Ταξιδεύοντας με το Αντιφασιστικό Καραβάνι στην Ανατολική Ουκρανία

Στην συνέντευξη τύπου που έδωσαν πριν λίγες μέρες τα μέλη της Αντιφασιστικής Καμπάνιας για την Ουκρανία  ένας εξ’ αυτών ο δημοσιογράφος Άρης Χατζηστεφάνου, κατα την διάρκεια της συνέντευξης κοιτούσε διαρκώς το κινητό του. Όχι από κάποια αγένεια ή βαρεμάρα, αλλά επειδή, όπως είπε αργότερα, διάβαζε τα τελευταία τηλεγραφήματα των μεγάλων ειδησεογραφικών πρακτορείων για μια επίθεση σε ένα μεγάλο εμπορικό κέντρο στο Ντόνιετσκ με ένα νεκρό και εννέα τραυματίες. Πριν λίγες μέρες ήταν εκεί, μαζί με τα άλλα μέλη της αποστολής παρατηρώντας και συλλέγοντας υλικό, με αφορμή μια… συναυλία. Όσο περίεργο και αν ακούγεται ανάμεσα στις ριπές των Καλάζνικοφ, τα μέλη της καμπάνιας ξεκίνησαν με ένα καραβάνι για μια σειρά απο ska-punk συναυλίες που θα έδιναν οι Ιταλοί Banda Bassoti στην περιοχή του Ντονμπάς. Ska – punk σε εμπόλεμη περιοχή; “Η ανάγκη αλληλεγγύης στον Ουκρανικό λαό ήταν ο στόχος και η συναυλία είναι το καλύτερο μέσο γιαυτό.” μου απαντάει ο Κώστας Φουρίκος μέλος της ελληνικής καμπάνιας και του Αντιφασιστικού Καραβανιού Αλληλεγγύης στην Ανατολική Ουκρανία. 

Στις αρχές του καλοκαιριού, οι Banda Bassotti, θέλοντας να συμβάλλουν με τον τρόπο τους στο θέμα, πήραν μια πρωτοβουλία με αντίστοιχες επιτροπές αλληλεγγύης στην Ιταλία και ξεκίνησαν μια ιντερνετική καμπάνια crowdfunding για να δώσουν δύο συναυλίες στην περιοχή του Ντονμπάς. Παλιά το έκαναν αυτό οργανώσεις της αριστεράς και φορείς, τώρα όμως το έκανε μια μπάντα και οι πρώτοι που συνέδραμαν ήταν οι Anti-Flag, οι Ska-P και οι Boikot. Όλοι έκαναν συναυλίες για οικονομική βοήθεια στις χώρες τους και στη συνέχεια απαντούν και οργανώσεις σε όλο τον Ευρωπαϊκό Νότο. Το ραντεβού δίνεται για όλους στην Μόσχα στις 25/09 και μετά από συναυλία που δίνεται και εκεί ξεκινάει το Καραβάνι που ενώνεται με κομβόι ανθρωπιστικής βοήθειας κατευθυνόμενοι στα σύνορα. Δεν κατορθώνει όμως να περάσει τα σύνορα, δίνει τις συναυλίες εκεί και αντιπροσωπείες του καραβανιού μπαίνουν εναλλάξ, πάντα με συνοδεία άγρυπνων ένοπλων αντιφασιστών εθελοντών.

Ζητάω από τον Κώστα να μου περιγράψει κάποιο στιγμιότυπο. “Γενικά όλο το ταξίδι ήταν μια εμπειρία η οποία είναι πολύ μακριά από την πραγματικότητα της ζωής μας εδώ. Το πιο δυνατό ήταν η επαφή με τους αντάρτες. Στην Ουκρανία διεξάγεται περισσότερο ένας πόλεμος νεύρων παρά επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακας άρα υπάρχει πολύς εκνευρισμός και ψυχολογική πίεση. Μέχρι και οι στιγμές χαλάρωσης που πίναμε βότκα διακόπτονταν με ένα πολύ περίεργο τρόπο. Όταν γίνονταν προπόσεις, ζήταγαν να κλείσουν οι κάμερες και ο επικεφαλής μας εξηγούσε πως στην παράδοση τους, ενώ σε καιρό ειρήνης το τρίτο τσούγκρισμα αφορά τον έρωτα, σε καιρό πολέμου αφορά αυτούς που χάθηκαν στη μάχη. Επανερχόμουν απότομα στην πραγματικότητα γιατί ξαφνικά τα γέλια σταματούσαν, το βλέμμα τους χάνονταν και εσύ θυμόσουν πως εκεί γίνεται κάτι τελείως εξωπραγματικό για τη δική σου καθημερινότητα. Δεν τσούγκριζαν γι αυτούς που χάθηκαν παλιά, αλλά για όσους χάθηκαν πριν λίγες ώρες και μέρες.”

