dav
Τις Τετάρτες τα μεσημέρια ένα μικρό κοσμικό θαύμα συμβαίνει στην οδό Κεραμεικού στο Μεταξουργείο. Αν τύχει και περάσεις απ’ έξω, θα το νιώσεις. Το σώμα σου ενστικτωδώς θα αρχίσει να πάλλεται στις δονήσεις ενός αρχέγονου βαλκανικού ρυθμού και η σφιχτή μάσκα της ζωγραφισμένης αμφιθυμίας που λίγο πολύ κουβαλάμε όλοι στην καθημερινότητα μας, θα χαλαρώσει από τον αντίλαλο του τρανταχτού παιδικού γέλιου. Και ξέρεις το παιδικό γέλιο, όπως και τα χάλκινα παράγουν τον ίδιο ήχο σε όλες τις γλώσσες του κόσμου.
Γι’ αυτό μπορούν να χτίζουν γέφυρες εκεί που άλλοι ονειρεύονται τείχη.
Αυτό είναι το “Make some noiz”, ένα κοινωνικό πρόγραμμα μουσικής για παιδιά που συντελείται αθόρυβα και συνάμα φωναχτά σε μια από τις πιο ενεργές και ανέγγιχτες ακόμα από το gentrification γειτονιές της Αθήνας. Στόχος του είναι η δημιουργία μιας Βαλκανικής Μπάντας Χάλκινων οργάνων.
Γιατί η Βαλκανική μουσική είναι ξεφαντωτική και βαθιά εγγεγραμμένη στη συλλογική παράδοση πολλών διαφορετικών λαών και κοινοτήτων. Στα χέρια των παιδιών τα χάλκινα, αυτά τα τρομερά και τόσο γυαλιστερά όργανα, γίνονται παιχνίδι, δηλαδή παράγουν χαρά συνυφασμένη με την παιδικότητα.
Χτίζουν σχέσεις και αντιλήψεις για την αξία της φιλίας και της συνεργασίας που θα γίνουν πολύτιμα φυλαχτά για το ζόρικο κόσμο της ενηλικίωσης.
Ο Ντομένικο είναι πολιτιστικός μάνατζερ, μεταφραστής και μουσικός. Για την ακρίβεια στις φλέβες του πηγαινοέρχονται νότες, καθώς έχει περάσει σχεδόν όλη του τη ζωή φτιάχνοντας μπάντες και μουσικά projects. Ταυτόχρονα επιλέγοντας τη στάση του δραστήριου πολίτη – όχι με τη διαφημιστική έννοια αλλά με την έννοια του ανθρώπου που νοιάζεται για την ύπαρξη δημόσιων χώρων και την επανοικειοποίηση της γειτονιάς από τους κατοίκους – συμμετέχει σε όλη την ενδιαφέρουσα κίνηση που αναπτύσσεται στο Μεταξουργείο, όπως το Φεστιβάλ Χρωμάτων και το Καρναβάλι.
Το “Make some noiz” πήρε σάρκα και οστά τους τελευταίους τέσσερις μήνες στο πλαίσιο του προγράμματος “Start – Create Cultural Changes”.
