Οι αναταραχές και οι διαδηλώσεις στη Βενεζουέλα που ξεκίνησαν το 2014 και έφτασαν στο ανώτερο σημείο έντασης μέσα στο 2017, έχουν αποτελέσει ανά τον κόσμο αιτία ιδεολογικών συγκρούσεων. Η Ελλάδα είναι μία από τις χώρες που το ζήτημα της Βενεζουέλας έχει εισέλθει στη σφαίρα της πολιτικής συζήτησης, καθώς η ιδεολογική συγγένεια και οι επαφές μεταξύ της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και της κυβέρνησης Μαδούρο είναι γνωστές, ενώ η αντιπολίτευση της Νέας Δημοκρατίας κατηγορεί την κυβέρνηση για παροχή στήριξης σε ένα αυταρχικό καθεστώς.
Το ζήτημα όμως είναι, τι πραγματικά συμβαίνει στη χώρα της Λατινικής Αμερικής. Η ανάγκη για επικράτηση στο δημόσιο διάλογο, οδηγεί συχνά τις πολιτικές δυνάμεις σε μια διαστρεβλωμένη παρουσίαση της κατάστασης με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ξεκάθαρη εικόνα. Επομένως, καθίσταται αναγκαία η παρουσίαση των γεγονότων που οδήγησαν στις διαδηλώσεις, τη βία και την κοινωνικοπολιτική αστάθεια στη Βενεζουέλα.
Αρχικά, αντιδράσεις προς τις κυβερνητικές πολιτικές υπήρχαν και πριν την ανάδειξη του Νικολάς Μαδούρο σε πρόεδρο της χώρας. Ήδη από την εποχή του Ούγκο Τσάβες, και παρά τη στήριξη που υπήρχε προς το πρόσωπο του, ξεσπούσαν διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης. Η άνοδος της εγκληματικότητας στα αστικά κέντρα, ο πληθωρισμός και η έλλειψη βασικών αγαθών οδηγούσαν σε διαδηλώσεις που όμως δεν είχαν την ίδια απήχηση εξαιτίας της αγάπης προς τον Ούγκο Τσάβες.
Η συνέχιση όμως των ίδιων πολιτικών και από το διάδοχο του Τσάβες, Νικολάς Μαδούρο, αύξησαν την κοινωνική πίεση προς το πρόσωπο του καθώς δεν είχε παρόμοια αποδοχή σαν αυτή του προκατόχου του. Συγκεκριμένα, είχε κερδίσει οριακά τις προεδρικές εκλογές του 2013 και σε καμία περίπτωση δεν είχε την στήριξη που θα επιθυμούσε. Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης ήταν το ξέσπασμα διαδηλώσεων σε ολόκληρη τη χώρα με την πίεση προς το πρόσωπο του προέδρου να αυξάνεται.
Η ώρα για την αποτύπωση αυτής της κοινωνικής αγανάκτησης ήρθε στις 6 Δεκεμβρίου του 2015 όταν διεξήχθησαν οι βουλευτικές εκλογές. Για πρώτη φορά από το 1999, η αντιπολίτευση κατάφερε να κερδίσει την πλειοψηφία αποσπώντας το 56.2% των ψήφων κάτι που αποτέλεσε ένα ισχυρό πλήγμα για την κυβέρνηση Μαδούρο. Έχοντας την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, η αντιπολίτευση θα μπορούσε να ανακόψει το κυβερνητικό νομοθετικό πρόγραμμα όμως το κυριότερο ήταν ότι θα είχε τη δυνατότητα να καταθέσει πρόταση μομφής η οποία θα «έριχνε» τον Μαδούρο από τη θέση του προέδρου.
Πριν όμως ορκιστεί το νέο κοινοβούλιο το οποίο θα έδινε την πλειοψηφία στην αντιπολίτευση, η απερχόμενη πλειοψηφία στελέχωσε το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας με μέλη πιστά προς την κυβέρνηση. Στις αρχές του 2016, το Ανώτατο Δικαστήριο απεφάνθη ότι υπήρχαν λάθη κατά την εκλογική διαδικασία και ακύρωσε την εκλογή τεσσάρων βουλευτών της αντιπολίτευσης. Έτσι δε θα μπορούσε να έχει την απαραίτηση υπερπλειοψηφία ώστε να καταθέσει πρόταση μομφής κατά του προέδρου Μαδούρο. Στη συνέχεια, το Ανώτατο Δικαστήριο εξαιτίας της κατάστασης που επικρατούσε στο κοινοβούλιο, παρέδωσε περισσότερες εξουσίες στον Μαδούρο.
