Η 27χρονη Αλεχάντρα Γκουτιέρες είναι γέννημα θρέμμα της χώρας που έχει γίνει ερήμην της σταθερή επωδός στις αντεγκλήσεις του ελληνικού κοινοβουλίου. Δεν θυμάμαι πόσα «Μας καταντήσατε Βενεζουέλα!», έχουμε ακούσει να ξεστομίζονται τα τελευταία χρόνια στη Βουλή, μηδενίζοντας τα χιλιάδες χιλιόμετρα που μας χωρίζουν από την χώρα της Λατινικής Αμερικής, όπου βρίσκεται –μην το ξεχνάμε- εν εξελίξει το «πείραμα» της μπολιβαριανής επανάστασης κι εσχάτως απέκτησε αυτοανακηρυσσόμενο πρόεδρο.
Τις τελευταίες έκρυθμες, ηλεκτρισμένες ώρες που κράτη, media, κοινή γνώμη και… πωλήτριες στα HONDOS center είναι διχασμένοι μεταξύ Μαδούρο και Γκουαϊδό («Πηγαίν’τε, κύριε Τσίπρα, στη Βενεζουέλα να δείτε πώς ζούνε οι άνθρωποι, όπως σας λέει ο Γκουαϊδό!», έλεγε μακιγιάροντας πελάτισσα υπάλληλος στο κατάστημα καλλυντικών στην Αθήνα), η Αλεχάντρα, κόρη τσαβίστα καθηγητή Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Καράκας, ηθοποιός στο επάγγελμα, το μόνο που θέλει να κάνει είναι να την κοπανήσει το ταχύτερο απ’ τη χώρα της, όπου τα τελευταία χρόνια ασφυκτιά.
Γνωριστήκαμε στις εκλογές του Μαίου του 2018 στο Καράκας και αλητέψαμε non stop σχεδόν άυπνες. Πήγαμε μαζί σε ομιλίες του Μαδούρο, του αντιπάλου του Φαλκόν, γυρίσαμε εκλογικά κέντρα σε όλων των «αποχρώσεων» τις συνοικίες, κάναμε τουρ στα προάστια με τις επαύλεις -φρούρια, φάγαμε στα εστιατόρια που συχνάζουν οι έχοντες, δίπλα στις σιλικονάτες βενεζουελάνικες εκδοχές των Καρντάσιαν, χορέψαμε στα λαϊκά μπαρ και κλαμπ του κέντρου που συχνάζουν απλοί βενεζουελάνοι και διασκεδάζουν πάμφθηνα με κοκτέιλ και ρούμια –που λόγω εμπάργκο δεν πίνουμε στην Ελλάδα-, ανηφορίσαμε στις φαβέλες με τα δωρεάν high teck τελεφερίκ που καθιέρωσε ο Τσάβες ( και άγνωστο πώς, ακόμη λειτουργούν!), μπήκαμε σε παραπήγματά τους και βενεζουελάνοι με αφρικανικές καταβολές μάς παίξανε ζωντανά τις μουσικές τους, παρακολουθήσαμε θεατρικές πρόβες σε κεντρικές σκηνές και ξημερώματα βάλαμε στο αμάξι μας, έναντι 2 ευρώ, τρανσέξουαλ που κάνει πεζοδρόμιο και καταδιώκεται από τα όρνεα μιας βίαιης ψευτοπουριτανικής κοινωνίας, που όμως είναι κι η πελατείας της. Δεν περιγράφεται τι γέλιο ρίξαμε όταν σε κεντρικότατη, αξιοπρεπέστατη πιτσαρία του Καράκας μάς ανήγγειλε ο σερβιτόρος ότι θα φάμε πίτσα χωρίς τυρί, γιατί υπήρχε τη συγκεκριμένη μέρα έλλειψή του!
Σήμερα; Εννιά μήνες μετά, ποια είναι η κατάσταση της χώρας, που λόγω και του ενδεχομένου μιας στρατιωτικής επέμβασης των ΗΠΑ, τα μάτια της διεθνούς κοινότητας είναι ξανά στραμμένα επάνω της; «Φοβάμαι», είναι η πρώτη λέξη της Αλεχάνδρα. «Θέλω να φύγω, αλλά ακόμη δεν έχω ούτε τα έγγραφα, ούτε τα λεφτά».
