Εντυπωσιακό στιγμιότυπο. Τα τετ α τετ είναι προκαλούν πάντα ενθουσιασμό.
Όταν συζητήσαμε στο γραφείο για ένα ρεπορτάζ πάνω σε όσους κρατάνε το Subbuteo ακόμα αληθινό, τα μάτια των μεγαλύτερων έλαμψαν. Κι άρχισαν να αραδιάζουν ιστορίες για τσόχες στημένες σε αυλές, σε πυλωτές και εισόδους πολυκατοικιών, για ανταλλαγές παικτών και ομάδων, για σπάνιες εκδόσεις, για δυσεύρετες εμφανίσεις και πάει λέγοντας. Συνήθως δε, κάπου εκεί ακολουθεί και η χάραξη της διαχωριστικής γραμμής με εμάς τους νεότερους που «έφηβοι παίζατε μόνο βιντεοπαιχνίδια». Εκεί είναι που βαριέμαι, αλλά η αλήθεια είναι ότι η μυθολογία του Subbuteo έμοιαζε συναρπαστική. Και ήθελα να τη γνωρίσω, παρότι δεν τη βίωσα στη δική μου εφηβεία. Αυτό που ίσως δεν ξέρει ο πολύς κόσμος είναι ότι με τον ότι εννοούμε ολόκληρο το είδος επιτραπέζιων παιχνιδιών προσομοίωσης δημοφιλών ομαδικών αθλημάτων τα οποία παίζονται στο γρασίδι όπως το ποδόσφαιρο, το ράγκμπι, το κρίκετ ή ακόμα και το χόκεϊ επί χόρτου. Στη συνείδηση του κόσμου όμως είναι ταυτισμένο με το ποδόσφαιρο. Λογικό, «ο βασιλιάς των σπορ» δε θα μπορούσε παρά να είναι και «ο βασιλιάς της τσόχας».
Πολλοί παίκτες επιλέγουν περίτεχνα κουτιά για να μεταφέρουν τις ομάδες τους. Άλλοι χρησιμοποιούν κουτιά από πούρα.
Οι φιγούρες τοποθετούνται ευλαβικά στις θήκες τους. Ξεχωρίζουν οι τερματοφύλακες με τις απαραίτητες για τις επεμβάσεις τους λαβές.
Πρώτα όμως πρέπει να ξεκαθαριστεί κάτι. Το Subbuteo ουδεμία απολύτως σχέση έχει με το οικείο και γνωστό σε όλους καφενειακό «ποδοσφαιράκι» με τους κολλημένους στις ράβδους παίκτες και τη φασαρία που δημιουργούν τα ατσούμπαλα χτυπήματα της μπάλας και οι σχεδόν πάντα ενοχλητικά δυνατές και ενθουσιώδεις κραυγές των συμμετεχόντων. Οι «σουμπουτεανοί» παίκτες το απορρίπτουν με συνοπτικές διαδικασίες και προχωράνε στο αγαπημένο τους άθλημα… γιατί ουσιαστικά περί αθλήματος πρόκειται, όσο και να μοιάζει απλώς με ένα ιδιαίτερο χόμπι. Για να παίξει κανείς Subbuteo πρέπει να γράψει ώρες προπόνησης, να αναπτύξει ιδιαίτερη δεξιοτεχνία στον χειρισμό των φιγούρων – παικτών, να σχεδιάσει και να προσαρμόσει ανάλογα με την πορεία του αγώνα έξυπνες στρατηγικές, ενώ εάν επιλέξει να αγωνιστεί σε ομαδικό επίπεδο θα πρέπει να μπορεί να επιδείξει το -απαραίτητο σε κάθε άθλημα- ομαδικό πνεύμα.