Η ιδέα για το “Make some noiz” ξεκίνησε από τον ίδιο και την υπάρχουσα μπάντα Η Αγία Φανφάρα. «Η Αγία Φανφάρα είναι ένα πείραμα τριών χρόνων από ανθρώπους που παίζουν σε διαφορετικές μπάντες και θέλαμε να βρούμε έναν τρόπο να παίζουμε μαζί και να ζούμε τη μουσική. Αυτό το πείραμα πέτυχε και σκεφτήκαμε να το προσαρμόσουμε σε παιδιά της γειτονιάς. Το Μεταξουργείο είναι μια περιοχή διαπολιτισμική. Το 45% του πληθυσμού είναι από οπουδήποτε. Μας ενδιέφερε λοιπόν, να βοηθήσουμε ώστε οι νεότερες γενιές να γίνουν ένα. Δεν αρκεί απλά να ξέρεις πως λένε το διπλανό σου και από πού είναι. Πρέπει να βρείτε ευκαιρίες να μειώσετε το χάσμα, να έρθετε πιο κοντά. Σε άλλες γειτονιές ο κόσμος κρύβεται στα διαμερίσματα και στα μαγαζιά. Εδώ, ευτυχώς, οι συνθήκες ευνοούν την όσμωση. Έτσι βρέθηκαν παιδιά με διαφορετικές εθνικές και πολιτισμικές καταβολές να παίζουν δίπλα δίπλα. Αυτό συγκροτεί κάτι πολύ σπουδαίο: μια αντιρατσιστική μνήμη που θα ξυπνήσει στο άκουσμα κάποιας μισαλλόδοξης βλακείας. Η μουσική είναι ένας δρόμος. Εμείς δε θέλουμε να παράξουμε το αποτέλεσμα ενός ωδείου. Θέλουμε να προσφέρουμε άμεση πρόσβαση στη μουσική και στη χαρά του να παίζουμε όλοι μαζί», λέει.
Το “Make some noiz” πήρε σάρκα και οστά τους τελευταίους τέσσερις μήνες στο πλαίσιο του προγράμματος “Start – Create Cultural Changes”. Συμμετέχουν 21 παιδιά ηλικίας κυρίως 12-16 ετών από οχτώ διαφορετικές χώρες. Ορισμένα έφτασαν στην Ελλάδα με το πρόσφατο προσφυγικό ρεύμα και βιώνουν όλα τα τραύματα του βίαιου εκτοπισμού και της ζωής σε μια κοινωνία που ψάχνει επάνω σου όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που θα σε κάνουν «ξένο». Κάποια μπορεί να έχουν αποχωριστεί αγαπημένα πρόσωπα, να ζουν σε επισφαλείς συνθήκες, να έχουν υποστεί συμπεριφορές ρατσιστικού εκφοβισμού. Ή ακόμα και παιδιά από ελληνικές οικογένειες που ισοπεδώθηκαν από την κρίση.
Ωστόσο, η μουσική έχει ένα καθαρτικό άγγιγμα πάνω τους. Τα από- θυματοποιεί και τα μετατρέπει σε υποκείμενα ικανά να δημιουργήσουν. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η μουσική και δη η ζωντανή εξιτάρει μ’ έναν μοναδικό τρόπο τον ανθρώπινο οργανισμό. Έχουν γίνει δεκάδες έρευνες για τις θετικές νευροψυχολογικές επιπτώσεις. Μπαίνοντας στο Communitism μια Τετάρτη που γίνονται τα μαθήματα, θα το διαπιστώσεις χωρίς να έχεις διαβάσει καμία.
«Αρκετά παιδιά έχουν ένα πολύ επιβαρυμένο παρελθόν. Άφησαν πίσω ερείπια, μπορεί και συγγενείς και βρέθηκαν στην Ελλάδα. Κάποια μπορεί να αντιμετωπίζουν επισφαλείς συνθήκες στέγασης, να περιμένουν να ενωθούν με τις οικογένειες τους που ζουν σε άλλη χώρα. Υπάρχουν όλα αυτά. Όταν παίζουμε μουσική, όμως, συμβαίνει κάτι μυστήριο. Είναι σα να μπαίνουν για κάποιες ώρες σε μια φούσκα ευτυχίας. Περνούν το κατώφλι του Communitism και μεταμορφώνονται, γιατί εδώ βρίσκουν έναν ασφαλή χώρο χωρίς φραγμούς και αποκλεισμούς. Εγώ το πιστεύω βαθιά ότι η μουσική αλλάζει τη ζωή του ανθρώπου. Και το αποτέλεσμα είναι αμφίδρομο. Συζητάμε για το τι προσφέρουμε εμείς στα παιδιά. Που να δεις τι προσφέρουν τα παιδιά σε εμάς. Γελάμε όλοι και νιώθουμε πλήρεις. Πόσο εύκολα μπορείς να το ακούσεις αυτό για μια εκπαιδευτική διαδικασία;» αναρωτιέται ο Ντομένικο.
