Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι μέσα στο νοσοκομείο λειτουργούν δημόσιο νηπιαγωγείο, δημοτικό και γυμνάσιο, που από φέτος επεκτάθηκε αποκτώντας και λυκειακές τάξεις. Ποιοι είναι οι μαθητές αυτών των σχολείων; Όσα παιδιά εισέρχονται για νοσηλεία στο νοσοκομείο αλλά κι άλλα που έρχονται από άλλες μονάδες και ξενώνες. Επίσης παιδιά που βρίσκονται στο νοσοκομείο με εισαγγελική παραγγελία, είναι δηλαδή υγιή αλλά είτε έχουν εγκαταλειφθεί από τους γονείς τους είτε έχουν απομακρυνθεί ύστερα από εντολή εισαγγελέα. Κατά βάση οι μαθητές είναι παιδιά που παραμένουν στο νοσοκομείο για μεγάλα χρονικά διαστήματα, όπως και να ΄χει είναι παιδιά πολύ ταλαιπωρημένα σωματικά και ψυχικά. Είναι δύσκολο να είσαι άρρωστος, πόσο μάλλον όταν είσαι παιδί.
Ο χώρος του νηπιαγωγείου
Ποιοι είναι οι μαθητές αυτών των σχολείων; Όσα παιδιά εισέρχονται για νοσηλεία στο νοσοκομείο αλλά κι άλλα που έρχονται από άλλες μονάδες και ξενώνες. Επίσης παιδιά που βρίσκονται στο νοσοκομείο με εισαγγελική παραγγελία, είναι δηλαδή υγιή αλλά είτε έχουν εγκαταλειφθεί από τους γονείς τους είτε έχουν απομακρυνθεί ύστερα από εντολή εισαγγελέα.
Στην αίθουσα του νηπιαγωγείου υπάρχουν εκείνη τη στιγμή κάποια λίγα παιδάκια και δύο νηπιαγωγοί. Ένα κοριτσάκι με αραιά μαλλιά και μάσκα παίζει με κύβους. Είναι δύσκολο να διαχειριστείς ένα τέτοιο θέαμα. Όμως τα παιδιά έχουν την ανάγκη της «κανονικότητας» που προσφέρει η ρουτίνα του σχολείου. Δεν υπάρχει χώρος για λύπηση, μόνο για ψυχική δύναμη σαν αυτοί που διαθέτουν οι διδάσκοντες, οι γονείς που ζουν την ανείπωτη αγωνία για το άρρωστο παιδί τους και φυσικά τα ίδια τα παιδιά, που σε αυτές τις ηλικίες καλούνται να αντιμετωπίσουν καταστάσεις που ούτε εμείς οι ενήλικοι δεν μπορούμε να διαχειριστούμε εύκολα.
Εκεί βρίσκεται και η μητέρα του Νικόλα, η κ. Ευθυμία Χαρίτου, που μόλις μαθαίνει ότι είμαι δημοσιογράφος με πλησιάζει με γνήσιο χαμόγελο «Να γράψετε τα καλύτερα, ο Νικόλας μου βοηθήθηκε πάρα πολύ. Ο Νικόλας είναι από πέρσι μαθητής εδώ, με το που βγήκε από την μεταμόσχευση. Στην αρχή η νηπιαγωγός κ. Ελένη Χαρίτου ερχόταν πάνω στο δωμάτιο, στον 3ο όροφο και του έκανε μάθημα. Γίναμε καλά, όπως φαίνεται όλα πήγαν καλά με την μεταμόσχευση και θα φύγουμε. Είμαι πολύ ευχαριστημένη. Το ίδιο το παιδί ζητάει να έρθει σχολείο, οι έντονες εξάρσεις του έχουν μειωθεί, έχει αποκτήσει αγωγή στην συμπεριφορά του. Οι δάσκαλοι και οι καθηγητές εδώ πλησιάζουν τους μαθητές με ευαισθησία, σκύβουν πάνω από την κάθε περίπτωση ξεχωριστά. Ειλικρινά στεναχωριέμαι που όταν θα πάμε πίσω στη Κεφαλονιά, επειδή το παιδί θα κάνει κατ’ οίκον σχολείο, θα χάσει όλη αυτή την κοινωνικοποίηση που έχει αποκτήσει μέσα στο νηπιαγωγείο. Κάνουν γιορτούλες, έκαναν παρέλαση, ο Νικόλας μου είπε ποίημα. Σκεφτείτε ότι έρχονται εδώ παιδιά που έχουν περάσει δύσκολη διαδικασία, ασθένεια, μεταμόσχευση, θεραπείες, φάρμακα, είναι παιδιά κουρασμένα, παιδιά που πονάνε. Από το πρωί ο γιος μου έχει πάρει τέσσερα φάρμακα κι όλα αυτά δημιουργούν εντάσεις. Κι όμως οι νηπιαγωγοί αντεπεξέρχονται με τον καλύτερο τρόπο. Είναι αξιέπαινοι.Τα καλύτερα να γράψετε».
