Είναι απόγευμα στην Καποδιστρίου. Φορτώσαμε το βανάκι με νερά, σοκολατένια κεικ και χάρτινα kit ασφαλούς χρήσης, τα οποία περιλαμβάνουν μία σύριγγα, φίλτρο, ένα μικρό βραστηράκι, κιτρικό οξύ και νερό για τη διάλυση της ουσίας, τσιρότο, προφυλακτικό και αντισηπτικό. Είμαστε μαζί με την ομάδα Streetwork του ΟΚΑΝΑ, την οποία συνοδεύουμε στην καθημερινή της δράση στις διάφορες πιάτσες όπου γίνεται χρήση εξαρτητικών ουσιών. Η εξάρτηση είναι ένα σκοτεινό χρώμα που έρχεται από ακόμη πιο σκοτεινή παλέτα αμέλειας, αποξένωσης, μοναξιάς, ίσως κακοποίησης…
Άλλες πιάτσες μαζεύουν κόσμο το πρωί, άλλες το βράδυ. Δεν είναι λίγες οι φορές που βλέπουμε την ΕΛ.ΑΣ. να περνάει και να διώχνει τον κόσμο, γεγονός που οδηγεί σε μια απλή μετατόπιση του πληθυσμού κι όχι σε επίλυση μιας κατάστασης. Με το βανάκι, περνάμε από όλα τα σημεία για να βεβαιωθούμε ότι δεν υπάρχει άτομο χωρίς να πάρει προμήθειες ή απλά να έρθει σε επαφή και να μιλήσει με κάποιο από τα άτομα του ΟΚΑΝΑ που γνωρίζει προσωπικά, όπως ο Αλέξανδρος Βλάχος. Ο Αλέξανδρος είναι ειδικός θεραπευτής που δουλεύει στον ΟΚΑΝΑ τα τελευταία δέκα χρόνια και δίνει τεράστια σημασία στις ανθρώπινες σχέσεις που χτίζουν ως ομάδα με όλα τα άτομα που συναντούν καθημερινά στους δρόμους, ώστε να τους εμπιστευτούν και να καταφέρουν κάποια στιγμή να τους βοηθήσουν. Άλλωστε, αρκετοί θεραπευτές του ΟΚΑΝΑ και άλλων ομάδων δράσης είναι πρώην εξαρτημένα άτομα που ξέρουν καλύτερα από τον καθένα πώς είναι να είσαι σε αυτήν τη θέση και αποφάσισαν να αφιερώσουν τη ζωή τους στο να βοηθήσουν περισσότερο κόσμο να ξεπεράσει αυτήν την τροχοπέδη.
Ο Αλέξανδρος οδηγεί το βαν και μας εξηγεί σε ποιες πιάτσες κάνουν ποιες ουσίες. Στην πρώτη μας στάση ήδη, βρίσκουμε μια χούφτα άτομα και το ένα από αυτά, πλησίασε τον Αλέξανδρο για να του πει ότι αποφάσισε να βάλει τέλος στην εξάρτησή του και να κόψει τα ναρκωτικά. Του διηγήθηκε όλη την ιστορία της ζωής του, πως έφυγε η γυναίκα και η κόρη του από την ζωή του, όπως και η επόμενη σχέση του, και έλεγε ότι τώρα το είχε πάρει απόφαση. Ήθελε όμως έναν άνθρωπο να μιλήσει, ένα ψυχοθεραπευτή, γιατί «είναι άλλο πράγμα ο τρόπος που σε αντιμετωπίζουν [οι ψυχολόγοι] στην Γερμανία», όπως ανέφερε ο ίδιος.