Τον περασμένο Μάιο σχεδίαζε να μετακομίσει στην Ισπανία, απ’όπου, δουλεύοντας, θα έστελνε λεφτά και φάρμακα στην καρκινοπαθή μητέρα της. Στη Βενεζουέλα, λόγω του διεθνούς εμπάργκο, των κυρώσεων και της αποχώρησης των φαρμακοβιομηχανιών σε γειτονικές χώρες, υπάρχουν τρομακτικές ελλείψεις σε φάρμακα και ιατροφαρμακευτικό εξοπλισμό . Τα δημόσια νοσοκομεία στα οποία καταλήξαμε μετά από τροχαίο με μοτοσικλέτα, δεν είχαν ακτινολογικό μηχάνημα που να λειτουργεί. Συνθήκες απόλυτης διάλυσης!
Σήμερα το πλάνο έχει αλλάξει. Αφού μαζέψει τα λεφτά, η Αλεχάντρα σχεδιάζει να μείνει για ένα διάστημα σε φίλους της στο Μπουένος Άιρες. Στην Αργεντινή θα κάνει «οποιαδήποτε δουλειά», για ένα διάστημα, έχοντας όμως τελικό προορισμό τη Γουατεμάλα. Εκπλήσσομαι με την επιλογή της χώρας. Μου στέλνει ένα χάρτη με τις χώρες της Λ.Αμερικής. Είναι μοιρασμένες σε δύο χρώματα. Η Γουατεμάλα είναι κόκκινη, έχει –ακόμα- Αριστερή κυβέρνηση.«Δεν θα ήθελα να πάω σε χώρα με έναν Μπολσονάρο!».
Κόρη Τσαβίστα, ψηφοφόρος κι η ίδια στο παρελθόν του Τσάβες και του Μαδούρο, το Μάιο, απογοητευμένη, διαβλέποντας το πλήρες αδιέξοδο, απείχε απ’ τις προεδρικές εκλογές. Σε μεγάλο βαθμό, η εγγράμματη, πολύγλωσση νέα γενιά της μεσαίας τάξης της χώρας γύρισε την πλάτη σε μια εκλογική αναμέτρηση με νικητή την αποχή. Ο Μαδούρο, στην πύρρειο νίκη του, εξασφάλισε ποσοστό 68%, με τη συμμετοχή όμως να έχει κατρακυλήσει στο 47% ( 78,5%, ήταν στις προηγούμενες εκλογές). Η πλειοψηφία των Βενεζουελάνων αποδοκίμασε φανερά και τον Τσαβισμό και την αντιπολίτευση, με το -εξαφανισμένο σήμερα και εκκωφαντικά σιωπηλό σε σχέση με την αιφνίδια ανάδειξη του Γκουαϊδό- φαβορί της δεύτερης Χενρί Φαλκόν, να έχει κερδίσει μόλις ένα 21%.
«Ο Μαδούρο δεν έχει τις ικανότητες του Τσάβες. Δεν είχε κανένα νόημα να ψηφίσω», συνοψίζει η Αλεχάντρα. Πιστεύει κι αυτή στην πολυδιαφημιζόμενη και απ’ τα βενεζουελάνικα media λύση του αυτοανακηρυσσόμενου νέου προέδρου; «Είναι μαριονέτα των ΗΠΑ. Δεν έχει καμία νομιμότητα, βάσει του βενεζουελάνικου συντάγματος».
Παρ ’όλα αυτά, θα τον ψήφιζαν οι συμπατριώτες της –εκτιμά- σε μια εκλογική αναμέτρηση. «Οι άνθρωποι στη Βενεζουέλα είναι απελπισμένοι. Οπότε, θα ψήφιζαν οποιονδήποτε εκτός απ΄το Μαδούρο. Δεν τους ενδιαφέρει το διεθνές context ή το διεθνές δίκαιο που καταστρατηγείται τόσο φανερά, με την παρέμβαση των ΗΠΑ».