Οι νηπιαγωγοί
Η νηπιαγωγός κ. Ελένη Χαρίτου μπαίνει στη συζήτηση «Κάθε παιδί είναι διαφορετικό. Δεν υπάρχει σταθερός αριθμός μαθητών λόγω των συνθηκών. Συνήθως την χρονιά έχουμε 40 με 50 παιδιά τον χρόνο αλλά δεν είναι μόνο αυτά που έρχονται στην τάξη. Εγώ βλέπω τα παιδιά που βγαίνουν από μεταμόσχευση, πάω στον θάλαμο και κάνω μάθημα. Δηλαδή συνήθως έχω πέντε με δέκα παιδιά, το διάστημα που μένουν μέσα κυμαίνεται από ένα έως εννιά μήνες. Ο Νικόλας έρχεται από τον ξενώνα «Ελπίδα», το κοριτσάκι δίπλα του είναι από την «Φλόγα» κι έρχονται εδώ.
Ο διευθυντής του γυμνασίου κ. Νίκος Σαρμάς
Στο γραφείο του με υποδέχεται ο κ. Νίκος Σαρμάς «Στο γυμνάσιο είμαστε 12 καθηγητές, έχουμε κάποιες ελλείψεις αλλά σταδιακά καλύπτονται. Για παράδειγμα δεν υπήρχε λύκειο αλλά πια έχουμε επέκταση σε λυκειακές τάξεις και είμαστε και νομότυπα εντάξει, είχαμε επίσης κάποια κενά στο πρόγραμμα αλλά ελπίζουμε σύντομα το σχολείο να είναι πλήρες σε όλους τους τομείς. Ο διορισμός των καθηγητών γίνεται όπως σε οποιαδήποτε οργανική θέση. Το πρόγραμμα προσαρμόζεται στις απαιτήσεις του κάθε παιδιού τη δεδομένη χρονική στιγμή που βρίσκεται εδώ. Ένα παιδί μπορεί να είναι στο γυμνάσιο Γρεβενών, να έρχεται εδώ τον Δεκέμβριο και μαθηματικά να έχει κάνει 3 κεφάλαια. Ε, ο καθηγητής θα προσαρμοστεί ανάλογα. Σε εμάς σπάνια χρησιμοποιείται η τάξη, οι καθηγητές διδάσκουν στους θαλάμους. Επειδή τα παιδιά είναι ταλαιπωρημένα δεν τα κουράζουμε με πολλές ώρες διδασκαλίας την ημέρα. Έχουν όμως τη ρουτίνα τους κι αυτό είναι πολύ σημαντικό. Τα παιδιά αισθάνονται ότι δεν αποκόπτονται από το σχολείο τους κι αυτό τα βοηθάει πολύ ψυχολογικά. Εδώ κρατάω ένα τετράδιο Επικοινωνίας με τους Γονείς όπου οι γονείς διατυπώνουν τις σκέψεις, τις απόψεις και τις παρατηρήσεις τους. Προσπαθούμε να έχουμε όσο καλύτερη επαφή με τα παιδιά και τα παιδιά με τα μαθήματά τους, καλύπτουμε το κενό ώστε να μην έχουν πρόβλημα όταν θα επιστρέψουν στο σχολείο τους. Συνήθως τα παιδιά είναι θετικά. Θυμάμαι μια περίπτωση ενός παιδιού που δεν ήθελε στην αρχή να κάνει έκθεση και μετά ρωτούσε πότε θα έρθει η ώρα της έκθεσης με τον κ. Κοτζιούλα, τον προηγούμενο διευθυντή του σχολείου. Έχουμε πολλές έφηβες που πάσχουν από νευρική ανορεξία, τα κορίτσι αυτά είναι συνήθως άριστες μαθήτριες. Το ευτυχές είναι ότι έχουμε πολύ καλή συνεργασία με το νηπιαγωγείο, το γυμνάσιο και όσους εμπλέκονται με τα παιδιά δηλαδή τους γιατρούς και τους νοσηλευτές. Ο διοικητής του νοσοκομείου είναι φίλος του σχολείου, είμαστε τυχεροί. Θα το χαρακτήριζα ένα σχολείο προσφοράς και θέλουμε να ξεφύγει από τα στενά όρια του σχολείου. Προσπαθούμε παράλληλα να ενημερώσουμε σχετικά με τους εθελοντές αιμοδότες και τους εθελοντές δότες μυελού των οστών».