Στο “Make some noiz” συμμετέχουν 21 παιδιά ηλικίας κυρίως 12-16 ετών από οχτώ διαφορετικές χώρες.
Και ίσως αυτό το εγχείρημα να έχει ένα τόσο λυτρωτικό αποτύπωμα επειδή δεν είναι μια τυπική εκπαιδευτική διαδικασία, από αυτές που όλες και όλοι έχουμε περάσει και τις ανακαλούμε μάλλον με δυσφορία. Δεν εμπεριέχει τους κανόνες, τις ιεραρχήσεις, και τις τιμωρίες που κάνουν τη μάθηση μια αφόρητη και σχεδόν ψυχαναγκαστική διαδικασία. Η μόνη αρχή που επικρατεί είναι αυτή της ελευθερίας.
«Τους δίνουμε ασύδοτη ελευθερία. Τους προτείνουμε πράγματα κι αυτά αποφασίζουν. Τους παροτρύνουμε να πάρουν πρωτοβουλίες. Συνομιλούμε μαζί τους ως φίλοι και συνεργάτες. Εγώ τους μιλάω με την ειλικρίνεια που απευθύνομαι στον κολλητό μου και όχι ασκώντας εξουσία. Δεν υπάρχει δέσμευση. Δεν πρέπει να κάνουν κάτι, να βγάλουν κάποια ύλη. Μπορεί ένα παιδί μια μέρα να μην έχει όρεξη και να θέλει απλά να αράξει στην ταράτσα. Έχει το δικαίωμα να το κάνει. Συγκεντρώνονται και αφοσιώνονται σε αυτό το πρόγραμμα , επειδή δεν πρέπει. Υπάρχουν άτομα που δεν έχουν ξαναπιάσει ποτέ κάποιο όργανο στη ζωή τους. Τους δείχνουμε το όργανο, τις νότες. Δε χρειάζεται να τα μάθουν όλα. Απλά να μπουν στη λογική και να το ζήσουν. Όταν γίνεται αυτό, έχουν την τάση από μόνα τους να ρωτάνε, να θέλουν να μάθουν περισσότερα και να βελτιωθούν. Χρησιμοποιούμε την αλληλοδιδακτική, γιατί κάποια παιδιά είναι πιο προχωρημένα. Μ’ αυτό τον τρόπο η διδασκαλία γίνεται αμεσότερη και αποδοτικότερη» συμπληρώνει ο Ντομένικο.
Μέσα σε τέσσερις μήνες έχουν κάνει ήδη δύο δημόσιες εμφανίσεις με πολύ κέφι και καμάρι. Τα παιδιά έχουν μάθει πλέον να παίζουν ορισμένα κομμάτια και το καθένα έχει το δικό του όργανο.
Ο στόχος, εξάλλου, ήταν να νιώθουν αυτόνομα με τα όργανα τους, να μπορούν να τα φροντίζουν , να τα συντηρούν και να εξασκούνται. Το απογοητευτικό, βέβαια, είναι ότι σ’ αυτό το πείραμα που επανανοηματοδοτεί την καθημερινότητα των παιδιών, ο δημόσιος τομέας δεν είχε ιδιαίτερη συνεισφορά. Παρότι υπάρχουν μουσικά όργανα που κάθονται και σκουριάζουν σε αποθήκες του δημόσιου τομέα, αυτά δε διατέθηκαν στο πρόγραμμα. Τα όργανα εξασφαλίστηκαν με ιδιωτικές πρωτοβουλίες ανθρώπων που πίστεψαν ότι η αξία των οργάνων μετριέται στη δυναμική που ζωντανεύει στη χρήση τους, σε κάθε φύσημα, σε κάθε νότα που απελευθερώνεται σ’ ένα αέρινο ταξίδι.
Το “Make some noiz” θα πάρει τώρα μια καλοκαιρινή ανάσα κι από Σεπτέμβρη θα ανοίξει πάλι την πελώρια πόρτα του για να μας δείξει έναν τρόπο να υπάρχουμε στις γειτονιές μας μαζί με πολλούς και διαφορετικούς άλλους και να περνάμε καλά με υψωμένες τρομπέτες.