αναλαμβάνει την εξουσία.
Οι πρώτες μέρες του Αμερικάνου Προέδρου έδειξαν το εντελώς αντίθετο. Τα διατάγματα που υπέγραψε απαγόρεψαν την είσοδο σε πολίτες επτά χωρών στις ΗΠΑ, ακόμα και αυτούς που έχουν βίζα, έβγαλε την χώρα του από την εμπορική συμφωνία TPP, περιέκοψε τον προϋπολογισμό για τις αμβλώσεις και τη δημόσια υγεία και ξεκίνησε τις διαδικασίες για να χτιστεί το τείχος στα σύνορα με το Μεξικό. Ακόμα τα έβαλε με την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Κίνα και έκλεισε το τηλέφωνο στα μούτρα του Αυστραλού πρωθυπουργού. Τι ακριβώς καταλάβαμε και τι να περιμένουμε από τον Ντόναλντ Τραμπ, τον άνθρωπο που ούτε η δημοφιλής εκπομπή Southpark δεν βρίσκει τρόπο να σατιρίσει, εξηγεί στην Popaganda η δημοσιογράφος της Καθημερινής Ξένια Κουναλάκη.
Αναγκαστικά επειδή ασχολείσαι με το διεθνές ρεπορτάζ θα είχες κάνει κάποιες εκτιμήσεις για τις πρώτες μέρες του Ντόναλντ Τραμπ. Που έπεσες μέσα και που έξω; Έπεσα μέσα στο κιτς και την αισθητική των πρώτων ημερών του, αλλά και την φαιδρότητα-παιδισμό θα αποκαλούσα πχ την εμμονή του να μετράει τον κόσμο που παρέστη στην ορκωμοσία του, τρεις μέρες αργότερα κι ενώ είχε να κυβερνήσει μια υπερδύναμη. Έπεσα έξω στον εσπευσμένο εμπορικό απομονωτισμό, τον ρατσισμό έναντι μουσουλμάνων και προσφύγων συλλήβδην, την αδιαλλαξία έναντι του Μεξικού, τις αστοχίες στις σχέσεις με την Κίνα, την κοινωνική αναλγησία στο Οbamacare, τη συνολική «συνέπεια» δηλαδή που επέδειξε έναντι των προεκλογικών του υποσχέσεων. Ήμουν οπαδός της κωλοτούμπας και της συμμόρφωσής του με τις επιταγές του ρεπουμπλικανικού κατεστημένου. Θεωρούσα ότι με την άνοδό του στην εξουσία, θα γινόταν πιο θεσμικός, πιο συστημικός. Και ότι θα σταματούσε να τουιτάρει με την ίδια συχνότητα και σάχλα.
Πιστεύεις ότι μέχρι στιγμής είναι ανακόλουθος απέναντι στους ψηφοφόρους του; Όχι, είναι απολύτως συνεπής και φαντάζομαι ότι οι ψηφοφόροι του θα είναι πανευτυχείς. Ευτυχώς για τις ίδιες τις ΗΠΑ οι θεσμοί είναι πανίσχυροι (από το-έστω υπό ρεπουμπλικανικό έλεγχο-Κογκρέσο μέχρι τα ανεξάρτητα δικαστήρια) και θα αποτρέψουν την διολίσθηση της χώρας σε ένα αυταρχικό καθεστώς. Ταυτόχρονα τα ανησυχητικά σημάδια διακυβέρνησής του έχουν κινητοποιήσει τον Τύπο, που μοιάζει να ξαναβρήκε το λόγο ύπαρξής του στις ΗΠΑ. Τα late night shows ασκούν αδυσώπητη, πλην διανθισμένη με χιούμορ, αντιπολίτευση στον Τραμπ.
Αν αυτοί οι ψηφοφόροι είναι οι «λάθος», τι μας έχει δείξει η ιστορία μέχρι στιγμής ότι πρέπει να συμβεί για να γίνουν σωστοί; Ενημέρωση, διάλογος, ενίσχυση της κριτικής σκέψης. Η απομόνωσή τους δια της χλεύης απλώς τους ριζοσπαστικοποιεί και τους ατσαλώνει. Στο πλαίσιο αυτό νομίζω ότι το Saturday Night Live ή ο Στίβεν Κολμπέρτ μπορεί να έχουν πολύτιμη συνδρομή στην επαναφορά τους στο «σωστό» δρόμο.
