Άννα Εμμανουηλίδου: Το 2004 δημιουργήθηκε η πρωτοβουλία πολιτών με το όνομα «Πρωτοβουλία ενάντια στην ψυχιατρική βία». Το 2006 μετονομάστηκε σε Παρατηρητήριο για τα δικαιώματα στο χώρο της ψυχικής υγείας και το 2010 έγινε σύλογος.
Η αφορμή ήταν η κατάσταση των μηχανικών καθηλώσεων- δεσιμάτων στα δημόσια ψυχιατρεία και τις ιδιωτικές ψυχιατρικές κλινικές. Κρίθηκε τότε ότι ήταν ένας ακραίος τρόπος εκδήλωσης μια πολύμορφης βίας στην οποία αν δεν τοποθετηθούμε ως επαγγελματίες καταρχήν και ως πολίτες γινόμαστε συνένοχοι. Τάσος Σταματάκος: Ο αρχικός σκοπός του συλόγου μας είναι η δημόσια συζήτηση σε σχέση με τις κοινωνικές και άλλες μορφές διαχείρισης του ψυχικού πόνου. Επιδιώκουμε την αλλαγή της κρατούσας κοινωνικής άποψης σχετικά με την ψυχική υγεία και την λεγόμενη ψυχική διαταραχή, ειδικά ως προς τις διαστάσεις εκείνες που έρχονται σε αντίθεση με την έννοια των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων των ψυχικά πασχόντων που θεωρούν τον ψυχικό πόνο ανίατη νοσολογική οντότητα, χωρίς επαρκή επιστημονική τεκμηρίωση. Στόχος μας είναι η ενημέρωση της κοινής γνώμης σε θέματα δικαιωμάτων των χρηστών και των εργαζομένων στο σύστημα ψυχικής υγείας. Αμφισβητούμε τεκμηριωμένα την λογική της ιδρυματοποίησης, του κοινωνικού αποκλεισμού, της θεραπευτικής αναγκαιότητας χρήσης της χημικής και μηχανικής καθήλωσης και της καταπάτησης των ανθρώπινων δικαιωμάτων στον χώρο της ψυχικής υγείας.
Είναι η συμβολή μας στην αύξηση των διαθέσιμων επιλογών για την αντιμετώπιση του ψυχικού πόνου. Η υπεράσπιση και διεύρυνση των δικαιωμάτων των ψυχικά πασχόντων μέσα και έξω από τις δομές του συστήματος ψυχικής υγείας. Είναι η προώθηση της συμμετοχής των χρηστών ψυχοκοινωνικών υπηρεσιών σε όλα τα επίπεδα λήψης αποφάσεων που αφορούν τη ζωή τους. Η προώθηση της πεποίθησης ότι τα οικεία πρόσωπα των αναφερόμενων ως «ψυχικά πασχόντων» είναι άτομα άμεσα ενδιαφερόμενα που χρήζουν ίσης προσοχής, υποστήριξης και συνυπολογισμού της άποψής τους με τους υπόλοιπους εμπλεκόμενους.
Συγκεντώνουμε πληροφορίες και παρατηρήσεις σχετικά με περιστατικά καταπάτησης των δικαιωμάτων σε σχέση με την ψυχική υγεία, γύρω από περιστατικά κακοποίησης σε δομές ψυχικής υγείας, από δεοντολογικά ζητήματα και ελλείψεων του συστήματος ψυχικής υγείας. Απαραίτητη για την περαιτέρω χρήση της όποια πληροφορίας είναι η εξασφάλιση της έγκρισης του προσώπου-παρατηρητή αλλά και του ίδιου του προσώπου που αυτή αφορά. Το Παρατηρητήριο για τα Διακαιώματα στο χώρο της Ψυχικής Υγείας μπορεί να λάβει δράση όταν τα άτομα αυτά συναινούν, συμμετέχουν ενεργά, συνδιαμορφώνουν και συναποφασίζουν σε κάθε στάδιο διαχείρισης της πληροφορίας.
Δημιουργούμεμε δίκτυα υποστήριξης για την αντιμετώπιση του ψυχικού πόνου με την πραγματοποίηση ομάδων αυτοβοήθειας και με ενεργή εμπλοκή των άμεσα ενδιαφερομένων σε αυτές: Ομάδα ελεύθερη πτώση κάθε Δευτέρα 7.30 μμ-9.00 μμ για άτομα που έχουν διαγνωστεί με κατάθλιψη και διπολική διαταραχή -Ομάδα για άτομα που ακούνε φωνές κάθε Τρίτη 6.00 -7.30 μμ -Ομάδα σεμινάριο πάνω στην ψύχωση κάθε Τετάρτη 7.00 μμ- 8.30 μμ όπου συμμετέχουν τόσο άτομα με εμπειρία αλλά και συγγενείς. -Ομάδα υποστήριξης μείωσης φαρμακοθεραπείας κάθε Παρασκευή, για ανθρώπους που έχουν ήδη αποφασίσει να μειώσουν την αγωγή τους.