Αλλά για ποιο λόγο να πάει κάποιος σε μια εμπόλεμη ζώνη χωρίς πρώτη γραμμή και ξεκάθαρα στρατόπεδα, πας σε ένα “βρώμικο” πόλεμο με αντάρτες, παραστρατιωτικούς, μυστικές υπηρεσίες και νεοναζί. Ο Κώστας είναι εκτός από τους ανθρωπιστικούς λόγους βλέπει την Ελλάδα σαν ένα είδωλο της Ουκρανίας στον καθρέφτη της κρίσης. Τα τελευταία χρόνια διάφοροι άνθρωποι έχουν έρθει κοντά μέσα από τη συμμετοχή τους στα κινήματα της Ελλάδας και αυτή η εμπειρία τους έδωσε κάποια εργαλεία για να μπορούν να έχουν μια άποψη για το το συμβαίνει εκεί. Μπορεί να φαίνεται παράλογο λόγω του ό,τι εκεί διεξάγεται εμφύλιος πόλεμος αλλά η Ελλάδα και η Ουκρανία έχουν ανερχόμενες νεοναζιστικές δυνάμεις που εκεί έχουν μπει ήδη στην Κυβέρνηση και φυσικά την ίδια τάξη μεγέθους οικονομική κρίση. Επίσης η Μαριούπολη και το Ντονμπάς είναι και οι περιοχές με το μεγαλύτερο ποσοστό ελληνικών πληθυσμών στην ανατολική Ευρώπη.  Στην περιοχή της Κριμαίας, υπάρχει μια ιστορική ελληνική παροικία κοντά στις διακόσιες χιλιάδες, γιαυτό και υπήρχε το προξενείο στην Μαριούπολη που όμως με τις ταραχές μεταφέρθηκε στο Ντνιενοπετρόφσκ, το οποίο είναι 300 χλμ βόρεια και άντρο του δεξιού τομέα σε μια κίνηση στήριξης του Κιέβου και όχι του ελληνικού πληθυσμού.”Αλληλεγγύη και διάθεση ερευνητή, αυτός ο διπλός ρόλος βασικά. Είχαμε την ανάγκη να καταλάβουμε ακριβώς το τι γίνεται εκεί και να αναμετρηθούμε με δικά μας ερωτήματα για την κατάσταση.” Ο Θάνος Ανδρίτσος μέλος της πρωτοβουλίας, έχει και αυτός τους λόγους του. “Μας ρώτησαν πολλοί, άλλοι καλοπροαίρετα άλλοι μας είπαν και ανθρώπους του Πούτιν! Σε μια εποχή που φαίνεται όλο και περισσότερο να οδηγείται σε εμπόλεμες καταστάσεις πρέπει να ξεπεράσουμε και εμείς οι ίδιοι τον φόβο μας. Δεν πήγαμε να πολεμήσουμε, είναι ότι δεν μπορούμε να βλέπουμε τα διεθνή (και εγχώρια) γεγονότα ως παρατηρητές. Βλέπουμε τα γεγονότα απο μια αριστερή αναφορά, με τον τρόπο του ανθρώπου θέλει να αλλάξει τον κόσμο και να συμβάλλει για να γίνει γίνει η κατάσταση καλύτερη. Εμείς θέλουμε να γίνει η κατάσταση καλύτερη αλλά καταρχήν θέλαμε να δούμε ποια είναι η κατάσταση. Το πιο σημαντικό που καταλάβαμε είναι ποιοι πολεμάνε και γιατί. Μπορεί να υπάρχουν γεωπολιτικά παιχνίδια και να μπλέκονται μεγάλες δυνάμεις, όμως στο ένα στρατόπεδο πρωταγωνιστούν άνθρωποι καθημερινοί οι οποίοι χτυπήθηκαν και πήραν τα όπλα.” 

