Σου κέρδιζε την προσοχή. Σχεδόν μονόχρωμη, σε τόνους του μπλε, είχε ένα ύφος καλλιτεχνικό και μια παράδοξη λάμψη. Ο νεότατος σε ηλικία εικονιζόμενος, το κομψό σακάκι, το προσεγμένο στυλ, η ιδιόρρυθμη στάση του σώματός, η μελετημένη κλίση του προσώπου, το αρρενωπό και συμμετρικό προφίλ, τριών τετάρτων, ανεξήγητα κατάφωτο, αλλά και το έντονο, αποφασιστικό βλέμμα, στοχοπροσηλωμένο και «γειωμένο», όχι οραματικό, και πίσω του, στο φλούο κι ελαφρώς ονειρικό φόντο, ένα από τα μεγαλοπρεπή κτίρια του ένδοξου παρελθόντος της αυτοκρατορικής Βιέννης– ίσως το Παλάτι ή η Κρατική Όπερα – όλα, μα όλα, τα στοιχεία, σε πρώτη ματιά, σε έκαναν να πιστεύεις ότι πρόκειται για υπαίθρια διαφήμιση κάποιου ανδρικού αρώματος για νέους άνδρες.
Κι όμως, επρόκειτο για την αφίσα ενός πολιτικού κόμματος. Το κείμενο, «λακωνικό» και σαφές:
«Κούρτς, 2017. Τώρα. Ή ποτέ! OVP (Λαϊκό Κόμμα Αυστρίας). Σεμπάστιαν Κούρτς. Κίνημα για την Αυστρία».
Ο Σεμπάστιαν Κουρτς είναι αναμφίλεκτα ο μεγάλος νικητής των εκλογών της περασμένης Κυριακής για το Κοινοβούλιο στην Αυστρία. Ο νεότερος υπουργός εξωτερικών (ανέλαβε πριν περίπου τέσσερα χρόνια, σε ηλικία 27 ετών) θα καταφέρει απ’ ό,τι φαίνεται να γίνει και ο νεαρότερος επικεφαλής κυβέρνησης σε όλη την Ευρώπη, αν όχι τον κόσμο. Εκείνος, που πολλοί είχαν περιγράψει ως έναν διάττοντα αστέρα ή ακόμη χειρότερα ως έναν ελαφρόμυαλο και αλαζονικό «Ίκαρο», αποδεικνύεται επιδέξιος, προσεκτικός και – κυρίως – αποτελεσματικός. Γι’ αυτό και πιθανά θα παραμείνει για καιρό ο ρυθμιστής των εξελίξεων στη χώρα του, αλλά και το πρόσωπο της κεντροδεξιάς που πολύ θα θελήσουν να μιμηθούν.
Πως, όμως, τα κατάφερε;
Ως υπουργός εξωτερικών, ο Κούρτς, φάνηκε να προτάσσει μία νέα προσέγγιση για πολιτικά τεκταινόμενα στη χώρα του. Τότε, στα πρώτα δημόσια βήματά του, πρέσβευε μία μάλλον ιδιόρρυθμη πολυπολιτισμική προοπτική, προκρίνοντας την ανάγκη για μία Αυστρία που θα ενσωματώσει αρμονικά τους μετανάστες. Ήθελε να διαμορφώσει το πλαίσιο εκείνο που θα επιτρέψει σε όλους όσοι δε γεννήθηκαν στην Αυστρία να γίνουν και να νοιώσουν Αυστριακοί, δίχως παράλληλα να απωλέσουν τις δικές τους ιδιαίτερες ταυτότητες. Φανταζόταν κι έκανε συχνά λόγο για Αυστριακούς Μουσουλμάνους, Αυστριακούς Σύριους, κ.ο.κ.
