Το Ηνωμένο Βασίλειο δημιουργήθηκε το 1707 από την ένωση των βασιλείων της Αγγλίας και της Σκωτίας. Μέσα στην επόμενη εβδομάδα αντιμετωπίζει πολύ σοβαρά το ενδεχόμενο να μην υπάρχει πια. Σε μία κίνηση που σπάνια βλέπουμε στην σημερινή Ευρώπη, η κυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας δίνει το δικαίωμα στους πολίτες να αποφασίσουν οι ίδιοι για το μέλλον τους και καλεί τους Σκωτσέζους να απαντήσουν στην μία και μοναδική ερώτηση:
“Should Scotland be an independent country?”
Την εποχή που οι Ισπανοί αρνούνταν πεισματικά το ίδιο δικαίωμα στους Καταλανούς και ο Γιώργος Παπανδρέου γύρναγε νύχτα από τις Κάννες να ακυρώσει το δικό μας δημοψήφισμα, στην Σκωτία διεξαγόταν ένας μακρύς και ουσιαστικός διάλογος για το θέμα της ανεξαρτησίας. Τα βασικά σημεία της αντιπαράθεσης είχαν να κάνουν με την διαχείριση των οικονομικών της χώρας, τον ορυκτό της πλούτο, το νόμισμα της και τη θέση της στον διεθνή χώρο. Η Σκωτία, μία φιλοευρωπαϊκή χώρα που παραδοσιακά υποστήριζε τους Εργατικούς, έχει βρεθεί να εξουσιάζεται από μία κυβέρνηση συντηρητικών που εφαρμόζουν γενικευμένες περικοπές στον κρατικό προϋπολογισμό και προωθούν δημοψήφισμα για την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η θέληση των Σκωτσέζων για περισσότερο έλεγχο και αυτονομία συγκρούεται με την ασφάλεια που τους παρέχει η ένωση και η κούρσα του δημοψηφίσματος ξεκίνησε με το «Ναι» να κυμαίνεται σε ποσοστά περίπου 30%.
«Θα γίνουμε Ισημερινός»
Άποψη του Κίτο, πρωτεύουσας του Ισημερινού.
Από τα πρώτα ερωτήματα που τέθηκαν στους υποστηρικτές της ανεξαρτησίας ήταν τι νόμισμα θα χρησιμοποιούσε το νεοσύστατο κράτος. Ή θα έφτιαχνε το δικό του ή θα έμπαινε στη ζώνη του Ευρώ ή θα συνέχιζε με τη λίρα. Προγραμματισμός για νέο νόμισμα δεν υπήρχε, το Ευρώ δεν το ήθελε κανείς, οπότε προτάθηκε η λύση μιας νομισματικής ένωσης με το υπόλοιπο του Ηνωμένου Βασιλείου. Και τότε ξεκίνησε η γνωστή τρομοκρατία με όπλο τη λίρα. Η κυβέρνηση του Λονδίνου ξεκαθάρισε από την αρχή ότι δεν θα συμμετείχε σε καμία τέτοια ένωση με την ανεξάρτητη Σκωτία και ότι αν το νέο κράτος συνέχιζε να χρησιμοποιεί την λίρα δεν θα είχε κανέναν έλεγχο νομισματικής πολιτικής και θα κατέληγε σαν τον Παναμά και τον Ισημερινό που χρησιμοποιούν το αμερικάνικο δολάριο. Οι Σκωτσέζοι απαντούν πως αν δεν μοιραστούν το ίδιο νόμισμα τότε δεν θα κάνουν το ίδιο και με το χρέος που τους αναλογεί σε λίρες. Οι ομοιότητες με την πολύπαθη χώρα μας όμως σταματούν κάπου εκεί. Κάθε φορά που κάποιο υψηλόβαθμο στέλεχος έβγαινε να απειλήσει τους Σκωτσέζους ότι θα «γίνουμε Ισημερινός» και συμμορίες με καλάσνικοφ θα λυμαίνονται τα περίχωρα της Γλασκόβης τόσο το ποσοστό υπέρ της ανεξαρτησίας ανέβαινε. Στον χορό των απειλών έσπευσαν προσωρινά να προστεθούν και καλοθελητές από την Ευρωπαϊκή Ένωση αμφισβητώντας τη θέση της Σκωτίας σε αυτή με αποτέλεσμα να δίνουν περαιτέρω ώθηση στο ποσοστό του Ναι.
«Θα γίνουμε Νορβηγία»
Άποψη γραφικού χωριού της Νορβηγίας
Η υπεραισιόδοξη απάντηση των υποστηρικτών της ανεξαρτησίας σε όλα αυτά ήταν ότι θα γίνουμε… Νορβηγία. Η συμπαθής σκανδιναβική χώρα είναι μία από τις πλουσιότερες του κόσμου χάρη κυρίως στα ανεξάντλητα αποθέματα πετρελαίου και την άψογη διαχείρησή τους. Οι Σκωτσέζοι, γεωγραφικά και ιστορικά βρίσκονται αρκετά κοντά με τους λαούς της Σκανδιναβίας και το ανεξάρτητο κράτος τους θα είχε στην κυριαρχία του το μεγαλύτερο μέρος των αποθεμάτων πετρελαίου της Βόρειας Θάλασσας που τώρα ανήκει στην Μεγάλη Βρετανία. Με τα χρήματα που θα απέφερε, οι Σκωτσέζοι φιλοδοξούν να φτιάξουν ένα πιο δίκαιο σύστημα πρόνοιας με αιχμή του δόρατος την μη ιδιωτικοποίηση του συστήματος υγείας σε αντίθεση με τους Άγγλους. Όμως, αλλεπάλληλες έρευνες βγαίνουν στη δημοσιότητα προειδοποιώντας ότι τα αποθέματα δεν μπορούν να αποφέρουν τα αναμενόμενα και ότι μια ανεξάρτητη Σκωτία θα δυσκολευόταν να πραγματοποιήσει αυτά που υπόσχεται. Η εκστρατεία του Ναι αδυνατεί να δώσει πειστικές απαντήσεις σε αυτό και μία σειρά από άλλα πρακτικά ζητήματα και η διαφορά απο τον περασμένο Μάιο έχει σταθεροποιηθεί περίπου στο 40 με 60% υπέρ της ένωσης.