Στον δρόμο για την επόμενη πιάτσα, στη Σατωβριάνδου, όπου γίνεται χρήση της θανατηφόρας κρυσταλλικής μεθαμφεταμίνης (shisha), η ατμόσφαιρα είναι βαριά. Κόσμος κάτω στα πεζοδρόμια. Κοιτάζει μόνο την «κόκα των φτωχών». Ωστόσο, με το που εμφανίζεται ο Αλέξανδρος με την ομάδα του, είναι από τις λίγες φορές που βλέπεις στα πρόσωπα αυτά να σχεδιάζεται ένα μειδίαμα, ένα χαμόγελο, ακούγεται ένας χαιρετισμός και μια επιθυμία αναδύεται για να μοιραστούν τα νέα τους, τις ελπίδες και τους φόβους τους.
Λίγο αργότερα, ένας περαστικός, αναγνωρίζοντας το βαν, μάς σταμάτησε για να πει: «Από αύριο σταματάω, θα κόψω! Θα ξεκινήσω μόνος μου και μετά στο 18 Άνω» κι ο Αλέξανδρος του απάντησε με ζέση: «Καλή προσπάθεια, να είσαι καλά, καλή δύναμη!».
Ίσως ήταν θέμα τύχης, ίσως όμως να ήταν και αποτέλεσμα της δουλειάς χρόνων που κάνει ο ΟΚΑΝΑ, αλλά συναντήσαμε και ένα ακόμη άτομο που μας είπε: «Από αύριο το κόβω. Σήμερα θα κάνω το τελευταίο μου πιώμα» και γέμισε δύναμη κι αισιοδοξία σε ένα σκοτεινό «μονοπάτι».
Η Μασσαλίας, ο πιο κεντρικός δρόμος των Αθηνών όπου γίνεται χρήση, δίπλα στο Πανεπιστήμιο, είναι ο τελευταίος σταθμός πριν επιστρέψουμε στον ΟΚΑΝΑ. Εκεί, συναντήσαμε αρκετό κόσμο που περνούσε να πάρει τα kit μείωσης βλάβης, νερό και κέικ, κι ανάμεσά τους ο Χρήστος, 40 ετών, μάγειρας, ο οποίος έχει σταματήσει τη χρήση εδώ και δύο χρόνια. Μας κάνει κατάθεση ψυχής on camera, στο βίντεο που θα βρείτε παρακάτω. Επιστρέφουμε πλέον στον Σταθμό Φροντίδας Εξαρτημένων Ατόμων, όπου γίνεται η καθιερωμένη συνάντηση αποφόρτισης και απολογισμού για το πόσες προμήθειες έδωσαν, ποιος χρειαζόταν ψυχολογική υποστήριξη, σε ποιον πρέπει να στείλουν δικηγόρο για μια υπόθεση που μπορεί να τρέχει.
Παράλληλα, στην Ρώμη, στην περιοχή Tor Bella Monaca, η Beatrice, μια Ιταλίδα που πάλεψε και ξεπέρασε την ουσιοεξάρτηση, βρίσκεται σε μια αντίστοιχη δράση με την κοινότητα Villa Maraini και τον Ερυθρό Σταυρό, παρέχοντας κι αυτή με την ομάδα της τα kit μείωσης βλάβης και μιλώντας με κόσμο.
Στην δική τους κλινική με ρόδες, βοηθούν τα ουσιοεξαρτημένα άτομα παρέχοντας καθαρές σύριγγες και την προσπαθώντας για μια πρώτη επαφή που βοηθά μακροπρόθεσμα τα άτομα να αποφασίσουν να απομακρυνθούν από τα ναρκωτικά. Η Beatrice λέει τι σημαίνει το να έρχεσαι σε επαφή με αυτές τις ομάδες ανθρώπων, ποιες είναι οι προκλήσεις, καθώς και τον θεμελιώδη ρόλο αυτής της συνεχούς παρακολούθησης, αλλά και το πώς η ίδια έζησε και κατάφερε να ξεφύγει από τον εθισμό στα σκληρά ναρκωτικά.
Είναι γεγονός ότι η προβληματική χρήση ουσιών αποτελεί θέμα δημόσιας υγείας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται με ποινική καταστολή. Στις χώρες όπου οι κυβερνήσεις χρησιμοποιούν τιμωρητικές πρακτικές, οι συνέπειες είναι τραγικές για ολόκληρη την κοινωνία, αφού προκαλεί αύξηση των θανάτων, της παραβατικότητας, της προκατάληψης και της κοινωνικής αδικίας.