Θα ψήφιζαν τον Γουαϊδό, δηλαδή, ακόμη και οι άνθρωποι των barrios, των βενεζουελάνικων φαβελών, το σώμα που συνέβαλε στη νίκη του Μαδούρο στις τελευταίες εκλογές; «Κάποιοι ναι, κάποιοι άλλοι έχουν κουραστεί από την τεράστια κρίση. Είναι αλλιώς όταν δεν έχεις να φας…»
Θα ξαναψηφίσεις Μαδούρο για να μην βγει η «μαριονέτα –όπως λες- των ΗΠΑ; ρωτάω ευθέως την Αλεχάνδρα; «Είναι μια δύσκολη, μια πολύ δύσκολη ερώτηση. Δεν μπορώ να απαντήσω…».
Πώς ζουν οι άνθρωποι; «Υποσιτισμένοι και κάνοντας 3 δουλειές συγχρόνως. Όσοι μπορούν δουλεύουν σε ξένες εταιρείες, που έχουν κάνει κανονική επιδρομή στη χώρα λόγω των αστείων αμοιβών»
Πόσο μπορεί να έχει επιδεινωθεί σήμερα η κατάσταση απ’ τον περασμένο Μάιο, όπου μπορούσες να διαπιστώσεις στο Καράκας την προσαρμοστικότητα που αποκτάς, θέλοντας και μη, ερχόμενος μετωπικά και χωρίς δυνατότητα διαφυγής αντιμέτωπος με την κανονική παράνοια; Όταν η καθημερινή επιβίωση μοιάζει με θρίλερ σε ένα πηγάδι δίχως πάτο, με πληθωρισμό και εγκληματικότητα στα… ουράνια, με ρεύμα και νερό κομμένα, με διαλυμένη τη δημόσια συγκοινωνία (και 4 ώρες μπορεί να περιμένεις ένα λεωφορείο), με ελλείψεις σε όλα τα είδη πρώτης ανάγκης, στα ανταλλακτικά κ.ο.κ.; Να ψάχνεις να βρεις φαί, ενώ, στο μεταξύ, ρισκάρεις κυκλοφορώντας στους δρόμους του Καράκας; Θυμάμαι το σοκ μου όταν η συνομήλικη, που είχα για οδηγό, με πληροφόρησε ότι ο σύζυγός της δολοφονήθηκε, μέρα μεσημέρι, στο κέντρο της πρωτεύουσας, γιατί έκανε το σφάλμα να εμφανίσει ένα παλιάς τεχνολογίας κινητό τηλέφωνο!
«Είναι πολύ πολύ χειρότερα σήμερα», με ενημερώνει η Αλεχάντρα. Μια καρτέλα αυγά το Μάιο του 2018 κόστιζε 2 δολάρια, όσο ένας μέσος μισθός και μια βενεζουελάνικη σύνταξη. «Τώρα το φαγητό είναι ακόμα πιο ακριβό. Είναι πανάκριβο. Και αν αναγκαστείς να πας στα νοσοκομεία δεν θα βρεις τίποτα».
Πώς ζουν οι άνθρωποι; «Υποσιτισμένοι και κάνοντας 3 δουλειές συγχρόνως. Όσοι μπορούν δουλεύουν σε ξένες εταιρείες, που έχουν κάνει κανονική επιδρομή στη χώρα λόγω των αστείων αμοιβών». Η Αλεχάντρα το γνωρίζει από πρώτο χέρι. Κάνει ατέλειωτες ώρες editing στις φωτογραφίες ενός στούντιο από τη Χιλή. «Κερδίζω 200 δολάρια το μήνα. Και πάλι δεν βγαίνω. Κάνω και φωτογραφίσεις και μαθήματα θεατρικά. Πουλάω και πράγματά μου στο Mercadolibre (το λατινοαμερικάνικο ebay ή Amazon)».
Mε ποιο ποσό θα μπορούσε να ζήσει κάποιος κανονικά στη Βενεζουέλα; «Χρειάζονται 300 δολάρια το κεφάλι, για φαγητό και ενοίκιο».