Είναι γεγονός πως δέχεται ανηλεή κριτική από τα media και το star system. Αυτό μήπως λειτουργεί υπέρ του; Πιστεύω (ελπίζω) σε μια πολύ περιορισμένη μερίδα των πιο θερμοκέφαλων οπαδών του, των Ταλιμπάν του Τραμπ. Πχ πρόσφατη δημοσκόπηση δείχνει ότι μόνο το ένα τρίτο του αμερικανικού λαού θεωρεί ότι η διαβόητη απαγόρευση εισόδου μεταναστών από επτά χώρες θα καταστήσει ασφαλέστερες τις ΗΠΑ. Το μέτρο είχε δηλαδή απήχηση στο πιο σκληροπυρηνικό κομμάτι των ψηφοφόρων του.
Τώρα που είδες τα πρώτα δείγματα, μπορείς να εκτιμήσεις τι άλλο να περιμένουμε τις περίφημες πρώτες 100 μέρες; Κάθε βράδυ πέφτω για ύπνο γύρω στα μεσάνυχτα και στις 3 τα ξημερώματα, όταν αρχίζει και αναγγέλλει μέτρα ο Τραμπ, φωτίζεται το κινητό μου από τα News Alert του CNN και ξυπνώ κάθιδρη, αγωνιώντας τι άλλο έχει κάνει. Φυσικά το πιο εφιαλτικό σενάριο είναι μια ενδεχόμενη κρίση στις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας καθώς ο νέος Αμερικανός πρόεδρος μοιάζει να αλλάζει την παραδοσιακή στάση της Ουάσιγκτον έναντι του Πεκίνου, αμφισβητώντας πχ. την πολιτική της ενιαίας Κίνας και μιλώντας στο τηλέφωνο με την πρόεδρο της Ταϊβάν. Εξίσου ανησυχητική θα ήταν η θέσπιση μέτρων που ξηλώνουν όσες προσπάθειες έχουν γίνει μέχρι σήμερα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ειλικρινά δεν ξέρω τι να περιμένω στις πρώτες 100 μέρες γιατί «υλοποίησε» σχεδόν ολόκληρη την αντιδραστική ατζέντα του μέσα σε ένα δεκαήμερο.
Εκτός από το ακραίο σενάριο για παγκόσμιο πόλεμο και άλλα τέτοια, ποιο πιστεύεις ότι είναι το πιο επικίνδυνο πράγμα που μπορεί να προκαλέσει η προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ; Με ανησυχεί κάτι πολύ λιγότερο ακραίο και εξαιρετικά πιθανό: η τραμποποίηση της διεθνούς πολιτικής σκηνής, η αποθέωση του ρατσιστικού λόγου και η εγκαθίδρυση της ισλαμοφοβίας στο πλαίσιο μίας αντίδρασης στην πολιτική ορθότητα. «Είναι ωραίος γιατί τα λέει έξω από τα δόντια»: το ακούς όλο και συχνότερα από τη Μόσχα μέχρι την Αθήνα και το Παρίσι.
Πως μπορεί να επηρεάσει το ευρωπαϊκό ακροατήριο που είναι έτοιμο να ψηφίσει σε Ολλανδία, Γερμανία και Γαλλία ο «λόγος» που εκφράζει ο Ντόναλντ Τραμπ; Αυτό ακριβώς. Ο Τραμπ προετοιμάζει το έδαφος για τον Γκεερτ Βίλντερς στην Ολλανδία, την Φράουκε Πέτρι στη Γερμανία και την Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία. Η αποενοχοποίηση της ρητορικής του Τραμπ καθιστά τον λόγο των ευρωπαίων μιμητών του σχεδόν mainstream.