Ο Θάνος και ο Κώστας δεν μου φαίνονται ούτε άνθρωποι του Πούτιν, ούτε εθισμένοι στην αδρεναλίνη, ούτε εγκάθετοι των ρωσικών συμφερόντων ούτε τίποτα τυχοδιώκτες και μισθοφόροι ειδικοδυναμίτες. Είναι παιδιά της γενιάς μας και της εποχής μας, μορφωμένα, ευαίσθητα με μια οικουμενική αντίληψη της ζωής αλλά και της ιστορίας. Όπως και τα παιδιά που μάχονται στην Ουκρανία. “Είναι παιδιά της δικιάς μας γενιάς που βρέθηκαν με ένα όπλο στο χέρι απέναντι στους φασίστες” μου λέει ο Κώστας και μου εξηγεί τι τύποι είναι αυτοί οι πολιτοφύλακες.”Υπάρχοι ρώσικος παράγοντας αλλά οι περισσότεροι που γνωρίσαμε εμείς μας έμοιαζαν πάρα πολύ. Αν εξαιρέσεις τις συνθήκες που τους βλέπεις, δηλαδή οπλισμένους και σε μια εντελώς άλλη ψυχολογική κατάσταση, ήταν παιδιά στην ηλικία μας 25-35 με πανεπιστημιακές σπουδές, εργαζόμενοι σε βιομηχανίες και πολλοί αγρότες. Τους ρωτούσαμε να μάθουμε γιατί μπήκαν στην μάχη και μας έλεγαν πως ήταν μονόδρομος, δεν είχαν κάτι άλλο να κάνουν σε μια κατεστραμμένη οικονομία. Δεν ήταν κομμάντο, ούτε πολέμαρχοι αλλά απλοί άνθρωποι. Αυτό το καταλάβαινες από την στιγμή που έκανες την επαφή. Όταν μιλούσες πιο προσωπικά καταλάβαινες πως οι ζωές τους  ήταν σαν τις δικές μας. Γνώρισα μια κοπέλα που μέχρι το καλοκαίρι σπούδαζε μάρκετινκ. Τώρα ήταν οπλισμένη και πέρα από τα στρατιωτικά της καθήκοντα ήταν και στο τμήμα πληροφόρησης της πολιτοφυλακής με facebook, twitter, mail κτλ. Οι περισσότεροι άνθρωποι άσχετα της πολιτικής τους τοποθέτησης αυτοπροσδιορίζονταν ως ρωσόφωνοι που σε μέσα σε δύο μέρες απαγορεύτηκαν τα κόμματα τους και οι γλώσσες που μιλούσαν. (τα πρώτα διατάγματα του Κιέβου ήταν η απαγόρευση των Ρωσικών σαν επίσημη γλώσσα, των Ελληνικών και άλλων δύο μειονοτικών γλωσσών της περιοχής) Επιτέθηκαν σε στοιχεία της κουλτούρας τους και του παρελθόντος τους και αυτό τους εξόργισε γιατί έχουν συγκεκριμένη συγκρότηση με ανεπτυγμένη την αίσθηση μιας ιστορικής κληρονομιάς της Ρωσίας που συνδυάζει παράδοση της ΕΣΣΔ, τον τσάρο και τον χριστιανισμό. Ο Θάνος συμπληρώνει: ” Είδαμε να συνδυάζεται ο κλασσικός πόλεμος με την εποχή μας. Ενώ υπάρχουν χαρακώματα, sniper, τανκ, ελικόπτερα, είχαν επίσης όλοι i-phone και smartphone, μας έδειχναν βίντεο  που τράβηξαν μέσα από τις συγκρούσεις. Είχαν όλα τα social media και τουΐταραν μέσα από την μάχη, άσε που παντού στις κατοικημένες περιοχές είχε ελεύθερο wifi. Το πιο σουρεάλ ήταν που με ένα αυτοκίνητο έπρεπε να τρέξουμε λόγω των κινδύνων στον δρόμο και τυχαία ακούγαμε Kylie Minogue και το είχαμε και δυνατά λόγω της έντασης της στιγμής. Ή μια άλλη φορά μέσα σε ένα παλιο ψιλοτρακαρισμένο Lada ακούγαμε ανάμεσα σε ρώσικα παραδοσιακά τραγούδια και το Soldier of Fortune.”

Ένα περίεργο στιγμιότυπο από τις πρώτες μέρες είναι πως ένας από τους προορισμούς μας το Σταγκανόφ, ένα χωρίο στην περιοχή του Λουγκάνσκ δέχτηκε επίθεση με όλμους και πυροβολικό λίγες ώρες πριν φτάσει το καραβάνι για την συναυλία. Πως είναι όμως να ξυπνάς το πρωί από τους όλμους; Ο Θάνος βρέθηκε ως “βοηθός δημοσιογράφων” μέσα στο Ντονιέτσκ όπου γίνονταν η ” μάχη του αεροδρομίου” για τέσσερις μέρες. ” Μου πήρε μια μέρα να το καταλάβω, δεν είχα ακόμα πλήρη συναίσθηση του τι συμβαίνει. Το απόγευμα κατανοήσαμε την κατάσταση μόλις μάθαμε πως χτυπήθηκε μια περιοχή και πήγαμε με δημοσιογράφους και την πολιτοφυλακή αντικρίζοντας ένα στρατιώτη της ομάδας που ήμασταν μαζί να κλαίει αφού είχε χτυπηθεί το σπίτι του και σκοτώθηκε η μητέρα του. Η αλήθεια είναι ότι “μασάς”, οι δημοσιογράφοι το είχαν κάπως πιο εύκολα εγώ όμως σφίχτηκα. Από τότε μέχρι να φτάσουμε πάλι στα ρωσικά σύνορα είχα μια μόνιμη ανησυχία και κάθε βράδυ κοιμόμουν με μουσική. Και εκτός από τους όλμους υπήρχε ο μόνιμος θόρυβος από την μάχη στο αεροδρόμιο που είναι κοντά γύρω στα δέκα χιλιόμετρα από το κέντρο.”

