Θέατρο ΕΜΠΡΟΣ: Ίσως να ‘ρθουν άλλα παιδιά με μάτια λέιζερ και μαλλιά τιρκουάζ και να κάνουνε σαμποτάζ* Η απόφαση για την κατάληψη του ΕΜΠΡΟΣ ήταν ένα τίναγμα προς τα μπρος, μια απόλυτη κατάφαση στη ζωή! Ήταν το δικό μας σαμποτάζ στην άθλια πραγματικότητα που εξυφαινόταν με ταχείς ρυθμούς γύρω μας. Είμαστε στο σκοτεινό 2011 όταν η κρίση αρχίζει να δείχνει όλο και περισσότερο τα δόντια της, η χώρα έχει μπει στην περίοδο των Μνημονίων, περικοπές, σκληρά μέτρα λιτότητας, αντιλαϊκές κυβερνήσεις, σε συνδυασμό με το χρόνιο μεταναστευτικό και την αρχή της ανόδου της Χρυσής Αυγής. Κι όμως αισθανόμαστε πιο μαχητικοί από ποτέ! Είναι η χρονιά των αμεσοδημοκρατικών κινημάτων της Πλατείας Συντάγματος, του κινήματος Δεν πληρώνω, η Μαδρίτη δίνει το παράδειγμα, η αραβική άνοιξη μοιάζει μια ελπίδα για τους λαούς. Είχε προηγηθεί η δολοφονία του Αλέξη και ο συγκλονιστικός Δεκέμβρης του 2008, αλλά και η απίστευτη διαδήλωση κατά του Μνημονίου στις 5 Μαΐου 2010 που ανακόπηκε από την προβοκάτσια της Marfin. Μέσα σε όλο αυτό το χαμό, ποιος ενδιαφέρεται για το πειραματικό θέατρο;
Η Κίνηση Μαβίλη ήταν η δική μας απάντηση, μια συσπείρωση δυνάμεων του σύγχρονου ερευνητικού θεάτρου. Ακριβώς επειδή ουδείς από τους επίσημους φορείς δεν έδειχνε το παραμικρό ενδιαφέρον, συσπειρωθήκαμε, διεκδικήσαμε, οργανώσαμε ημερίδες, στείλαμε επιστολή στον Υπουργό Πολιτισμού, προσπαθήσαμε να ανοίξουμε ένα διάλογο με τους φορείς, κι εντέλει πήραμε την απόφαση για την κατάληψη του εμβληματικού (για όλους τους θεατρόφιλους της γενιάς μου) ΕΜΠΡΟΣ, εγκαταλελειμμένου και κλειστού επί χρόνια. Ένα τρελό ρίσκο που έμοιαζε αναγκαίο, που έμοιαζε ζωτικής σημασίας. Ήταν ό,τι πιο κοντινό έχω ζήσει σε μια ουτοπία. Ξεκινήσαμε την κατάληψη στις 11.11.2011 με ένα καλοσχεδιασμένο 12ήμερο φεστιβάλ, πολύ πυκνό, με ποικιλία και φαντασία στις δράσεις, με τη συμμετοχή ανερχόμενων αλλά και καταξιωμένων καλλιτεχνών και θεωρητικών από διαφορετικά πεδία, με περφόρμανς, εικαστικά, δράσεις, συζητήσεις, προβολές, απρόσμενες συνέργειες, συναυλίες… Ένα πανηγύρι των τεχνών και της σκέψης που έδινε έμφαση στο απρόσμενο, το ανολοκλήρωτο, τη δοκιμή, το πείραμα. Η ανταπόκριση ήταν τεράστια και η ζωτικότητα της ανάγκης που νιώθαμε μάς έκανε να θέλουμε να συνεχίσουμε.