Το Subbuteo στην Ελλάδα έχει πιστούς οπαδούς που έχουν δημιουργήσει πολλά σωματεία ανά την επικράτεια και συχνά πυκνά διοργανώνουν επίσημα τουρνουά ώστε να αναμετρηθούν. Στο τέλος της χρονιάς αναδεικνύονται τόσο η πρωταθλήτρια ομάδα όσο και ο καλύτερος παίκτης ενώ υπάρχουν διάφορες κατηγορίες με πιο χαρακτηριστική την Κ-15 όπου συμμετέχουν νεαροί παίκτες, μαθητές γυμνασίου και λυκείου, οι οποίοι την έχουν δει κάπως αλλιώς σε σχέση με την πλειοψηφία που προτιμάει την οθόνη και το χειριστήριο. Κάποιες ομάδες συμμετέχουν σε διεθνείς αγώνες, ενώ υπάρχει και η Εθνική ομάδα που συμμετέχει σε διεθνή τουρνουά πετυχαίνοντας αφού πάντα είναι υποψήφια για τα μετάλλια. Κάποιες από τις πιο γνωστές ομάδες είναι οι αμιγώς οι Atlas, Roligans, Falcons και Olympia Club, ενώ τμήμα Σουμπούτεο έχει η «βυσσινί» Α.Ε. Λάρισας και ο Πρωτέας Νέου Κόσμου. Οι ομάδες συμμετέχουν μάλιστα στο διεθνές ranking με τους Falcons να είναι τρίτοι στον κόσμο και τους Olympia Club να βρίσκονται στη δέκατη όγδοη θέση.
Η διαδικασία της κλήρωσης έχει ιδιαίτερη σημασία στο ομαδικό επίπεδο.
Προς το τέλος της διαδικασίας των ομίλων το τουρνουά είχε πάρει φωτιά, με τις ομάδες να αγωνίζονται για το καλύτερο δυνατό πλασάρισμα.
Η ομάδα της Α.Ε. Λάρισας είναι η μοναδική «μεγάλη» ΠΑΕ με τμήμα Σουμπούτεο.
Το Σάββατο 13 Φεβρουαρίου στο club των Roligans στην Ηλιούπολη διοργανώθηκε ένα International Open τουρνουά όπου συμμετείχαν δεκαέξι ελληνικές ομάδες Σουμπούτεο και η Popaganda ήταν εκεί. Μιλήσαμε με τον Θανάση Βλασσόπουλο, βετεράνο παίκτη του Πρωτέα Νέου Κόσμου που μας ξενάγησε στο τουρνουά, εξηγώντας παράλληλα τους κανόνες του ομαδικού παιχνιδιού. Οι ομάδες αναμετρώνται μεταξύ τους σε τέσσερα διαφορετικά τραπέζια, με τα επιμέρους τελικά σκορ να αθροίζονται ώστε στο τέλος να διαμορφωθεί το συνολικό τελικό σκορ του μεταξύ τους ματς. Σε αυτό το επίπεδο τα επί μέρους σκορ δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία, όπως μας είπε, καθώς μετράει μόνο η νίκη και όχι η διαφορά τερμάτων. Όταν όμως οι ομάδες προχωρήσουν στο νοκ άουτ επίπεδο, οι στρατηγικές μπαίνουν περισσότερο στο παιχνίδι καθώς αρχίζει να προσμετράται το goal average. Και στα δύο στάδια παίζει ένας παίκτης από κάθε ομάδα σε κάθε τραπέζι, με περιορισμένο αριθμό αλλαγών, ενώ στο κέντρο βρίσκεται ένας ακόμα παίκτης της κάθε ομάδας ο οποίος κοουτσάρει τους δικούς του. Η διαδικασία της κλήρωσης έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς η τυχερή ομάδα επιλέγει αντίπαλο ανάλογα με το πώς «ματσάρουν» τα επιμέρους τεχνικά χαρακτηριστικά. Ο Θανάσης μου τονίζει πώς κάθε παίκτης έχει τις δικές του αρετές κι αδυναμίες, όπως άλλωστε συμβαίνει και στο κανονικό ποδόσφαιρο.
Ανάμεσα στους παίκτες είδαμε γιατρούς, καθηγητές, επιχειρηματίες, διευθυντές τράπεζας, στρατιωτικούς και ό,τι άλλο μπορεί κανείς να φανταστεί. Άνθρωποι με εντελώς διαφορετικές καθημερινότητες, καταβολές και ζωές τους οποίους όμως όλους ενώνει η «τρέλα», η αγάπη για τις μικροσκοπικές φιγούρες που ξεδιπλώνονται πάνω στην τσόχα.