Στο αεροδρόμιο είχαν μείνει θύλακες του ουκρανικού στρατού που το υπερασπίζονταν λυσσαλέα και παρά την επίσημη εκεχειρία έριχναν όλμους σε κατοικημένες περιοχές. Αυτό δεν επιδέχεται αμφισβήτησης, μου λέει ο Θάνος, “τα διεθνή μέσα, όμως, άφηναν ερωτηματικά για το ποιος έριχνε τους όλμους. Η πόλη δεν είχε οδομαχίες, υπήρχε μόνο η μάχη στην άκρη της πόλης στο αεροδρόμιο και οι όλμοι από το αεροδρόμιο χτυπούσαν κατευθείαν αμάχους. Είδαμε νεκρούς σε στάση λεωφορείων και κατεστραμμένα σχολεία. Είναι συνταρακτικό ένα γεγονός που έζησα από πρώτο χέρι να παρουσιάζεται με τόσο διαφορετικό τρόπο από την πραγματικότητα.”

Αν τα μέλη του καραβανιού έμαθαν κάτι από την αποστολή τους στην Ουκρανία είναι να μη πιστεύουν λέξη πια από όσα γράφουν τα διεθνή μέσα. “Σκέψου ότι αυτό έβγαινε σαν παράπονο και θυμό από τους ντόπιους ακόμα και για τα ρώσικα μέσα. Υπήρχαν αρκετές αναφορές από απλούς ανθρώπους και αντάρτες ότι ούτε τα ρώσικα μέσα δείχνουν το κομμάτι της θηριωδίας. Και όσον άφορα τα δυτικά μέσα υπάρχει ένα τείχος σιωπής, αντανακλαστικά ρυθμισμένο στο πως ελέγχεται η πληροφορία, πως διαστρεβλώνεται και πως αποδίδεται στο κοινό, πως αφήνεται μια αμφισημία και ένα πέπλο μυστηρίου τύπου “πόλεμος είναι διάφορα γίνονται”, προφανώς γίνεται και ένας πόλεμος προπαγάνδας εκεί.”

 

Και τι ζητάνε τελικά οι κάτοικοι της Νοβορωσίας και οι αντάρτες; “Διεκδικούν μια καλύτερη κοινωνική κατάσταση σε σχέση με αυτή που πρεσβεύει το Κίεβο, δεν σημαίνει αναγκαστικά από την μια μέρα στην άλλη θα δούμε μια ισότητα σε όλους, και όλους πλούσιους και χαρούμενους. Αντί να είναι υποτελείς στα στρατεύματα του Κιέβου διεκδικούν δικαιώματα για τις κοινότητες τους και έτσι δημιουργείται εξ’ αντικειμένου μια συνθήκη που τείνει προς ριζοσπαστικότερες συνθήκες καλύτερες από το μέλλον που τους ετοιμάζουν. Ποτέ στην σύγχρονη ιστορία, που οι ιδεολογίες και τα οράματα έχουν μπερδευτεί, δεν θα βρεις έναν αγώνα καθαρό, μια συνθήκη που πολύ εύγλωττα κατανοείς πως από την μία πλευρά είναι οι αθώες δυνάμεις και από την άλλη όλοι οι κακοί του κόσμου. Το ερώτημα δεν είναι να βλέπεις τις δυσκολίες που υπάρχουν σαν αντικειμενικός παρατηρητής αλλά να μπορείς να διακρίνεις τα λίγα πράγματα που στοχεύουν σε κάτι καλύτερο.”

Θα ακούσετε και θα δείτε περισσότερα για την κατάσταση στην Ανατολική Ουκρανία την Παρασκευή 17/10 στις 19.30 στο αμφιθέατρο ΜΑΧ του Πολυτεχνείου (Πατησίων) 

*Οι φωτογραφίες από την ανατολική Ουκρανία και το αντιφασιστικό καραβάνι παραχωρήθηκαν από τον Κ. Φουρίκο και την ιστοσελίδα toperiodiko.gr που κάλυψε το γεγονός.