Ο Άλεξ Σάλμοντ
Ηγέτης της καμπάνιας υπέρ της ανεξαρτησίας είναι ο Άλεξ Σάλμοντ. Ένας χαρισματικός πολιτικός – ταβερνιάρης, που φημίζεται για την δεινότητα του λόγου του και την ικανότητα του να ανατρέπει εκλογικά αποτελέσματα. Είναι Κυβερνήτης Σκωτίας και αρχηγός του Εθνικού Κόμματος Σκωτίας (SNP) το οποίο ουδεμία σχέση έχει με τα εθνικιστικά εκτρώματα της υπόλοιπης Ευρώπης. Έχει οικολογικές – ειρηνευτικές θέσεις και ένα απο τα πάγια αιτήματα του είναι η απομάκρυνση του πυρηνικού οπλοστασίου της Μεγάλης Βρετανίας από την Σκωτία. Στον αντίποδα, ηγέτης της καμπάνιας “Better Together” είναι ο Άλιστερ Ντάρλινγκ. Ένας ασπρουλιάρης πρώην υπουργός των Εργατικών επί κυβερνήσεων Μπλερ και Μπραουν, που παρά την σκωτσέζικη καταγωγή του αποπνέει πλήρη ταύτιση με το κατεστημένο του Westminster.
Το ντέρπμι
Πριν από περίπου δύο εβδομάδες οι δύο αρχηγοί αναμετρήθηκαν σε debate για όλους και για όλα που προβλήθηκε από το BBC. Ο Σάλμοντ ως συνήθως εμφανίστηκε θετικός και αισιόδοξος για το μέλλον, ο Ντάρλινγκ γκρινιάρης και υποστηρικτής του status quo. Οι Σκωτσέζοι ίσως να μην θέλουν ανεξαρτησία, θέλουν όμως σίγουρα αλλαγή. Ήταν περισσότερο η εικόνα αυτή του Ντάρλινγκ που έδωσε στον Σάλμοντ ποσοστά Τσάβες στην ερώτηση για τον νικητή του debate. Και μετά… έγινε ντέρμπι. Το προηγούμενο σαββατοκύριακο δημοσιεύτηκε η πρώτη δημοσκόπηση που δίνει προβάδισμα στην ανεξαρτησία και όσες ακολούθησαν επιβεβαιώνουν ότι είμαστε κοντά στο 50 – 50.
Διαχρονικά αποτελέσματα δημοσκοπήσεων της εταιρίας YouGov.
Ο πανικός
Τα όσα έχουν ακολουθήσει από τότε φανερώνουν την κρισιμότητα της κατάστασης και τον πανικό που έχει καταλάβει τους Άγγλους. Η λίρα άρχισε να κατρακυλάει και οι αρχηγοί των τριών μεγαλύτερων κομμάτων της Βρετανίας πήραν το αεροπλάνο για Σκωτία. Ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον παρακάλεσε τους Σκωτσέζους να μην φύγουν απλά για να τιμωρήσουν τους f**ing Torries και η σημαία της Σκωτίας υψώθηκε στο νούμερο 10 της Downing Street καθώς και σε πολλά δημαρχεία της χώρας. Όμως, οι Άγγλοι είναι πονηροί, μια στο καρφί και μια στο πέταλο. Η Royal Bank of Scotland προειδοποίησε ότι θα μεταφέρει τα κεντρικά της γραφεία στο Λονδίνο σε περίπτωση ανεξαρτησίας, η τράπεζα Standard Charter οτι θα μεταφέρει το ταμείο της με τις ασφάλειες και τις συντάξεις και γνωστές αλυσίδες σουπερ μαρκετ ότι τα προϊόντα τους θα ακριβύνουν αισθητά. Συν τοις άλλοις, σχεδόν όλες οι μεγάλες τράπεζες απειλούν για οικονομικό αρμαγεδδώνα σε περίπτωση που οι Σκωτσέζοι ψηφίσουν «λάθος».
Όπως γίνεται παραδοσιακά στην Βρετανία πριν απο κάθε εκλογική μάχη οι εφημερίδες και τα περιοδικά πέρνουν θέση την τελευταία εβδομάδα. Ήδη υπέρ του Όχι έχουν ταχθεί οι Financial Times και ο Guardian ενώ υπέρ του Ναι φλερτάρει η Sun του Rupert Murdoch. Τα διαπλεκόμενα βγάζουν τα μαχαίρια και παίζουν τα ρέστα τους.
Μένουν μόνο κάποιες ώρες λοιπόν για να μάθουμε τι θα συμβεί. Θα λυγίσουν οι Σκωτσέζοι μπροστά στην πρωτοφανή πίεση που τους ασκείται ή θα χρειαστεί ο Union Jack να ζωγραφιστεί απ’ο την αρχή βγάζοντας το μπλε χρώμα από πάνω του;