Στις λάσπες του Καρά Τεπέ βυθίστηκε η ανθρώπινη αξιοπρέπεια

Ξεκίνησα τη Δευτέρα, μετά από ένα πενθήμερο αδιάκοπων βροχοπτώσεων, να γράφω ένα θέμα για την κατάσταση που επικρατεί στον καινούργιο προσφυγικό καταυλισμό του Καρά Τεπέ στη Λέσβο.

Αργά, το ίδιο βράδυ, στην τοπική ειδησεογραφική σελίδα «Στο Νησί» δημοσιεύτηκε η είδηση πως «Στις λάσπες του camp εντοπίστηκε ένα τρίχρονο κοριτσάκι, βιασμένο και λιπόθυμο. Μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, όπου επιβεβαιώθηκε ο τραυματισμός και ο βιασμός του». Στις ίδιες λάσπες πρέπει να βρέθηκαν κουρελιασμένες οι διεθνείς συμβάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι ματαιωμένες προσδοκίες των ανθρώπων για μια νέα ζωή μαζί με ισχυρές δόσεις αναλγησίας και κοινωνικής απάθειας. Αναζητείται ακόμα η ντροπή του ελληνικού κράτους και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Στις αρχές του Σεπτέμβρη καταστράφηκε από μεγάλη πυρκαγιά η Μόρια, ένας χώρος συνυφασμένος με τη φρίκη και την καταρράκωση της προσωπικότητας των προσφύγων. Θα πίστευε κανείς ότι το ελληνικό κράτος, μετά από δεκάδες επικριτικές αναφορές διεθνών οργανισμών, θα έπαιρνε ένα μήνυμα, θα κλονιζόταν λίγο από τις στάχτες και την τραγωδία που συντελέστηκε τόσα χρόνια σ’ αυτή την πελώρια φυλακή και δε θα την ζωντάνευε πάλι. Κι, όμως, δεν ταρακουνήθηκε καθόλου. Συνέχισε απρόσκοπτα και απροκάλυπτα την εκδικητική, μικρόψυχη και μικρονοική πολιτική ως προς τη διαχείριση του προσφυγικού πληθυσμού. Ο νέος καταυλισμός που στήθηκε στο χώρο του πρώην σκοπευτηρίου στο Καρά Τεπέ, εξελίσσεται ταχύτατα σε μια νέα Μόρια, ενδεχομένως και σε μια αγριότερη εκδοχή.

Περίπου 7.500 άνθρωποι, μεταξύ των οποίων 2400 παιδιά, άτομα με προβλήματα υγείας, ηλικιωμένοι/ες, γυναίκες σε εγκυμοσύνη, επιζώσες έμφυλης βίας και ΛΟΑΤΚΙ+ , αναγκάζονται να διαβιούν, σε συνθήκες φονικής πανδημίας και χειμώνα, κυριολεκτικά ο ένας πάνω στον άλλον, χωρίς καμία προστασία και με ελάχιστη πρόσβαση σε βασικά αγαθά, όπως το νερό και το ηλεκτρικό ρεύμα.

Ο Αστέριος Καναβός, δικηγόρος της οργάνωσης «Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο», παρουσιάζει την κατάσταση που ισχύει αυτή την περίοδο στο camp:

«Μετά την πυρκαγιά στη Μόρια, πολλές οργανώσεις και φορείς της τοπικής κοινωνίας είχαμε εκφράσει σοβαρές ενστάσεις για την καταλληλότητα της νέας τοποθεσίας. Ένας από τους βασικούς λόγους ήταν επειδή είναι δίπλα στη θάλασσα, πράγμα που σημαίνει αυξημένη υγρασία και δυσκολία προστασίας από τα καιρικά φαινόμενα. Δυστυχώς, δεν εισακουστήκαμε. Τις τελευταίες μέρες με την αδιάκοπη βροχή, οι φόβοι μας επιβεβαιώθηκαν. Οι σκηνές κινδυνεύουν να “πετάξουν” από τον αέρα και ο τόπος έχει γεμίσει λάσπες. Μετά από τρεις μήνες, με βάση όσα βλέπουμε και όσα μαρτυρούν οι διαμένοντες, οι συνθήκες διαβίωσης είναι πολύ κακές. Έχει τύχει εγώ ο ίδιος παλιότερα να δω ανθρώπους να πλένονται στη θάλασσα με σαπούνι. Έχουν καταγραφεί πολλά παράπονα για τις χημικές τουαλέτες που δεν επαρκούν κι επειδή δεν επαρκούν, είναι πολύ κακή η υγιεινή στις υπάρχουσες. Δεν υπάρχει δυνατότητα θέρμανσης και οι άνθρωποι κρυώνουν. Υπάρχουν πολλά προβλήματα στην παροχή ρεύματος, με αποτέλεσμα το σύστημα να πέφτει συχνά και να έχουμε πολλές διακοπές. Αντιστοιχεί μια πρίζα για οχτώ σκηνές. Σ’ έναν χώρο που ζουν τόσα πολλά άτομα, είναι αδύνατον να τηρηθούν τα υγειονομικά πρωτόκολλα για την πανδημία. Στο μοίρασμα του φαγητού, στην αναμονή για τουαλέτα, στην επίσκεψη στα γραφεία υπηρεσιών – που δεν είναι γραφεία, είναι τέντες – σχηματίζονται ουρές και φαινόμενα συνωστισμού.

Είναι επιβαρυμένοι ψυχολογικά, καθώς μετά την παραμονή τους στη Μόρια, ήλπιζαν ότι θα πάνε κάπου καλύτερα και οι ελπίδες τους διαψεύστηκαν. Επιπλέον , έχουν παγώσει πολλές διαδικασίες σε διοικητικό επίπεδο. Καθυστερούν και εκκρεμούν αιτήσεις από το Σεπτέμβρη και τον Οκτώβρη. Έχουμε προβεί σε αρκετές αναφορές στο Συνήγορο του Πολίτη. Ωστόσο, τα ζητήματα δεν έχουν λυθεί. Υπήρχε μια μητέρα με διαβήτη κι ένας γιος, επιζών βασανιστηρίων, συριακής καταγωγής που ζούσαν σ’ αυτές τις συνθήκες. Καταθέσαμε αίτηση ασφαλιστικών μέτρων, τα οποία έγιναν δεκτά στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δηλαδή αναγνώρισε το ίδιο το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ότι θίγονται τα δικαιώματα τους. Αναγκαστήκαμε, όμως, να προσφύγουμε εκεί για να βρεθεί μια διέξοδος και να μεταφερθούν στην Αθήνα σε καταλληλότερη δομή. Είναι πάγιο αίτημα μας η μεταφορά των αιτούντων ασύλου σε δομές αξιοπρεπούς διαβίωσης. Το ελληνικό κράτος οφείλει τα πράξει τα προβλεπόμενα από τις διεθνείς συμβάσεις, από τις οποίες δεσμεύεται.»

Για να κατανοηθεί το εύρος της ένδειας και της ανεπάρκειας, στα τέλη Οκτώβρη είχαν τοποθετηθεί μόλις 46 φορητές ντουζιέρες και προοπτική να τοποθετηθούν το επόμενο διάστημα άλλες 152. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας, μέχρι τις 20 Νοέμβρη υπήρχαν 418 χημικές τουαλέτες (371 για χρήση των αιτούντων ασύλου) και ήδη αρκετές έχουν τεθεί εκτός λειτουργίας. Έχει καταγραφεί ακόμα και περιστατικό, όπου σκηνή, στην οποία εργάζονταν μέλη της Υπηρεσίας Υποδοχής, παρασύρθηκε από τον αέρα στη θάλασσα. Τη στιγμή, μάλιστα, που – σύμφωνα με τις αποφάσεις της κυβέρνησης – είναι επικίνδυνο να περάσουμε τις γιορτές με πάνω από εννέα άτομα στα σπίτια μας ή που στις 17 Νοέμβρη και στις 6 Δεκέμβρη ήταν επικίνδυνο ακόμα και πάνω από τρία άτομα να κυκλοφορούμε στο δρόμο, στα rubhalls στο Καρά Τεπέ κοιμούνται έως και 150 μόνοι άνδρες. 