Παρέχουμε υποστήριξη έχοντας αναπτύξει ένα ολιστικό μοντέλο αλλαγής, όχι μόνο της σχέσης του ενδιαφερόμενου ατόμου με τη φαρμακευτική αγωγή του, αλλά και του γενικότερου τρόπου που διαπραγματεύεται τις δυσκολίες του και την καθημερινότητά του. Συνεργαζόμαστε με άλλες αντίστοιχες κινήσεις τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό, όπως το Hearing Voices Network, το Hearing Voices Athens κ.α.
Συμμετέχουμε σε ημερίδες και συνέδρια αλλά και οργανώνουμε σεμινάρια και ανοιχτές εκδηλώσεις για ευαισθητοποίηση σε θέματα ψυχικής υγείας και εξειδικευμένη εκπαίδευση επαγγελματιών ψυχικής υγείας σε θέματα ψυχώσεων και ψυχιατρικών κρίσεων. Όλα αυτά προσφέρονται με προσωπικό κόστος σε χρόνο και χρήμα των μελών του Παρατηρητηρίου. Προσπαθούμε να δημιουργήσουμε έναν ασφαλή και δημιουργικό χώρο με στόχο την υπεράσπιση των δικαιωμάτων ατόμων που έχουν ακραίες ψυχικές εμπειρίες και να προωθήσουμε ένα διαφορετικό μοντέλο προσέγγισης.
Α.Ε.: Τα ψυχοκοινωνικά προβλήματα στην Ελλάδα σήμερα και διαχρονικά δεν διαφέρουν πολύ από τα αντίστοιχα άλλων δυτικών χωρών. Ο Ψυχικός πόνος δεν γνωρίζει κοινωνικές τάξεις και οικονομικές συνθήκες διαβίωσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με στατιστικές ανθρώπων με σοβαρά τραύματα (κοινωνικού και πολιτικού χαρακτήρα) μόνο το 20% ανατπύσσει κάποιο ψυχικό πρόβλημα. Αυτό που σίγουρα επηρεάζεται από την οικονομική κατάσταση είναι οι ξενοδοχειακές συνθήκες του ψυχιατρικού χώρου στο οποίο θα προσαχθεί ο άνθρωπος που έχει ανάγκη. Και λέμε ξενοδοχειακές συνθήκες, γιατί η κυρίαρχη ψυχιατρική αντιμετώπιση είναι με φάρμακα και βία(έμμεση ή άμεση) σε όποιον αντίστοιχο χώρο κι αν βρεθεί το άτομο. Και στις δύο περιπτώσεις είναι πολύ δύσκολο να βρει ο άνθρωπος μια πιο προσωπική, μη ιατρική και πιο χειραφετητική στήριξη ή εναλλακτικές, που να μην τον μετατρέψουν σε ψυχιατρικό ασθενή. Εξαίρεση σ΄αυτό αποτελούν τα τελευταία χρόνια οι σκανδιναβικές χώρες, που οι εναλλακτικές έχουν επεκταθεί και στις κρατικές υπηρεσίες. Θυμίζουμε στην Φινλανδία τον ανοιχτό διάλογο και στην Νορβηγία την πρόσφατη απόφαση του υπουργείου Υγείας να προσφέρεται στα ψυχιατρεία περίθαλψη χωρίς φάρμακα! Ομάδες αυτοβοήθειας και εναλλακτικοί τρόποι σκέψης δεν υπήρχαν στην Ελλάδα όταν ξεκινήσαμε άγνωστοι στο ευρύ κοινό. Μετά από 12 χρόνια Παρατηρητήριο και άλλες παρόμοιες πρωτοβουλίες που ακολούθησαν, μπορούμε σήμερα να πούμε ότι κι εδώ έχουμε μια καλύτερη εικόνα τα τελευταία χρόνια.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα στον τομέα της ψυχική υγείας σήμερα είναι η άκαμπτη ψυχιατρική άποψη περί νόσου ή ισόβιας ευαλωτότητας, επικινδυνότητας και βιολογικού υπόβαθρου του φερόμενης ως ψυχικής νόσου. Και η ακύρωση των ανθρώπινων δικαιωμάτων των ανθρώπων που έτυχαν να πάρουν μια διάγνωση. Για μας δεν είναι ούτε η οικονομική ένδεια, ούτε τίποτα άλλο το μεγάλο πρόβλημα. Άλλωστε όλες οι προτεινόμενες εναλλακτικές είναι πολύ πιο οικονομικές και πιο αποτελεσματικές από την κλασική ψυχιατρική μέθοδο, αυτό το έχουν αποδείξει όλα τα εφαρμοσμένα μοντέλα στην ευρώπη και την αμερική. Το μεγάλο πρόβλημα είναι αυτές οι πεποιθήσεις οι οποίες προβάλλονται ως δήθεν επιστημονικές αλήθειες, ενώ τίποτα δεν τις καθιστά τέτοιες.