Αυτά έως την στιγμή – η περίπου έως την στιγμή – που ο μεγάλος κυβερνητικός συνασπισμός μεταξύ Συντηρητικών και Σοσιαλδημοκρατών άρχισε να κλυδωνίζεται από τις έντονες εσωτερικές διενέξεις. Αποτέλεσμα: η προκήρυξη κοινοβουλευτικών εκλογών, έναν μόλις χρόνο μετά την παρ’ολίγον ανάληψη της προεδρίας της Αυστρίας από τους Ακροδεξιούς. Ο πυκνός κι αδέκαστος πολιτικός χρόνος, έφερνε πάλι ραγδαίες εξελίξεις. Σε αυτό το ρευστό νέο τοπίο, ο Κουρτς, κερδίζει το χρίσμα κι ανακηρύσσεται υποψήφιος του κεντροδεξιού Αυστριακού Λαϊκού κόμματος. Κατανοεί ότι ηγείται ενός κόμματος που χάνει συνεχώς την εκλογική του δύναμη κι αντιλαμβάνεται ότι η πολιτική ατζέντα ορίζεται από το ακροδεξιό FPO. Γνωρίζει, επίσης, ότι, πέραν της ακροδεξιάς ρητορικής, τα ζητήματα που θέτει ο δυσανάλογα μεγάλος αριθμός μεταναστών που είχε δεχθεί η Αυστρία τα τελευταία πέντε χρόνια μοιάζουν πράγματι δυσεπίλυτα. Αντιλαμβάνεται ότι οι προκλήσεις είναι αναρίθμητες. Τι θα μπορούσε να κάνει; Πως θα μπορούσε να αποτρέψει την περαιτέρω συρρίκνωση του εκλογικού σώματος του OVP; Αποφασίζει να αντεπιτεθεί. Τον βοηθά η ενέργεια και το σθένος της ηλικίας και της θέλησης.
Αντλώντας έμπνευση από τη Γαλλία και τη νίκη του Μακρόν, μελέτησε με προσοχή τόσο την πολιτική πλατφόρμα του τελευταίου, όσο και την κινηματική φυσιογνωμία του En Marche!
Η στρατηγική του διττή. Από τη μία πλευρά, οδηγεί το FPO σε ένα είδος βαθμιαίας ρητορικής «ασφυξίας». Υφαρπάζει τα μηνύματα του και τα «προβάλλει» εκ νέου, με ένα μετριοπαθές «αμπαλάζ», σε ήπιο και συγκαταβατικό τόνο. Δεν παύει να υπενθυμίζει στους συμπατριώτες του, καθόλη τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας πως εκείνος ήταν υπεύθυνος για το «κλείσιμο» της βαλκανικής οδού (των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών), καθώς και για την απαγόρευση της μπούρκας. Ενώ ταυτόχρονα, προβάλει ως κεντρικό άξονα του οικονομικού του προγράμματος τη μείωση των φόρων. Όπως ήταν φυσικό, η κριτική δεν άργησε να έρθει: «ακροδεξιός», «λαϊκιστής», δίχως εμπειρία, κοκ. Παρ’ όλα αυτά, εκείνος φαινόταν να έχει «ρεύμα». Επέμεινε σε όλα.
Από την άλλη πλευρά, ο Κούρτς φάνηκε εξαιρετικά ικανός στο να αντιλαμβάνεται τα σημεία των καιρών και όσα λαμβάνουν χώρα στις δυτικές δημοκρατίες. Αντλώντας έμπνευση από τη Γαλλία και τη νίκη του Μακρόν, μελέτησε με προσοχή τόσο την πολιτική πλατφόρμα του τελευταίου, όσο και την κινηματική φυσιογνωμία του En Marche! Γνώριζε ότι ηγείτο ενός κόμματος παλαιού όσο και η μεταπολεμική Αυστρία. Ήξερε ότι σε έναν κόσμο όπου το αντισυστημικό κερδίζει έδαφος, η σχεδόν τριαντάχρονη αδιάλειπτη διακυβέρνηση της Αυστρίας από το κόμμα του συνιστούσε ουσιαστικά και την καταδίκη του. Ως εκ τούτου, έπρεπε να βρει τι θα κάνει, ώστε να πείσει ότι τα πράγματα αλλάζουν.