Εξαιτίας της αδυναμίας της να «κλειδώσει» την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο, στις 2 Μαΐου του 2016 η αντιπολίτευση ξεκίνησε τη συλλογή υπογραφών για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος που θα αφορούσε την παραμονή του προέδρου Μαδούρο στο αξίωμα του. Συγκεκριμένα, κατέθεσε το αίτημα της στο Εθνικό Εκλογικό Συμβούλιο (CNE) της χώρας. Μέχρι τον Αύγουστο του 2016, η διαδικασία φαίνεται πως προχωρούσε με το CNE να ανακοινώνει ημερομηνία που θα αποτελούσε την έναρξη της δεύτερης φάσης για τη συλλογή υπογραφών. Στις 21 Οκτωβρίου του 2016 όμως, το CNE ακύρωσε τη διαδικασία συλλογής υπογραφών καθώς θεώρησε ότι υπήρξε απάτη κατά τη διάρκεια της διαδικασίας.
Η ακύρωση της διαδικασίας οδήγησε στο ξέσπασμα διαδηλώσεων και περίπου ένα εκατομμύριο πολίτες βγήκαν στους δρόμους της χώρας ζητώντας από τον Μαδούρο να παραιτηθεί. Στην πρωτεύουσα, το Καράκας, οι διαδηλώσεις ήταν ειρηνικές όμως σε άλλες περιοχές υπήρχαν συγκρούσεις μεταξύ των διαδηλωτών και των αρχών με αποτέλεσμα 120 να τραυματιστούν, 147 να συλληφθούν και ένας αστυνομικός να χάσει τη ζωή του. Εκείνη την ημέρα, η αντιπολίτευση έδωσε προθεσμία στην κυβέρνηση μέχρι τις 3 Νοεμβρίου του 2016 για προκηρύξει εκλογές με τον αρχηγό της αντιπολίτευσης, Ενρίκε Καπρίλες, να δηλώνει ότι «σήμερα δίνουμε προθεσμία στην κυβέρνηση. Λέω στον δειλό στη Μιραφλόρες (προεδρικό μέγαρο) ότι στις 3 Νοεμβρίου οι πολίτες της Βενεζουέλας έρχονται στο Καράκας γιατί ερχόμαστε στη Μιραφλόρες».
26 Οκτωβρίου 2016, εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου διαδηλώνει εναντίων της κυβέρνησης Μαδούρο στους δρόμους του Καράκας.
19 Απριλίου 2017, υποστηρικτές του Μαδούρο.
19 Απριλίου 2017, υποστηρικτές της αντιπολίτευσης.
Στις αρχές του 2017, οι διαδηλώσεις ήταν σπανιότερες και μικρότερες καθώς υπήρχε από την αντιπολίτευση ο φόβος της καταστολής. Ο Καπρίλες είχε δηλώσει ότι δε θα γινόντουσαν προγραμματισμένες διαδηλώσεις αλλά ξαφνικές με σκοπό να μην υπάρχει προετοιμασία από τις κυβερνητικές δυνάμεις. Στις 19 Απριλίου του 2017 όμως, πραγματοποιήθηκε η αποκαλούμενη «Μητέρα Όλων των Πορειών».
Η πορεία ξεκίνησε στο Καράκας το πρωί με προορισμό το γραφείο του Υπεύθυνου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Τάρεκ Σαμπ. Ενώ η πορεία περνούσε μέσα από την πρωτεύουσα, η Εθνοφρουρά έκλεισε τους δρόμους και έκανε χρήση δακρυγόνων με τους διαδηλωτές να αρνούνται να αποχωρήσουν παρά τη χρήση βίας. Μέχρι τις 12:30 της ίδιας μέρας, η πόλη είχε γεμίσει με διαδηλωτές υπέρ και κατά της κυβέρνησης. Μάλιστα, στις 12:45 στην περιοχή κοντά στο Μπέλο Μόντε πολλοί από τους διαδηλωτές άρχισαν να πέφτουν στον ποταμό Γκουαίρε για να ξεφύγουν από τα δακρυγόνα που πετούσαν οι αρχές συνεχώς για μία ώρα. Στις 14:10, ένας 17χρονος διαδηλωτής έπεσε νεκρός μετά από πυρά που δέχθηκε στο κεφάλι.
Το σημείο που σκοτώθηκε ο 17χρονος.
Το απόγευμα, η 23χρονη Παόλα Ραμίρεζ σκοτώθηκε από πυρά παραστρατιωτικών φιλοκυβερνητικών δυνάμεων ενώ κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων σκοτώθηκε και ένα μέλος της Εθνοφρουράς, νότια του Καράκας. Μέχρι τις 9 το βράδυ της 19ης Απριλίου, 521 πολίτες της Βενεζουέλας είχαν συλληφθεί αυξάνοντας τον αριθμό πάνω από τους 1000 μέσα στο 2017, ενώ σύμφωνα με τον Ρικάρντο Ρίος, καθηγητή μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο της Βενεζουέλας, περίπου 1.2 εκατομμύρια άνθρωποι διαδήλωσαν εκείνη την ημέρα.