Το νηπιαγωγείο και το δημοτικό λειτουργούν από το 1988 και το γυμνάσιο από το 2001
Οι χώροι των σχολείων δεν θυμίζουν σε τίποτα νοσοκομείο
Πράγματι μαζί με τον κ. Σαρμά πηγαίνουμε στο γραφείου του συλλόγου «ΌΡΑΜΑ Ελπίδας» στην Ογκολογική Μονάδα Παίδων Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη – ΕΛΠΙΔΑ», στο ίδιο κτίριο που στεγάζονται τα σχολεία. Μετά από πέντε λεπτά είμαστε εθελόντριες, η διαδικασία είναι τόσο απλή. Ανοίγεις το στόμα, συλλέγουν το σάλιο σου από το εσωτερικό των μάγουλων, το δείγμα DNA στέλνεται στη Νέα Υόρκη και καταχωρείται στην Παγκόσμια Τράπεζα Μυελού των Οστών. Εφόσον βρεθεί συμβατός ασθενής σε καλούν να προσφέρεις.
Κείμενο που έχει γράψει Ελληνίδα μητερα που ζε στο Λίβανο και το παδί της παρακολούθησε μαθήματα στο σχολείο ενώ νοσηλευόταν.
Καθώς επιστρέφουμε στο χώρο των σχολείων ο κ. Σαρμάς θίγει ένα ιδιαίτερο ζήτημα «Τα παιδιά που έρχονται στο νοσοκομείο με εισαγγελική παραγγελία και παραμένουν στον χώρο αν και είνα υγιή. Στην αρχή γίνονται ιατρικές εξετάσεις αλλά μετά απλώς φιλοξενούνται εδώ, μερικές φορές και για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Αυτά τα παιδιά έχουν μια πικρή ιστορία, έχουν άρνηση -συνήθως- όχι μόνο για το σχολείο αλλά και για την κοινωνία. Προσπαθούμε να τους δημιουργήσουμε ένα ζεστό, φιλικό σχολικό περιβάλλον. Αυτό είναι ένα θέμα δύσκολο. Αυτά τα παιδιά είναι υγιή και είναι εδώ. Κακώς μένουν μέσα σε νοσοκομείο. Σε αυτό το θέμα πρέπει να σκύψει η πολιτεία και η κοινωνία. Ας είμαστε ειλικρινείς, εδώ είναι νοσοκομείο, δεν είναι παράδεισος. Τα φροντίζουν πολύ τα παιδιά αυτά αλλά το νοσοκομείο δεν είναι χώρος για υγιή παιδιά».
Ευχετήρια κάρτα
Σιγά σιγά μαζεύονται οι καθηγητές και οι καθηγήτριες στο δωμάτιο που τους έχει παραχωρηθεί. Κοιτάζουν το πρόγραμμα, ετοιμάζουν τα χαρτιά τους, ρίχνουν μια τελευταία ματιά στις σημειώσεις τους όπως θα έκαναν σε κάθε σχολείο αυτής της χώρας. «Είμαι σε αυτό το σχολείο 10 χρόνια. Στο 90% των περιπτώσεων διδάσκουμε στους θαλάμους. Καμιά φορά πρέπει να υπερνικήσουμε την άρνηση του παιδιού που βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση, συχνά αυτό αφορά τα παιδιά που αντιμετωπίζουν ψυχολογικά προβλήματα ή βρίσκονται εδώ με εισαγγελική παραγγελία και βρίσκονται αφού έχουν περάσει από δύσκολες συνθήκες, πολλές φορές και κακοποίησης. Συμβαίνει βέβαια κάποια από αυτά τα παιδιά να είναι πολύ θετικά γιατί βλέπουν το σχολείο ως διέξοδο και γιατί αποζητούν την ανθρώπινη επαφή. Έχουμε τη δυνατότητα να προσαρμόσουμε το πρόγραμμα και το μάθημά μας στον κάθε μαθητή.