Αποφάσισε, λοιπόν, να προχωρήσει σε μία γενναία ανανέωση: οπτική, ρητορική, μηνυματική. Ξεκίνησε να αξιοποιεί όρους όπως κίνημα, προσπαθώντας έμμεσα να επιβάλει την «επανίδρυση» του φθαρμένου, καταπονημένου και «συστημικού» του κόμματος. Επέβαλε την αναγραφή του ονόματός του πλάι σε εκείνο του κόμματός στο επίσημο ψηφοδέλτιο, αλλά και τον περιορισμό της χρήσης των αρχικών OVP, με υποκατάστασή τους από τον όρο «λίστα Κούρτς». Μεταμόρφωσε ριζικά την οπτική ταυτότητα του κόμματος, καταργώντας το μαύρο χρώμα, το οποίο αποτελούσε ένα από τα κατεξοχήν σύμβολα του. Το αντικατέστησε με ένα σαφώς πιο αισιόδοξο, «αγνό», νεανικό και πολιτικά ασυνήθιστο, τιρκουάζ. Ενώ, ταυτόχρονα, αφοσιώθηκε στην ευρεία ανανέωση προσώπων εντός της στενής ομάδας των συνεργατών του. Σε αυτή την ομάδα, σήμερα, συμπεριλαμβάνονται μεταξύ άλλων ένα πρώην μέλος των Πρασίνων, με τουρκική καταγωγή, άτομα με κινητικές δυσκολίες, εκπρόσωποι της Εβραϊκής κοινότητας της Βιέννης, αλλά και πολλές γυναίκες υποψήφιοι (για πρώτη φορά σχεδόν το 50%). Επί αυτής της βάσης, είχε πλέον τη δυνατότητα να είναι «ανατρεπτικός», «κινηματικός». Μπορούσε να μιλήσει για το «νέο», την «αλλαγή», την «νέα σελίδα», αλλά και το «καιρός για κάτι καινούργιο». Αυτό, εξάλλου, ήταν το βασικό διακύβευμα που έθεσε ο ίδιος στον εαυτό του: ανανέωση και αλλαγή «τώρα, ή ποτέ».
Πράγματι, ο Κουρτς κατάφερε πολλά σε εξαιρετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Μπροστά του βρίσκονται τώρα μεγάλες και κρίσιμες αποφάσεις. Κυριότερη, για την αρχή, η επιλογή του κόμματος ή των κομμάτων, με τα οποία θα συγκροτήσει συνασπισμό, εάν θέλει να κυβερνήσει.
Στην πατρίδα του, δεν είναι λίγοι εκείνοι που αξιολογούν θετικά όλες τις έως τώρα κινήσεις του, χαρακτηρίζοντάς τις ευφυείς. Του έχουν χαρίσει, άλλωστε, το προσωνύμιο wunderwuzzi. Για αυτούς, το «παιδί θαύμα» κατόρθωσε να στερήσει από τους Ακροδεξιούς ένα μεγάλο τμήμα των λιγότερο «ακραίων» υποστηρικτών τους, αλλά και να «διασώσει» με την ενέργειά του την κουρασμένη κεντροδεξιά, βοηθώντας τη να ανακτήσει μέρος έστω του σθένους της (ή – για κάποιους – βοηθώντας την απλά να επιβιώσει).
Για την ώρα το στοίχημα πέτυχε. Το εκλογικό αποτέλεσμα το επιβεβαιώνει. Πράγματι, ο Κουρτς κατάφερε πολλά σε εξαιρετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Μπροστά του βρίσκονται τώρα μεγάλες και κρίσιμες αποφάσεις. Κυριότερη, για την αρχή, η επιλογή του κόμματος ή των κομμάτων, με τα οποία θα συγκροτήσει συνασπισμό, εάν θέλει να κυβερνήσει. Τα κατάφερε, ναι. Αλλά η κατάσταση συνεχίζει να είναι εξαιρετικά δύσκολη, αν όχι επίφοβη. Το FPO παραμένει στο προσκήνιο και μάλιστα πιο δυνατό από ποτέ, με ένα εκλογικό αποτέλεσμα που θα ζήλευε και ο «δημιουργός» του Γκέοργκ Χάιντερ. Αυτό, δυστυχώς, αξίζει μεγαλύτερης προσοχής: η Ακροδεξιά στην Αυστρία έχει πλέον κερδίσει τη δυνατότητα να βρίσκεται στο κέντρο της κοινωνίας και να ορίζει τον πολιτικό διάλογο. Το τι μέλλει γενέσθαι θα το κρίνει ο χρόνος.
Ας ελπίσουμε ότι ο πολλά υποσχόμενος Κούρτς θα αποδειχθεί ικανός να παρατηρεί, να λαμβάνει δύσκολες αποφάσεις και να αξιολογεί σωστά τα δεδομένα. Ας ευχηθούμε να επιβεβαιώσει όσα ο ίδιος δήλωσε μετά τη νίκη της Κυριακής: ότι θα συνεχίσει να είναι ταπεινός και αποφασισμένος. Όχι απλά ένας ακόμη αξιοπρόσεκτος και γοητευτικός νέος. Όχι απλά ένα κενό είδωλο σε μια εμπνευσμένη υπαίθρια αφίσα.