Στις 16 Ιουλίου 2017 η αντιπολίτευση διεξήγαγε άτυπο δημοψήφισμα με το ερώτημα αν οι πολίτες επιθυμούν την εφαρμογή του σχεδίου Μαδούρο που αφορά τη Συντακτική Εθνοσυνέλευση. Σύμφωνα με τους αντιπάλους του, ο Μαδούρο επιθυμεί να προχωρήσει σε Συντακτική Εθνοσυνέλευση για να αποκτήσει υπερεξουσίες και να κυβερνήσει ως δικτάτορας με τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης να υποστηρίζουν ότι στις κάλπες προσήλθαν 7.2 εκατομμύρια πολίτες και απέρριψαν την πρόταση του Προέδρου με ποσοστό 99.87%. Η απάντηση της κυβέρνησης ήρθε με τη δημοσίευση βίντεο που δείχνει ανηλίκους και ξένους υπηκόους να ψηφίζουν δύο και τρεις φορές.
Στην προσπάθεια απόρριψης του σχεδίου Μαδούρο είχε ανάμειξη και ο Αμερικανός Πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος απείλησε την κυβέρνηση της Βενεζουέλας ότι σε περίπτωση που προχωρήσει στις εκλογές για τη Συντακτική Εθνοσυνέλευση, θα τιμωρηθεί με «άμεσα και σκληρά οικονομικά μέτρα». Παράλληλα, οι σκληρές φωνές της αντιπολίτευσης όπως αυτή του Χουάν Ρεκεσένς, εισάγουν στη συζήτηση ακόμα και τις ένοπλες δυνάμεις θεωρώντας ότι πρέπει να αποφασίσουν με ποια πλευρά τάσσονται σε αυτή τη διαμάχη μεταξύ της κυβέρνησης και των αντιπάλων της.
Τέτοιου είδους δηλώσεις και θέσεις όμως ρίχνουν και άλλο λάδι στη φωτιά και τα αποτελέσματα φάνηκαν στην πρόσφατη γενική απεργία. Συγκεκριμένα, δύο διαδηλωτές έχασαν τη ζωή τους αυξάνοντας τον αριθμό των νεκρών κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων στους 99. Επίσης η μη κυβερνητική οργάνωση Foro Penal, υποστηρίζει ότι την ημέρα της γενικής απεργίας συνελήφθησαν σε όλη τη Βενεζουέλα 367 πολίτες.
19 Απριλίου 2017: Σοβαρά επεισόδια ξεσπάνε μεταξύ διαδηλωτών και της Μπολιβαριανής αστυνομίας, τα οποία θα συνεχιστούν σε σχεδόν καθημερινή βάση μέχρι σήμερα.
Τα παραπάνω γεγονότα αναδεικνύουν τη βαθιά και παρατεταμένη κρίση στην οποία βρίσκεται η Βενεζουέλα. Μια χώρα που σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί δημοκρατία δυτικού τύπου, ενώ είναι ξεκάθαρο πως δεν υφίσταται διαχωρισμός των εξουσιών. Η κυβέρνηση ελέγχει όλους τους θεσμούς του κράτους και τους χρησιμοποιεί προς όφελος της. Βέβαια, δε μπορεί να θεωρηθεί καθεστώς από τη στιγμή που το κυβερνών κόμμα κερδίζει συνεχώς τις εκλογικές αναμετρήσεις από το 1999, ενώ έχει επιβιώσει και μετά την απόπειρα πραξικοπήματος το 2002.
Η Βενεζουέλα παράλληλα, είναι μία χώρα της οποίας η οικονομία είναι άμεσα συνδεδεμένη με το πετρέλαιο. Είναι γεγονός ότι κατέχει περίπου το 18% των παγκόσμιων αποθεμάτων, επομένως τα βασικά της έσοδα προέρχονται από αυτόν τον τομέα. Η ιδεολογική, οικονομική και πολιτική της σύγκρουση κυρίως με τις Ηνωμένες Πολιτείες έχει οδηγήσει σε ραγδαία πτώση την τιμή του πετρελαίου της και κατ’ επέκταση των εσόδων της, καθώς οι παρεμβάσεις των Η.Π.Α και της Σαουδικής Αραβίας γίνονται με σκοπό να πλήξουν τις αντιπάλους τους Βενεζουέλα, Ρωσία και Ιράν που επίσης έχουν μεγάλα αποθέματα πετρελαίου. Επίσης, το ίδιο συμβαίνει και με την έλλειψη τροφίμων και βασικών αγαθών όπως τα φάρμακα, καθώς λέγεται πως αυτές οι ελλείψεις είναι προϊόν τεχνιτών κρίσεων.
Σε καμία περίπτωση όμως αυτό δε δίνει το δικαίωμα στην κυβέρνηση Μαδούρο να καταστέλλει διαδηλώσεις με τέτοιο τρόπο. Οι πολίτες είναι αγανακτισμένοι και έχουν κάθε δίκιο να είναι από τη στιγμή που στερούνται βασικών αγαθών. Όταν αντικρίζουν τ’ άδεια ράφια των σούπερ μάρκετ δε βλέπουν μποϊκοτάζ και τεχνητές κρίσεις αλλά πείνα.