«Όταν ένα παιδάκι γίνεται καλά και έρχεται η ώρα να φύγει είναι μεγάλη η χαρά. Νιώθουμε ικανοποίηση ότι βάλαμε, εάν βάλαμε, ένα λιθαράκι στην ομαλή επιστροφή του στο σχολείο του. Αυτό που κάνουμε εδώ είναι ένα ευσυνείδητο έργο, δεν χρειάζεται να το μεγαλοποιούμε ή να το θεοποιούμε, σε συνθήκες που κάποιοι δεν αντέχουν γιατί είναι δύσκολες οι εικόνες.»- Σταυρούλα Δρακοπούλου, φιλόλογος.
»Επίσης σε κάποιες περιπτώσεις η κατάστασή τους μπορεί να είναι το πρόβλημα. Εννοώ ότι μπορεί να έχουν την προθυμία αλλά να είναι τόσο ταλαιπωρημένα σωματικά, όπως στο ογκολογικό, που να μην μπορούν να συγκεντρωθούν ή να τα έχουν επηρεάσει τα φάρμακα και να δυσκολεύονται ακόμη και να μιλήσουν. Δεν θυμάμαι τις πρώτες εβδομάδες. Είναι σοκαριστική κάθε δύσκολη καινούρια περίπτωση όπως για παράδειγμα ένα παιδάκι με εγκαύματα σχεδόν σε όλο του το σώμα ή ένα παιδάκι στην εντατική. Θυμάμαι τον πρώτο μαθητή που είχα μέσα στην εντατική που επικοινωνούσε αλλά είχε πάθει παράλυση. Ήμασταν εκεί και προσπαθούσαμε να τον κρατήσουμε σε επαφή με τον έξω κόσμο και να λειτουργεί τον μυαλό του έστω και μία ώρα την ημέρα. Αυτό είναι μια εμπειρία που την θυμάμαι σαν εικόνα.
»Έχουμε ζήσει και σε άλλα σχολεία, πριν από εδώ, δύσκολες καταστάσεις με βία ή με τραγικές κτιριακές υποδομές. Πολλές φορές βλέπουμε παιδιά που ήταν δύσπιστα, δεν πίστευαν ότι θα τα καταφέρουν και μετά τα έβλεπες που ανοίγονταν, που χαμογελούσαν, που αποκτούσαν αυτοπεποίθηση. Όταν ένα παιδάκι γίνεται καλά και έρχεται η ώρα να φύγει είναι μεγάλη η χαρά. Νιώθουμε ικανοποίηση ότι βάλαμε, εάν βάλαμε, ένα λιθαράκι στην ομαλή επιστροφή του στο σχολείο του. Αυτό που κάνουμε εδώ είναι ένα ευσυνείδητο έργο, δεν χρειάζεται να το μεγαλοποιούμε ή να το θεοποιούμε, σε συνθήκες που κάποιοι δεν αντέχουν γιατί είναι δύσκολες οι εικόνες. Άλλοι γονείς είναι αδιάφοροι, άλλοι μας αφήνουν να κάνουμε μάθημα πηγαίνοντας μια βόλτα έξω, άλλοι είναι συνεχώς από πάνω μας με κάποια πίεση αλλά έτσι είναι οι γονείς όλων μαθητών, σε όποιο σχολείο και να πάτε», λέει η φιλόλογος κ. Σταυρούλα Δρακοπούλου.
Καθώς αποχωρούμε από τον χώρο του σχολείου ο διευθυντής κ. Σερμάς θέτει την πιο δύσκολη πτυχή του θέματος «Είμαστε σε νοσοκομείο, δεν εξελίσσονται όλες οι περιπτώσεις καλά. Έχω πάντα αμηχανία μπροστά σε έναν πατέρα που ξέρει ότι θα χάσει το παιδί του. Τι να του πεις εκεί, να του μιλήσεις για τα μαθήματα; Αυτός ο πόνος παραμένει μέσα σου. Έχω ξυπνήσει 3 η ώρα τα χαράματα γιατί στον νου μου έρχεται το πρόσωπο αυτού του πατέρα. Ο πόνος δεν φεύγει, εγκαθίσταται. Προσπαθούμε να κάνουμε ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατό».
