Πολλά εγκώμια έχουν γραφτεί για το ποδήλατο, έχει πρωταγωνιστήσει στη μεγάλη και τη μικρή οθόνη, από τον κλέφτη ποδηλάτων μέχρι το “Call me by your name” και το “Stranger Things”. Το ποδήλατο έδωσε το πάτημα στις γυναίκες να πετάξουν τους κορσέδες και να απελευθερωθούν, όπως γράφει ο Εντουάρντο Γκαλεάνο: «Χάρη στο ποδήλατο οι γυναίκες κυκλοφορούσαν χωρίς τη βοήθεια κανενός, το ‘σκαγαν από το σπίτι κι απολάμβαναν το επικίνδυνο παιχνίδι της ελευθερίας. Κι εξαιτίας του, ο καταπιεστικός κορσές, που τις εμπόδιζε να κάνουν πεντάλ, έφυγε από την ντουλάπα και πήγε στο μουσείο». Επιπλέον, η μετακίνηση με ποδήλατο βοηθάει στην μάχη για τα πολλαπλά προβλήματα υγείας που αναπτύσσουμε ζώντας στο αστικό περιβάλλον, αλλά και ζητήματα όπως η κλιματική κρίση, η μόλυνση της ατμόσφαιρας και η κυκλοφοριακή συμφόρηση.
Έχουμε μιλήσει στο παρελθόν για το πόσο bike-friendly είναι η ελληνική πρωτεύουσα και τι μπορεί να συναντήσει κανείς σ’ έναν ποδηλατόδρομο. Υπάρχει, ωστόσο, μια άλλη πτυχή της μετακίνησης με ποδήλατο: όταν επιλέγεις να μετακινηθείς με αυτό, μπορεί να χρειαστεί να μεταβείς σε μια πιο μακρινή περιοχή που για λόγους καιρού, χρόνου ή άλλους να πρέπει να χρησιμοποιήσεις το μετρό ή τον ηλεκτρικό. Οι δυσκολίες όμως της μεταφοράς του ποδηλάτου στα μέσα είναι παραπάνω από εμφανείς, αν απλά δοκιμάσει κανείς να μπει στο τελευταίο βαγόνι του συρμού.
Όσες bike-sharing πλατφόρμες να βάλεις, όσες καμπάνιες και να κάνεις για να προωθήσεις τις βιώσιμες μετακινήσεις, αν δεν υπάρχουν οι υποδομές για να υποδεχτούν και να κουβαλήσουν τα ποδήλατα, δεν ευνοείται η χρήση τους -ίσα ίσα, αποθαρρύνεται, ενώ γίνεται όλο και πιο δύσκολο να πείσεις περισσότερο κόσμο να χρησιμοποιεί το ποδήλατό του.
Εν τω μεταξύ, στο Τέξας σου δίνουν επιλογές να ανεβάζεις το ποδήλατό σου και στα λεωφορεία.
Το silver lining στην υπόθεση είναι οι δεκάδες ομάδες ποδηλατών και ποδηλατισσών που βρίσκονται σε κάθε γειτονιά και επιμένουν να χρησιμοποιούν το ποδήλατο ως μέσο μεταφοράς, άσκησης και διασκέδασης. Τι πιστεύουν και τι βιώνουν δύο από αυτές τις ομάδες;
Η ΠοδηλΑττική Κοινότητα θεωρεί τα μέσα σταθερής τροχιάς βασικό σύμμαχο στην ανάπτυξη της χρήσης του ποδηλάτου καθώς μπορούν να διευκολύνουν τις μεταφορές των ποδηλάτων σε μακρινές αποστάσεις. «Αν λειτουργούσε το Μετρό ο ποδηλατόδρομος θα είχε πολλαπλάσια κίνηση. Το Μετρό έχει την δυνατότητα να διευκολύνει την χρήση του ποδηλάτου και στις περιπτώσεις εκείνες όπου η κατοικία από την δουλειά έχουν μεγάλη απόσταση» δηλώνει η ΠοδηλΑττική Κοινότητα. «Γι’ αυτό προτείνουμε την συνεργασία του Μετρό και με τα συστήματα Bike Sharing, έτσι ώστε με μία κάρτα να μπορεί ο καθένας να μεταβεί σε μια περιοχή να κάνει τις δουλειές του με το ποδήλατο, χωρίς να επιβαρύνει την περιοχή σε φόρτο κυκλοφορίας και θέση στάθμευσης και να επανέλθει στον σταθμό επιστρέφοντας το ποδήλατο. Επίσης, διεκδικούμε την αύξηση των ποδηλάτων σε Μετρό και Τραμ από 2 σε 3, ενώ θεωρούμε απαραίτητη και την συνεχή καμπάνια για να γνωρίζουν οι ποδηλάτες ότι μπορούν να χρησιμοποιήσουν και τα Μέσα σταθερής τροχιάς. Ένα τέτοιο μέτρο θα συμβάλλει αποφασιστικά στην κατεύθυνση της Βιώσιμης Κινητικότητας και κυρίως στο κέντρο της Αθήνας».
