Shadi Al Najjar, an MSF physiotherapist during a session with a patient wounded in the Great March of Return protest. November 2019, Al Awda Hospital, Jabalia, northern Gaza. “I had the chance to go abroad some years ago. After I graduated in Gaza I was able to attend some specialization courses in India, and then I started working in Mumbai. But I decided to come back to Gaza when my father needed open-heart surgery. Now my life is here, with my wife, our two daughters and my old parents,” Shadi explains. “This hospital became my second home. Since we started working with patients who were shot in the protests, we’ve been seeing forty to fifty patients every day. And days can be long when we face difficult cases like patients who have lost hope and are overwhelmed by the pain,” says Shadi. “But many of them recover, even if it’s a difficult and lengthy process. So it’s just amazing when I see somebody walking again after such efforts.”
Το νοσοκομείο Αλ Αουντάν των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη βόρεια Γάζα έχει γίνει το δεύτερο σπίτι για την Σαμπρίν, τον Ραμί, την Όλα και τον Σαντί. Περνούν ατέλειωτες ώρες εκεί, φροντίζοντας ασθενείς που τραυματίστηκαν κατά τη διάρκεια της «Μεγάλης Πορείας της Επιστροφής».
Όσο δύσκολα και αν είναι τα περιστατικά που συναντούν καθημερινά, από παιδιά με ακρωτηριασμένα άκρα, μέχρι τραυματίες που έχουν υποβληθεί σε 50 χειρουργικές επεμβάσεις, έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν μία δεύτερη οικογένεια μέσα στο νοσοκομείο, δίνοντας αλλά και παίρνοντας δύναμη από τους ασθενείς τους.
Από τον Μάρτιο του 2018 έως τον Δεκέμβριο του 2019, χιλιάδες κάτοικοι της Γάζας, εγκλωβισμένοι εξαιτίας του αποκλεισμού από το Ισραήλ τα τελευταία 12 χρόνια, διαδήλωναν κάθε Παρασκευή κατά μήκος του φράχτη που χωρίζει τη Λωρίδα της Γάζας από το Ισραήλ, ζητώντας τον τερματισμό του αποκλεισμού και το δικαίωμα επιστροφής για τους πρόσφυγες. Οι Ισραηλινοί στρατιώτες στην άλλη πλευρά του φράχτη απαντούσαν στους διαδηλωτές με δακρυγόνα, σφαίρες με επένδυση από καουτσούκ και πραγματικά πυρά.
Τα τραύματα αυτά, ιδίως όταν μολύνονται, συχνά απαιτούν πολλές και σύνθετες χειρουργικές επεμβάσεις, εξειδικευμένη φυσικοθεραπεία, καθώς και φροντίδα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Όλα αυτά δημιουργούν μια ιατρική πρόκληση τεραστίων διαστάσεων, τη στιγμή μάλιστα που το σύστημα υγείας της Γάζας αδυνατεί να ανταπεξέλθει εξαιτίας του αποκλεισμού και των χρόνιων ελλείψεων ιατρικού εξοπλισμού και υλικού.
Σαμπρίν: «Η δύναμη των ασθενών μου με κινητοποιεί»
Η Σαμπρίν Γουάντι είναι φυσικοθεραπεύτρια των Γιατρών Χωρίς Σύνορα και εργάζεται στο νοσοκομείο Αλ Αουντά. Με έναν υποστηρικτικό άντρα, δύο κόρες και ένα αγοράκι, καταφέρνει να ισορροπήσει την αφοσίωση στη δουλειά της με την αγάπη για την οικογένειά της.
«Ξυπνάω στις 5 κάθε πρωί για να φροντίσω τα παιδιά μου πριν έρθω στο νοσοκομείο. Δεν είναι πάντα εύκολο. Όμως ο πόνος που βλέπω στους ασθενείς μας, καθώς και η δύναμη της θέλησής τους με κινητοποιούν.
»Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη γυναίκα που με αγκάλιασε κλαίγοντας μετά την τελευταία συνεδρία μας. Όταν πυροβολήθηκε στο πόδι, η ζωή της καταστράφηκε. Αισθανόταν άχρηστη και είχε ενοχές απέναντι στα τέσσερα παιδιά της επειδή δεν μπορούσε να περπατήσει και να τα φροντίσει. Δουλέψαμε πάνω στην κινητικότητά της έναν χρόνο και τρεις μήνες, και στο τέλος αυτής της επίπονης διαδικασίας μπόρεσε να περπατήσει ξανά».