Για αυτό και δείχνουμε το πρόσωπο της ανθρώπινης παρέμβασης στο βίντεο-συμπαραγωγή που κάναμε με το ιταλικό VD News:
Σε συνεργασία με το Sphera Network
Ο Οργανισμός Κατά των Ναρκωτικών ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1995. Eίναι ο μεγαλύτερος φορέας παροχής υπηρεσιών στον τομέα των εν γένει εξαρτήσεων, των εξαρτητικών συμπεριφορών και του εθισμού στην Ελλάδα. Ο ΟΚΑΝΑ δραστηριοποιείται σε 4 βασικούς πυλώνες: την πρόληψη, τη μείωση της βλάβης και άμεση πρόσβαση, τη θεραπεία και την κοινωνική επανένταξη.
Σήμερα έχει επιτευχθεί η λειτουργία 130 δομών και υπηρεσιών, η εξυπηρέτηση περισσότερων από 300.000 ωφελούμενων, η απασχόληση 1.015 εργαζόμενων στις μονάδες/δομές και υπηρεσίες του Οργανισμού σε όλη τη χώρα και επιπλέον 424 εργαζόμενων στα Κέντρα Πρόληψης. Ειδικότερα, στον τομέα της πρόληψης οι ωφελούμενοι είναι 210.000 και στη μείωση της βλάβης: 20.000.
Το 2022 η ομάδα streetwork του ΟΚΑΝΑ πραγματοποίησε 67.590 επαφές με ωφελούμενους, ενώ διένειμε 616.558 σύριγγες και 71.793 προφυλακτικά, αναδεικνύοντας το έτος ως το πιο επιτυχημένο από την ίδρυση και λειτουργία του Οργανισμού.
Από το τέλος του 2021 και το 2022 ο ΟΚΑΝΑ έχει διανείμει 8.759 ΚΙΤ ασφαλούς εισπνεόμενης χρήσης με στόχο τον περιορισμό της μετάδοσης νοσημάτων για την νέα ουσία shisha (κακής ποιότητας κρυσταλλικής μεθαμφεταμίνης) που έχει εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια.
Ο ΟΚΑΝΑ με τον συνδυασμό των παραπάνω δράσεων, έχει θέσει τη χώρα σε πορεία πρωτιάς, καθώς η Ελλάδα μαζί με μόνο άλλες 4 χώρες (Τσεχία, Ισπανία, Λουξεμβούργο, Νορβηγία), έχουν επιτύχει να ξεπεράσουν τις κατευθυντήριες οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για το διανεμόμενο υγειονομικό υλικό ασφαλούς χρήσης ετησίως ανά άτομο.
Στον Χώρο Εποπτευόμενης Χρήσης το 2022 πραγματοποιήθηκαν 17.081 επισκέψεις για λήψη όλων των διαθέσιμων υπηρεσιών του Χώρου, από 686 ωφελούμενους, ενώ έχουν σωθεί και 90 ανθρώπινες ζωές μέσα από στενή παρακολούθηση και χορήγηση ναλοξόνης σε περιπτώσεις υπερδοσολογίας. Σήμερα, μηνιαίως πραγματοποιούνται 1200 εποπτευόμενες χρήσης ουσιών.
Το νέο Υπνωτήριο/Ανοιχτό Κέντρο Ημέρας στην Αθήνα, με τη δυνατότητα φιλοξενίας 90 και 200 ατόμων αντίστοιχα, από τον Ιούνιο και μέχρι το τέλος του 2022 είχε δεχθεί περισσότερες από 1900 επισκέψεις από 610 διαφορετικά άτομα για την κάλυψη βασικών βιοτικών αναγκών (σίτιση, παροχή ιματισμού, προσωπική υγιεινή) και πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, ενώ είχαν διανυκτερεύσει και 226 ωφελούμενοι.