Οι Βενεζουελάνοι κατάντησαν οι κινέζοι εργάτες της Λ. Αμερικής, «όχι μόνο λόγω της πολιτικής διαφθοράς που πάντοτε υπάρχει στη χώρα, παρόλο που ο ίδιος ο Μαδούρο είναι καθαρός – οι άνθρωποι του περιβάλλοντός του «τρώνε». Φτάσαμε στη σημερινή κατασταση -εκτιμά η Αλεχάνδρα- λόγω του διεθνούς οικονομικού πολέμου».
Ο Πρόεδρος της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο.
Θα «πέσει» τελικά ο Μαδούρο υπό τις διεθνείς πιέσεις; Μπορεί να κάνει πρόβλεψη; «Δεν ξέρω, αλλά παρ’όλο το αδιέξοδο μαζί του, δεν γνωρίζω και καμία χώρα που να έχει δει καλύτερες μέρες μετά από παρέμβαση των Αμερικανών -δεν μιλώ καν για στρατιωτική επέμβαση! Δείτε στην Βραζιλία και την Αργεντινή. ‘Ηταν κουρασμένοι από την ακρίβεια, τη διαφθορά, την ανασφάλεια. Και σήμερα τι κάνουν; Μετανιώνουν πικρά που ψήφισαν Μπολσονάρο και Μάκρι. Τα πράγματα γίναν χειρότερα».
Με έχει εντυπωσιάσει. Στον τοίχο της στο facebook η Αλεχάντρα τόσο καιρό δεν έχει αναρτήσει ούτε μία λέξη για την πολιτική κατάσταση στη χώρας της και το μαρτύριο της καθημερινής επιβίωσης. Μόνο μια σουρεαλιστική ανάρτηση των τελευταίων ημερών, με τη φωτογραφία μιας κυρίας με ένα παράξενο οξυζεναρισμένο, ξασμένο μαλλί, θίγει εμμέσως την επικαιρότητα. Είναι το «χτένισμα Donald Trump», μάς πληροφορεί το βενεζουελάνικο δημοσίευμα, που έχει γίνει μόδα στα κομμωτήρια των οπαδών του Γκουαϊδό.
Η ζωή για ένα κομμάτι της βενεζουελάνικης κοινωνίας στο Καράκας, αν εξαιρέσεις την εγκληματικότητα που το απειλεί (με απολογισμό, 70 νεκρούς τη μέρα), κυλάει μεταξύ των delicatessen, που έχουν, ακόμη και σήμερα, και του πουλιού το γάλα, των tennis clubs, των malls, των ακριβών εστιατορίων, των πλαστικών χειρουργείων, και των διακοπών στο εξωτερικό.
Για ένα επίσης κομμάτι της βενεζουελάνικης κοινωνίας, η στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ είναι και εξαιρετικά πιθανή και καλοδεχούμενη.
«Δεν είναι απίθανο οι ΗΠΑ να εισβάλλουν στη χώρα με στρατό. Η Βενεζουέλα βρίσκεται κάτω απ΄το ρουθούνι της Αμερικής», τόνισε σε συνομιλία μας ο πρώην βουλευτής του Σοσιαλχριστιανικού Κόμματος Copei, υποψήφιος δήμαρχος Καράκας το 2017 και καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Central της χώρας ‘Oσκαρ Αρνάλ, χαρακτηρίζοντας την κατάσταση στη Βενεζουέλα αυτή τη στιγμή «απελπιστική. Κατακλέψανε την βιομηχανία του πετρελαίου, δεν έχουμε πλέον ως χώρα τίποτα!».
Υπεύθυνο για το σημερινό αδιέξοδο δεν θεωρεί αποκλειστικά τον Νικολά Μαδούρο. «Αυτουργός είναι η μαρξιστική ολιγαρχία που κυβερνάει πίσω από τον πρόεδρο», είναι η ερμηνεία του Αρνάλ.
Τι θα μπορούσε να σώσει τη Βενεζουέλα;
Η αλλαγή καθεστώτος συνταγματικά και όχι προσώπων. Το σημερινό καθεστώς είναι απολυταρχικό. Πρέπει η χώρα να αποκτήσει ένα ισχυρό κυβερνητικό συνασπισμό για να αναστηθεί. Δεν μπορεί να βασίζεται σε ένα πρόσωπο.