Κάτι άλλο που ζητάει η ΠοδηλΑττική Κοινότητα είναι «να γίνει περισσότερο σεβαστό το ποδήλατο στο Μετρό με περισσότερο και εμφανή χώρο στο τελευταίο βαγόνι, όπως και με συστήματα σταθεροποίησης. Τέλος, με την ευκαιρία να σημειώσουμε ότι θεωρούμε πολύ σημαντικό να εφαρμοστεί ένα δοκιμαστικό πρόγραμμα δυνατότητας μεταφοράς ποδηλάτου και με λεωφορείο και τρόλλεϋ κατά την κρίση του οδηγού και ανάλογα τις συνθήκες. Το Μετρό αποτελεί βασικό εργαλείο για την ανάπτυξη της χρήσης του ποδηλάτου και την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης».
Να γίνει περισσότερο σεβαστό το ποδήλατο στο Μετρό με περισσότερο και εμφανή χώρο στο τελευταίο βαγόνι
Πίσω στο 2005, η ομάδα ΠΟΔΗΛΑΤισσΕΣ δημιουργήθηκε, με αφορμή ακριβώς το θέμα της μεταφοράς ποδηλάτων σε ΜΕΤΡΟ-ΗΣΑΠ. «Ήταν ένα αίτημα και μια διεκδίκηση που πήρε 2-3 χρόνια να την κερδίσουμε και είμαστε ικανοποιημένοι να βλέπουμε κόσμο να κάνει συνδυασμένη μετακίνηση με ποδήλατο και τρένο».
Σχετικά με τη στάθμευση, η ομάδα ΠΟΔΗΛΑΤισσΕΣ δήλωσε: «Ναι, σίγουρα υπάρχει θέμα, μιας και οι κλοπές είναι σύνηθες φαινόμενο και εκεί θα μπορούσαμε να απαιτήσουμε πιο οργανωμένους/φυλασσόμενους χώρους ειδικά σε μεγάλους σταθμούς. Ώστε και οι ποδηλάτ-ισσ-ες να νιώθουν ασφάλεια να κλειδώσουν το ποδήλατο και να πάνε στη δουλειά τους και να το ξαναβρούν όταν γυρίσουν».
Απευθυνθήκαμε έπειτα στη ΣΤΑ.ΣΥ., την εταιρεία που διαχειρίζεται τα μέσα σταθερής τροχιάς (μετρό, ηλεκτρικό και τραμ) και της θέσαμε ερωτήματα. Ρωτήσαμε αν υπάρχει κάποιο πλάνο, που να ευνοήσει/προωθήσει περισσότερο την χρήση ποδηλάτου στην πόλη. Η ΣΤΑ.ΣΥ. απλά μας παρέπεμψε στην ισχύουσα νομοθεσία:
«Αναφορικά με τη μεταφορά ποδηλάτου στα Μέσα Σταθερής Τροχιάς, θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε, πως ο τρόπος και οι συνθήκες μεταφοράς ποδηλάτου καθορίστηκαν με υπουργική απόφαση (χάρτα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων επιβατών) και η ΣΤΑ.ΣΥ. εφαρμόζει στα μέσα που λειτουργεί τα όσα ορίζει η εν λόγω υπουργική απόφαση για το θέμα. Στην ιστοσελίδα της εταιρείας μας έχει αναρτηθεί το σχετικό απόσπασμα της απόφασης». Η υπουργική απόφαση προβλέπει:
– Στο Μετρό, στον Ηλεκτρικό Σιδηρόδρομο και το Τραμ επιτρέπεται η μεταφορά και συμβατικών ποδηλάτων, έως δύο (2) ανά συρμό. Οι ποδηλατιστές οφείλουν, κατά τη μετακίνησή τους στις αποβάθρες και γενικότερα σε όλους τους χώρους των σταθμών, να κυκλοφορούν πεζοί, να μη χρησιμοποιούν τις κυλιόμενες κλίμακες των σταθμών ενώ δύνανται να κάνουν
χρήση των ανελκυστήρων. Η είσοδος αυτών στο συρμό γίνεται από την τελευταία θύρα.
– Εάν οι συνθήκες μεταφοράς εντός του οχήματος/συρμού δεν το επιτρέπουν, ο οδηγός δύναται όπως αρνηθεί την επιβίβαση ενός ποδηλάτη με ποδήλατο.
– Κατά τις ημέρες και ώρες διεξαγωγής αθλητικών και άλλων εκδηλώσεων που λαμβάνουν χώρα πλησίον των γραμμών του Μετρό, του Ηλεκτρικού Σιδηρόδρομου και του Τραμ δεν επιτρέπεται η μεταφορά ποδηλάτων λόγω της μεγάλης επιβατικής κίνησης στους συρμούς και τις αποβάθρες.