Προφανώς, είναι ανέφικτο να τηρηθεί οποιοσδήποτε υγειονομικός κανόνας, αφού ο καταυλισμός είναι συνώνυμο του συνωστισμού, οι πρόσφυγες έχουν ελάχιστα μέσα αυτοπροστασίας και όσοι έχουν διαγνωστεί θετικοί απλά απομονώνονται σε συγκεκριμένες σκηνές αλλά εντός του χώρου. Υπάρχει καταγγελία πρσφύγισσας που χωρίς να είναι θετική στον κορωνοϊό, τοποθετήθηκε σε καραντίνα μαζί διαπιστωμένα κρούσματα.  Παράλληλα, λόγω του lockdown, έχει περιοριστεί δραματικά η δυνατότητα των προσφύγων να βγαίνουν από τον καταυλισμό, καθώς επιτρέπεται να μετακινούνται ελάχιστες ώρες την εβδομάδα και με πολύ αυστηρές προϋποθέσεις. 

«Είναι απελπισμένοι και εξαντλημένοι. Χαρακτηριστικά να πω ότι μια γυναίκα 60 χρονών που ξέρω, δε μπορούσε να κάνει ούτε την προετοιμασία καθαριότητας για να προσευχηθεί. Μια φορά την εβδομάδα καταφέρνουν να κάνουν μπάνιο. Το νερό δεν είναι αρκετό και δεν είναι ζεστό. Ζεσταίνουν νερό σε δοχεία για να πλύνουν τα μωρά. Οι λάσπες έχουν φτάσει μέχρι το γόνατο. Οι σκηνές πλημμύρισαν. Τους έδωσαν παλέτες να βάλουν μέσα στις σκηνές. Δεν έχουν στρώμα και απλώνουν κουβέρτες για να κοιμηθούν. Μόλις πριν μια εβδομάδα μοίρασαν μπουφάν και κάλτσες σε γυναίκες και παιδιά. Δεν έχουν ρεύμα, νερό, θέρμανση. Είναι κυριολεκτικά στο έλεος της βροχής και του κρύου. Έχουμε γυναίκες που γεννούν στο νοσοκομείο κι επιστρέφουν με μωρά 3 ημερών και οι ίδιες λεχώνες να ζήσουν μέσα σ’ αυτή την καταστροφή», σημειώσει ο Μοχαμεντί, διερμηνέας της οργάνωσης «Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο». 

Να θυμίσουμε εδώ ότι πριν από λίγο καιρό η κυβέρνηση αποφάσισε να εκκενώσει το ΠΙΚΠΑ στη Λέσβο, που ήταν μια υποδειγματική δομή φιλοξενίας προσφύγων και επιπλέον να αφήσει κενές τις περίπου 400 θέσεις που υπάρχουν στη δημοτική δομή του Καρά Τεπέ, όπου οι αιτούντες ασύλου θα μπορούσαν να ζήσουν σε αξιοπρεπέστερες συνθήκες. Και καταδίκασε 7.500 ανθρώπους στη λάσπη, το κρύο, την ανυπαρξία και την απειλή. Παντελώς απροστάτευτοι, λησμονημένοι και παρατημένοι σε μια εσχατιά απόγνωσης. Σ’ αυτό το πλαίσιο γεννιέται και διογκώνεται η εξαχρείωση. Σ’ αυτό το πλαίσιο βιάστηκε και κακοποιήθηκε ένα τρίχρονο κορίτσι, γιατί δεν υπάρχει καμία απολύτως φροντίδα για γυναίκες, ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα και παιδιά. Είναι διαρκώς εκτεθειμένα στην ενδοοικογενειακή και σεξουαλική βία. Ένας τόπος που συνθλίβεται η αξία της ανθρώπινης ζωής. Ένα διαρκές, στυγνό και βάρβαρο έγκλημα που συντελείται με τις ευλογίες και τις σφραγίδες του ελληνικού κράτους.