Το ομαδικό, σύμφωνα με τον Θανάση, παρουσιάζει περισσότερο ενδιαφέρον, αλλά και το ατομικό έχει τη χάρη του σημειώνει ο Σπύρος Πατρινός από τους Olympia Club. Άλλωστε, η Ελλάδα τον μόνο παγκόσμιο τίτλο της τον κέρδισε στο ατομικό επίπεδο: το 1990 με το τοτέμ του ελληνικού Subbuteo, Άγγελο Τσακίρη. Αντίστοιχα τουρνουά γίνονται και στις υπόλοιπες χώρες τις Ευρώπης όπου το Subbuteo είναι δημοφιλές: Ιταλία, Ισπανία Βέλγιο και Μάλτα. Η συμμετοχή των Ελλήνων βέβαια είναι δύσκολη, καθώς η γεωγραφική απόσταση που μας χωρίζει από το κέντρο της Ευρώπης δημιουργεί σημαντικά εμπόδια.
Ποιοι παίζουν όμως Subbuteo σήμερα; Ποιοι παίζουν Subbuteo ακόμα, ίσως είναι η σωστή ερώτηση; Οι περισσότεροι παίκτες ανακάλυψαν το άθλημα τη δεκαετία του ’80 και είτε παίζουν έκτοτε είτε ξανάπιασαν το άθλημα τα τελευταία χρόνια. Ο Σπύρος αναφέρει πως μόνο τη φετινή σεζόν σε επίσημα τουρνουά έχουν αγωνιστεί 196 άτομα, ενώ ο Θανάσης σημείωσε πως σταδιακά ιδρύονται ομάδες στην επαρχία και όλο και περισσότερος κόσμος έρχεται ξανά κοντά στο Subbuteo. Ανάμεσα στους παίκτες είδαμε γιατρούς, καθηγητές, επιχειρηματίες, διευθυντές τράπεζας, στρατιωτικούς και ό,τι άλλο μπορεί κανείς να φανταστεί. Άνθρωποι με εντελώς διαφορετικές καθημερινότητες, καταβολές και ζωές τους οποίους όμως όλους ενώνει η «τρέλα», η αγάπη για τις μικροσκοπικές φιγούρες που ξεδιπλώνονται πάνω στην τσόχα.
Ίσως στο Σουμπούτεο η ταλαιπωρημένη Albiceleste του Leo Messi θα καταφέρει κάποτε να σηκώσει κάποιο τρόπαιο.
Η μπάλα είναι δυσανάλογα μεγάλη σε σχέση με το μέγεθος των φιγούρων.
Μεγαλύτερος «εχθρός» του Subbuteo όμως είναι το PlayStation σύμφωνα με τόσο τον Θανάση και τον Σπύρο, όσο και τον Χρήστο Αγγελίνο, βετεράνο παίκτη ο οποίος αγωνίζεται σε ομάδα του εξωτερικού με έδρα το Βέλγιο. Eίναι πολύ δύσκολο να ξεκολλήσεις τα νέα παιδιά από την οθόνη και να τα φέρεις σε επαφή με το Subbuteo, καθώς αυτού του τύπου η διασκέδαση είναι άγνωστη προς εκείνα και ίσως κάπως περιττή στην ψηφιακή εποχή. Οι συνομιλητές μου υποστηρίζουν ότι το Subbuteo είναι ένα κανονικό παιχνίδι και, σε αντίθεση με τα ηλεκτρονικά, ο νεαρός παίκτης αναπτύσσει άλλες, περισσότερο ουσιαστικές δεξιότητες, ενώ παράλληλα κοινωνικοποιείται, μαθαίνει να συμβιώνει με μεγαλύτερους και αντιμετωπίζει από κοντά όλες τις ψυχικές διαδικασίες και διακυμάνσεις που μπορεί να προσφέρει ένα ανταγωνιστικό άθλημα τόσο σε ατομικό όσο και σε ομαδικό επίπεδο .
Το Subbuteo όμως απαιτεί σκέψη και συχνά οι παίκτες πρέπει να σκέφτονται τρεις κινήσεις μπροστά. Παραμένει όμως ποδόσφαιρο, τα αίματα ανάβουν και συχνά υπάρχουν διαξιφισμοί τόσο ανάμεσα σε παίκτες όσο και ανάμεσα σε ομάδες, ενώ οι διαιτητές γίνονται δέκτες παραπόνων.