Σε κάθε περίπτωση, οι κάτοχοι των μεταφερόμενων ποδηλάτων (αναδιπλούμενων και μη) οφείλουν:
– Να βρίσκονται πλησίον αυτών και να μεριμνούν για τη μη πρόκληση τραυματισμού ή όχλησης άλλων επιβατών.
– Να τα τοποθετούν στους ελεύθερους χώρους των οχημάτων/συρμών, εκτός των διαδρόμων, των σημείων εισόδου-εξόδου των επιβατών και επικύρωσης
των εισιτηρίων ούτως ώστε να μη διακυβεύεται η ασφαλής μετακίνηση των υπόλοιπων επιβατών.
– Να δίνουν προτεραιότητα στα ΑμεΑ και στα άτομα με μειωμένη κινητικότητα, στους ηλικιωμένους κ.λπ. και να μην παρεμποδίζουν την πρόσβαση αυτών στους σταθμούς και στους συρμούς.
«Εμείς όμως που να πάμε; Νοιάζεται κανένας;»
Ρωτήσαμε την ΣΤΑ.ΣΥ. αν θεωρεί σκόπιμο να μπει μια πιο ορατή ένδειξη στο βαγόνι όπου επιτρέπονται τα ποδήλατα, έτσι ώστε να επικοινωνείται καλύτερα το μήνυμα, καθώς έχει παρατηρηθεί σε πολλούς συρμούς η απουσία σήμανσης. Δεν λάβαμε κάποια απάντηση.
Ρωτήσαμε την ΣΤΑ.ΣΥ. γιατί δεν μπορούν να επιβιβάζονται ποδήλατα σε όλο το μήκος του συρμού, με την προϋπόθεση ότι υπάρχει χώρος και πάντα με σεβασμό προς τους υπόλοιπους επιβάτες; Ή έστω, εκτός των ωρών αιχμής; Δεν λάβαμε απάντηση ούτε πάνω σε αυτό το ζήτημα.
Ρωτήσαμε την ΣΤΑ.ΣΥ. για τις ράμπες κύλισης, ώστε να διευκολύνονται οι ποδηλάτες στο να τα κατεβάζουν και να τα ανεβάζουν στον εκάστοτε σταθμό. Δεν πήραμε καμία απάντηση.
Το μόνο στο οποίο λάβαμε απάντηση είναι στην ουσία μια ευχολογία αναφορικά με την εγκατάσταση θέσεων στάθμευσης ποδηλάτων έξω από τους σταθμούς, λέγοντας ότι «είναι ένα θέμα που εξετάζεται και αποτελεί έναν από τους άμεσους, μελλοντικούς σχεδιασμούς της ΣΤΑ.ΣΥ».
«Έτσι προωθείτε την ποδηλασία σε αυτήν τη χώρα;»
Ρωτήσαμε λοιπόν δύο ποδηλάτες αν είναι ικανοποιημένοι σχετικά με τους υπάρχοντες κανονισμούς και την απάντηση της ΣΤΑΣΥ. «Θέλω να πηγαίνω παντού σε δύο ρόδες και δεν μπορώ, γιατί είναι πολύ κουραστικό κάθε φορά που μπαίνω στο μετρό να πρέπει να εξηγώ στους υπόλοιπους επιβάτες ότι το τελευταίο βαγόνι είναι το μοναδικό μέρος που μπορώ να βάλω το ποδήλατό μου για να το μεταφέρω, ενώ εκείνοι έχουν ολόκληρο το συρμό για να επιβιβαστούν», λέει ο Γιάννης, 27 ετών που ζει στη Βουλιαγμένη. «Έχει τύχει να σπρώξουν εμένα και το ποδήλατό μου και να μου επιτεθούν λεκτικά, γιατί ο καθένας κοιτάει τη βολή του και πολλοί προτιμούν τον τελευταίο συρμό, επειδή συνήθως δεν έχει τόσο κόσμο. Εμείς όμως που να πάμε; Νοιάζεται κανένας;», αναρωτιέται ο Γιάννης.
Η Ιωάννα, 33 ετών, δηλώνει επίσης απογοητευμένη, διότι «Δεν μπορεί να είμαστε στο 2022, να μιλάμε για την πρωτεύουσα της Ελλάδας και να στριμωχνόμαστε στο τελευταίο βαγόνι κι η απάντηση να είναι “ο νόμος λέει μέχρι 2 ποδήλατα”. Έτσι προωθείτε την ποδηλασία σε αυτήν τη χώρα; Με απαγορεύσεις και περιορισμούς; Ένα μέτρο προς όφελος του ποδηλάτη δεν υπάρχει».