Είναι ολοφάνερα πως αναπτύσσεται γοργά ένας ιδιότυπος οικονομικός εθνικισμός κόντρα στις νόρμες της παγκοσμιοποίησης; Καταρχάς είναι εύκολο να τα βάλει, φέρνω ένα παράδειγμα, ο Τραμπ με την Amazon; Πιστεύω ότι η παγκοσμιοποίηση είναι πλέον φυσικό φαινόμενο. Σαν την βροχή. Δεν μπορείς να προστατευτείς από αυτήν, αποφασίζοντας να κλειστείς μέσα στο σπίτι σου. Είναι γελοίο. Εσύ θα χάσεις, όχι οι άλλοι που θα στερηθούν την παρουσία σου. Ήδη η Κίνα τρίβει τα χέρια της από την ακύρωση των διεθνών εμπορικών συνθηκών. Παρεπιπτόντως ακριβώς τα ίδια πιστεύω και για τη μετανάστευση, γι αυτό και θεωρώ ότι όλα αυτά τα μέτρα που προαναγγέλλει-οι απαγορεύσεις, το τείχος με το Μεξικό κλπ-θα αποτύχουν παταγωδώς, με αποτέλεσμα να εξαγριωθούν οι-ικανοποιημένοι προς το παρόν-υποστηρικτές του.
Σε συνέχεια του προηγούμενου ερωτήματος πως πιστεύεις θ’ αντιδράσει ένας βραδυκίνητος οργανισμός όπως η Ε.Ε. στις διαθέσεις ενός ιδιαίτερου προέδρου των ΗΠΑ; Η ΕΕ μπορεί να είναι βραδυκίνητη αλλά αυτήν τη στιγμή προβάλλει ως ο μόνος σοβαρός πολιτικός αντίλογος στην πολιτική του Τραμπ. (Μαζί με τον γειτονικό Καναδα). Αυτό που γράφαμε ότι «ο Ομπάμα παρέδωσε στη Μέρκελ τη σκυτάλη της παγκόσμιας φιλελεύθερης ηγεσίας» δεν είναι ένα κλισέ. Η Ευρώπη, στο πρόσωπο της Γερμανίας κυρίως, ορθώνει το ανάστημά της και προβάλλει ως μια υπερδύναμη αξιών και ελευθεριών, αλληλεγγύης και ανεκτικότητας. Το γεγονός ότι ο σοσιαλδημοκράτης υποψήφιος καγκελάριος Μάρτιν Σουλτς κατηγορεί τον Αμερικανό πρόεδρο ότι οι ενέργειές του δεν συνάδουν με το πνεύμα και το γράμμα του νόμου στις ΗΠΑ είναι άλλη μια έκφανση αυτής της ευρωπαϊκής αντίδρασης. Γι αυτό θέλω να πιστεύω ότι οι ευρωπαϊκοί κλώνοι του Τραμπ θα περιθωριοποιηθούν στην από δω πλευρά του Ατλαντικού.
Πως στεκόμαστε απέναντι στην εξίσωση Τραμπ- Ελλάδα – Τουρκία- Ευρωπαϊκή Ένωση; Γελάω με κάποιους αφελείς που θεωρούν ότι επειδή ο προσωπάρχης του Τραμπ, Ραινς Πρίμπους, είναι ελληνικής καταγωγής και Χριστιανός ορθόδοξος, η πολιτική του Αμερικανού προέδρου θα είναι φιλελληνική. Το πολύ πολύ να αυξηθούν οι σέλφιζ κυβερνητικών στελεχών μέσα στο Λευκό Οίκο και οι βαφτίσεις από τον Αρχιεπίσκοπο Δημήτριο. Κατά τη γνώμη μου ο δεδομένος απομονωτισμός που προωθεί ο Τραμπ θα περιορίσει τις παρεμβάσεις υπέρ της Αθήνας, όπως τις είχαμε συνηθίσει π.χ. από τον Μπαράκ Ομπάμα στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Είναι βέβαιο εξάλλου ότι ο Τραμπ ελάχιστα ενδιαφέρεται για την παραμονή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα που είναι και το μόνο που ασκεί πιέσεις για κούρεμα του χρέους. Με τις μέχρι τώρα επιδόσεις του Τραμπ στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δεν θα πρέπει επίσης να αποκλείουμε έκδοση του (πρωτεργάτη της απόπειρας πραξικοπήματος κατά την Αγκυρα) εξόριστου ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν στην Τουρκία, όπως έχει ήδη προτείνει ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Μάικλ Φλιν, μια εξέλιξη που θα βοηθούσε σημαντικά στη γεφύρωση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων.