Μιλάνε με τρομερό, όπως είναι φυσικό, πάθος για το χόμπι τους. Άλλωστε, ο άνθρωπος που το σκαρφίστηκε, ο Peter Adolph, “hobby” ήθελε να το ονομάσει, αλλά δεν του κατοχυρώθηκε ο όρος. Κι έτσι επικράτησε το όνομα του falco subbuteo, της λατινικής ονομασίας του αρπακτικού πουλιού «χόμπι της Ευρασίας». O Θανάσης το ταυτίζει με άθλημα, «υπάρχουν άνθρωποι που αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα κομμάτια της ζωής τους αν όχι το μεγαλύτερο». Το πάθος είναι ασόγαστο, αλλά και η ησυχία στην αίθουσα των αγώνων, παρότι ήταν ασφυκτικά γεμάτη. είναι σχεδόν ιερή. Το Subbuteo όμως απαιτεί σκέψη και συχνά οι παίκτες πρέπει να σκέφτονται τρεις κινήσεις μπροστά. Παραμένει όμως ποδόσφαιρο καθώς τα αίματα ανάβουν συχνά όπως μας λέει καθώς υπάρχουν διαξιφισμοί τόσο ανάμεσα σε παίκτες όσο και ανάμεσα σε ομάδες, ενώ οι διαιτητές γίνονται δέκτες παραπόνων. Το ζήσαμε στην πράξη και όντως έμοιαζε σαν να συμβαίνει σε κανονικό τερέν.
Ο Σπύρος Πατρινός δεξιά, με συμπαίκτη του από το Olympia Club.
Ο βετεράνος Μάκης Κουλοσσούσας του Πρωτέα Νέου Κόσμου.
Αγώνας ανάμεσα στον Πρωτέα Νέου Κόσμου και στην Scarlet Battalion SC.
Ο νεαρός πρωταθλητής της κατηγορίας Open, Βλασσόπουλος Γιάννης του Πρωτέα Νέου Κόσμου.
Όπως ανέφερα και πριν, στην πλειοψηφία τους είναι άνθρωποι με υποχρεώσεις, καριέρες και φυσικά οικογένειες. Πώς αντιμετωπίζουν οι σύζυγοί τους το πάθος τους αυτό; Η απάντηση είναι ότι σε γενικές γραμμές δεν έχουν πρόβλημα καθώς τις περισσότερες φορές οι κύριοι ήταν ήδη παίκτες από πριν. Πρόβλημα έχουν αντιμετωπίσει μόνο οι σπάνιες περιπτώσεις καινούργιων παικτών που «μια μέρα μπαίνουν σπίτι με κάτι παράξενες φιγούρες και ένα περίεργο τραπέζι, οπότε οι αντιδράσεις είναι ανάλογες», μου λέει πονηρά ο Θανάσης.
Κεντρικό ρόλο στο παιχνίδι παίζουν φυσικά οι φιγούρες αλλά υπάρχουν δύο διαφορετικές κατηγορίες παικτών στο πόση σημασία και προσοχή τους δίνουν. Κάποιοι παίκτες αδιαφορούν για το αισθητικό στοιχείο και τους ενδιαφέρει μόνο το παιχνίδι. Άλλοι όμως έχουν εντελώς διαφορετική οπτική, καθώς θέλουν τις εμφανίσεις και τα χαρακτηριστικά των παικτών να ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, κάτι που κάνει τις φιγούρες ιδιαίτερες αλλά και ακριβότερες καθώς μπορεί να εκτινάξει το κόστος της αγοράς ή της βαφής τους σε τριψήφια νούμερα. Οι καλά βαμμένες φιγούρες του Subbuteo απαιτούν άπταιστη κατάρτιση μοντελισμού και συχνά οι παίκτες απευθύνονται σε επαγγελματίες του χώρου ώστε να πετύχουν το καλύτερο δυνατό αισθητικό αποτέλεσμα. Η λεπτομέρεια είναι πραγματικά εντυπωσιακή καθώς και το παραμικρό χιλιοστό μετράει.