Το διακύβευμα ήταν το πώς μια ομάδα καλλιτεχνών των παραστατικών τεχνών (Κίνηση Μαβίλη) θα μπορούσε να «διαχειριστεί» μια κατάληψη χωρίς να αναπαράγει τυφλά το μοντέλο και τους συνήθεις τρόπους των καταλήψεων. Πώς, δηλαδή, το ΕΜΠΡΟΣ στην πρώτη του αυτή ηρωική εποχή, επιχείρησε να δημιουργήσει ένα νέο παράδειγμα και να εφεύρει το δικό του τρόπο. Γρήγορα συνοδοιπορήσαμε με την Κίνηση Κατοίκων Ψυρρή, και σταδιακά με ένα σωρό άλλους ανθρώπους και συλλογικότητες προσπαθώντας να βρίσκουμε κάθε φορά τις σωστές ισορροπίες, αναλισκόμενοι σε ατέρμονες συζητήσεις, προστριβές, διαμάχες, λύσεις, συμβιβασμούς, επαναπροσδιορισμούς, συμπλεύσεις ή αντιπαραθέσεις… αλλά και προβάλλοντας τολμηρά οράματα, σχεδιασμούς, πειραματισμούς. Με δυο λόγια ζούσαμε την «πολιτική» επί το έργον, ανακαλύπταμε την πολιτική μέρα με την ημέρα. Και δημιουργούσαμε διαρκώς νέους φίλους, νέες σχέσεις, συμμάχους ή αντιπάλους. Ταυτόχρονα παλεύαμε με την αστυνομία, τις δικαστικές αρχές, την επίσημη κρατική πολιτική, το Δήμο, τις διάφορες πολιτικές παρατάξεις που ήθελαν να διαδραματίσουν έναν ρόλο, άλλες συλλογικότητες που μπορεί να ήθελαν να «ωφεληθούν» ποικιλοτρόπως από το ΕΜΠΡΟΣ, και κυρίως, μάχη στο εσωτερικό μέτωπο. Καθώς η κατάληψη εδραιωνόταν και ακτινοβολούσε, άρχισαν να γίνονται όλο και πιο σαφείς οι εσωτερικές διαφορές, οι άλλες οπτικές, οι διαφορετικές κατευθύνσεις. Για μένα η πολύχρωμη ουτοπία του ΕΜΠΡΟΣ τελειώνει κάπου το 2014, εκεί με το 2ο Queer Festival. Το ΕΜΠΡΟΣ βεβαίως συνέχισε με άλλους ανθρώπους, με άλλες συλλογικότητες, έως το προχθεσινό του τσιμέντωμα από την κρατική αστυνομία. Αλλά και την δυναμική, ελπιδοφόρα ανακατάληψη! Νέα παιδιά με μαλλιά τιρκουάζ είναι εδώ για να κάνουνε ξανά και πάλι και παντού: σαμποτάζ!
Πάντως από το 2011 που το ξεκινήσαμε με την Κίνηση Μαβίλη κι ως το 2013-14 όπως συνεχίσαμε με την Κολεκτίβα Ομόνοια, το ΕΜΠΡΟΣ ήταν για μένα το άπαν: ένα απίστευτο πολιτικό εργαστήρι μέσα από την πιο ανήσυχη, πολυποίκιλη και πρωτοπόρα καλλιτεχνική έκφραση. Έξω μαίνονταν η κρίση ενώ εντός του κατειλημμένου θεάτρου πάλλονταν η ζωή και άνθιζε η ποίηση. Στο ΕΜΠΡΟΣ γεννήθηκαν μαγικοί έρωτες της μιας μέρας ή ανθεκτικοί δεσμοί που έγιναν σχέσεις ζωής. Και ταυτόχρονα το πρωταρχικό μας μέλημα, η μύχια ανάγκη: να κρατάμε πάση θυσία ελεύθερο το πεδίο για τέχνη και σκέψη αιχμής, να ενθαρρύνουμε τον πειραματισμό, να προσπαθούμε να δούμε και να εκφράσουμε το «τώρα». Τέχνη, πολιτική και έρωτας τείνανε να γίνουν ένα στο μέτρο που εμείς οι ίδιοι τα επιτελούσαμε καθημερινά, εκεί, στην ουτοπία του ΕΜΠΡΟΣ.
Κυριακή 10 Φεβρουαρίου 2013 στο ΕΜΠΡΟΣ, από τις 5 το απόγευμα στήνεται μεγάλο τραπέζι με φαγητό (οργάνωση Ιωάννα Ρεμεδιάκη) με ορεκτικό τα Κοινά Αγαθά, κυρίως πιάτο τη Συνέλευση του Εμπρός, επιδόρπιο μια σειρά από παραστασιακά Μανιφέστα. Ακολουθούν τα Φρέσκα ψάρια: μια λαχειοφόρος αγορά έργων τέχνης (οργάνωση Σοφία Σιμάκη), και αργά το βράδυ στη σκηνή ανεβαίνει η Σtella, και μετά μουσικός αυτοσχεδιασμός από τις MiniΜaxiMum. Είναι η τελευταία μέρα του 10ήμερου φεστιβάλ «Που είμαστε τώρα» της Κολεκτίβας Ομόνοια. Μια κοπέλα ανεβαίνει στη σκηνή, λικνίζεται και χορεύει ανάμεσα στα μουσικά όργανα του συγκροτήματος, σταδιακά γδύνεται, είναι όμορφη, ακτινοβόλα, με μάτια λέιζερ, πίνει, καπνίζει και χορεύει μόνη πάνω στη σκηνή, βορά στα μάτια των θεατών. Είναι η Βασιλική Δήμου, κι έτσι θα τη θυμόμαστε πάντα, και θέλω να της αφιερώσω αυτές τις γραμμές.
* Στίχοι της Μαριανίνας Κριεζή από το δίσκο «Σαμποτάζ» της Λένας Πλάτωνος