Τ.Σ.: Το μεγαλύτερο πρόβλημα που κατά τη γνώμη μου που παρουσιάζεται είναι η απαράλαχτη εδώ και χρόνια αντιμετώπιση του ψυχικά πάσχοντα από το σύστημα υγείας, το οποίο καθηλώνει φαρμακευτικά αλλά και μηχανικά το άτομο, ψυχοεκπαιδεύει το ίδιο και την οικογένειά του και τους προσαρμόζει στην νέα συνθήκη της ανίατης ασθένειας, των νέων συνθηκών διαβίωσης του ατόμου αλλά και των γύρω του. Αφαιρώντας με αυτόν τον τρόπο την δυνατότητα στα άτομα με ψυχική εμπειρία να μπορούν να αποφασίζουν ελεύθερα για το πως θα διαμορφώσουν την ζωή τους στο από εδώ και μπρος. Αντιθέτως τα προσαρμόζει σε μια συγκεκριμένη συνθήκη ζωής, όπου απλά καλούνται να ζήσουν σε χαμηλούς ρυθμούς, μην διαταράσωντας το υπόλοιπο κοινωνικό σύστημα. Συνηθισμένο είναι το πρόβλημα της υπερδοσολογίας και της ταυτόχρονης χρήσης φαρμακευτικών ουσιών οι οποίες παρουσιάζουν πολλαπλές παρενέργειες στους χρήστες.
Α.Ε.: Αν μπορούσαμε να αλλάζαμε κάτι, θα ήταν να παραχωρούνταν οι χώροι των ψυχιατρείων και η υποδομή τους σε εναλλακτικά σκεπτόμενους θεραπευτές και ομάδες – πρωτοβουλίες, ώστε να προσφερόταν πραγματικά «άσυλο» με την θετική έννοια σε ανθρώπους σε ψυχοκοινωνικό κίνδυνο, πραγματική συμπόρευση στον πόνο και την υπέρβασή τους και θα τους προστάτευαν από τη βία, στηρίζοντας παράλληλα και τις οικογένειες, οι οποίες άθελά τους και επηρεασμένες από την κλασική ψυχιατρική ασκούν συχνά συναισθηματική και όχι μόνο βία στους οικείους τους. Αυτές οι οικογένειες έχουν ακριβώς την ίδια μεγάλη ανάγκη για πληροφόρηση, στήριξη και χειραφέτηση όσο και οι άμεσα ενδιαφερόμενοι. Αυτό θα θέλαμε να άλλαζε. Υποδομή για να δημιουργήσουμε ελπίδα και ανάκαμψη, στη θέση της ισόβιας σκλαβιάς σε μια διάγνωση και στα φάρμακα.
Θα βρείτε το Παρατηρητήριο στην Τύπου 5 στην Θεσσαλονίκη (περιοχή Βαλαωρίτου), τα πιο πολλά απογεύματα, αλλά μπορείτε να καλέσετε και στον αριθμό 694 9500 133. Η τακτική συνέλευση γίνεται την πρώτη Πέμπτη κάθε μήνα, για τις δραστηριότητες, τις συναντήσεις των ομάδων αυτοβοήθειας, την διαχείριση του χώρου, την πραγματοποίηση των εκάστοτε δράσεων. Τα μέλη του Παρατηρητηρίου είναι όλα εθελοντές και καθένας που συμφωνεί με τις ιδρυτικές αρχές μπορεί να γίνει μέλος. Οι μόνες υποχρεώσεις των μελών πέραν της εθελοντικής τους συμμετοχής στις όποιες δράσεις μπορούν να συνεισφέρουν είναι η παρουσία τους στις συνελεύσεις και η οικονομική συνδρομή προς το σύλογο των 24 ευρώ το τρίμηνο (8 ευρώ/μήνα). Κάποιος ως φίλος μπορεί επίσης να καταθέτει στο λογαριασμό μας 20 ευρώ το τρίμηνο ως οικονομική συνδρομή αλλά και όποια άλλη χαμηλότερη βοήθεια γίνεται δεκτή.
Ο λογαριασμός του ΠΔΧΨΥ στην τράπεζα Πειραιώς είναι ο παρακάτω: ΙΒΑΝ: GR3001722280005228070162961 ή 5228070162961