Αγωνιστικό σετ φίλου του Παναθηναϊκού που θυμίζει άλλες, δοξασμένες εποχές της ομάδας της Αθήνας.
Κάποιοι παίκτες προτιμούν να ντύσουν τις φιγούρες τους με τα χρώματα των αγαπημένων τους Εθνικών Ομάδων.
Vintage κονκάρδες διακοσμούν το κουτί ενός παίκτη. Λεπτομέρεια η θρυλική πίστα αγώνων ταχύτητας του Νίρμπουγκρινγκ.
Viva México
Ο Χρήστος Αγγελίνος, ως παίκτης με πολλές διεθνείς παραστάσεις, μιλάει για την εμπειρία του στο εξωτερικό όπου τα πράγματα είναι περισσότερο οργανωμένα αλλά όσον αφορά το αγωνιστικό επίπεδο και με εξαίρεση την Ιταλία, η Ελλάδα δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τις άλλες χώρες. Για να αντιληφθούμε τη διαφορά, ενδεικτικά στη Μάλτα το άθλημα βρίσκεται υπό την αιγίδα της Ολυμπιακής Επιτροπής της χώρας ενώ στην Ιταλία είναι τόσο διαδεδομένο ώστε υπάρχουν παίκτες που ζούνε από το παιχνίδι και ομάδες με πολύ μεγάλη χρηματοδότηση. Στην Ελλάδα, αντίθετα, οι ομάδες έχουν μικρές χορηγίες, συνήθως από επιχειρήσεις των ίδιων των παικτών ή συγγενικών και φιλικών τους προσώπων ενώ δομές πολιτείας απουσιάζοτν πλήρως εντελώς με εξαίρεση κάποιους τοπικούς φορείς όπως ο δήμος της Ηλιούπολης που παρέχει στέγη στους Roligans. Εκεί άλλωστε συναντιούνται τα σωματεία για τους αγώνες τους. Σύμφωνα με τον Χρήστο όμως το μεγαλύτερο πρόβλημα για το ελληνικό Subbuteo είναι πως δεν υπάρχουν πολλοί και καλοί μικροί παίκτες και αυτό είναι που μας διαχωρίζει περισσότερο από τα υπόλοιπα κράτη
Για το μέλλον όμως του αθλήματος στην Ελλάδα ο Θανάσης είναι αισιόδοξος. Το Subbuteo μεσουράνησε τη δεκαετία τοy ’80, όταν και δεν υπήρχε σπίτι χωρίς τραπέζι, αλλά γύρω στο 1995 κι έπειτα απέκτησε πλέον μουσειακό χαρακτήρα. Για τα επόμενα δέκα χρόνια ζήτημα ήταν να ασχολούνταν είκοσι άτομα σε ομαδικό επίπεδο και οι περισσότεροι το έκαναν από νοσταλγία, καθώς οι οθόνες είχαν ρουφήξει τους νεότερους ήδη από τη δεκαετία του ’90. Οι εναπομείναντες παίκτες όμως οργανώθηκαν σιγά σιγά σε ιντερνετικά φόρουμ, έστησαν ιστοσελίδες και σταδιακά αναθέρμαναν το ενδιαφέρον. Ο ξαφνικός σχηματισμός μιας κοινότητας γύρω από ένα ξεχασμένο χόμπι έδωσε χώρο για τη δημιουργία των σωματείων και πέρασε το Subbuteo στην κατηγορία του οργανωμένου ανταγωνιστικού αθλητισμού.
Tο Subbuteo δε θα χαθεί ποτέ. Γιατί, παίζοντάς το, ζεις όλα τα συναισθήματα που μπορεί να σου χαρίσει ένα άθλημα: τη χαρά της νίκης, την απογοήτευση της ήττας, τον ενθουσιασμό του καλού παιχνιδιού, τον εκνευρισμό του κακού παιχνιδιού, τη μάχη με τον χρόνο και το παράδοξο του κάθε εντελώς απρόβλεπτου αποτελέσματος. Και, σε κάθε περίπτωση, αν χάσεις, στο τέλος μπορείς να τα ρίξεις στη διαιτησία…