Η φιλοδοξία και η ελπίδα δεν λείπουν από τη Σαμπρίν. «Το όνειρό μου είναι να κάνω διδακτορικό στη φυσικοθεραπεία, όμως στη Γάζα δεν υπάρχει τέτοια βαθμίδα εκπαίδευσης. Δεν το βάζω κάτω: θα κάνω αίτηση για υποτροφία στο εξωτερικό, κι αν η αίτησή μου απορριφθεί θα δοκιμάσω ξανά και ξανά. Μια γυναίκα πρέπει να έχει φιλοδοξίες και να πετυχαίνει τους στόχους της. Δεν είναι δύσκολο: αν οργανώσεις καλά τον χρόνο σου, όλα θα είναι εντάξει».
Ραμί: «50 επεμβάσεις για ένα τραύμα»
Ο Ραμί Αμπού Γιασέρ είναι ένας από τους νοσηλευτές που εργάζονταν στα νοσοκομεία της Γάζας για να σώσουν τη ζωή όσων έφταναν εκεί από τον φράχτη με τραύματα από σφαίρες.
«Μερικοί από τους ασθενείς μας – οι πιο σοβαρές περιπτώσεις τραύματος και μόλυνσης – υποβάλλονται σε έως 50 χειρουργικές επεμβάσεις για να θεραπευτεί η μόλυνση και τα τραύματα, να καθαριστούν οι ιστοί, στη συνέχεια να αποκατασταθεί το οστό και να τοποθετηθεί το μόσχευμα. Η θεραπεία τραυμάτων όπως αυτά που υπέστησαν οι ασθενείς μας στις διαδηλώσεις διαρκεί τουλάχιστον έναν χρόνο».
«Ειδικά όταν κορυφωνόταν η συμμετοχή και η βία στις διαδηλώσεις» θυμάται, «συχνά έμενα στο νοσοκομείο μέχρι και δέκα ώρες. Έχω δύο παιδιά, ένα αγόρι εννιά ετών και ένα κορίτσι μόλις δέκα μηνών, και φυσικά η οικογένειά μου δεν με βλέπει όσο θα ήθελε, επειδή συχνά δουλεύω πολλές ώρες στο νοσοκομείο. Όμως με υποστηρίζουν πάντα, καθώς καταλαβαίνουν ότι η δουλειά μου είναι σημαντική. Τους εξηγώ ότι με τις επεμβάσεις και τη φυσικοθεραπεία που προσφέρουμε εδώ οι ασθενείς μας μπορούν να περπατήσουν ξανά».
Καθώς είναι αποκλεισμένοι στη Γάζα, οι επαγγελματίες υγείας έχουν πολύ λίγες ευκαιρίες να εκπαιδευτούν σε τεχνικές δεξιότητες στο εξωτερικό. Για τον Ραμί, η εργασία στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα είναι μια ευκαιρία. «Μάθαμε νέα πρωτόκολλα χειρουργικής από ξένους χειρουργούς, ιδιαίτερα για επανορθωτικές επεμβάσεις, τα οποία δεν είχαμε στη Γάζα έως τώρα. Πάντα είναι σημαντικό να παίρνεις περισσότερες γνώσεις από κάποιον ειδικό, ενώ το να δουλεύεις με εξειδικευμένους επαγγελματίες είναι κίνητρο».
Όλα: «Έχω μεγάλη ευθύνη, η θεραπεία τους βρίσκεται στα χέρια μου»
Τρεις ορόφους πιο πάνω, η Όλα Χασούνα ξεκινά τη βάρδια της. Είναι νοσηλεύτρια στο πρόγραμμα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο νοσοκομείο Αλ Αουντά. Τα τραύματα πολλών από τους ασθενείς έχουν μολυνθεί από βακτήρια που έχουν γίνει ανθεκτικά στα συνηθισμένα αντιβιοτικά, οπότε χρειάζονται ειδική φροντίδα. Αυτό περιλαμβάνει νοσηλεία σε θάλαμο απομόνωσης και αυστηρά πρωτόκολλα για το ιατρικό προσωπικό, για παράδειγμα να φορούν ρόμπες και γάντια μίας χρήσης για αποφυγή της μετάδοσης βακτηρίων στο νοσοκομείο.
«Αισθάνομαι ότι έχω μεγάλη ευθύνη απέναντι σε αυτούς τους ανθρώπους, καθώς η διαδικασία της θεραπείας τους βρίσκεται και στα δικά μου χέρια».
Ως μητέρα πέντε παιδιών, θυμάται ένα αγόρι 14 ετών που παραπέμφθηκε στο νοσοκομείο με ένα σοβαρό τραύμα στο πόδι. Η βλάβη ήταν τόσο μεγάλη που το πόδι του έπρεπε να ακρωτηριαστεί.
Όταν το αγόρι ξύπνησε μετά την επέμβαση ακρωτηριασμού, έμαθε ότι η μητέρα του, που ήταν πολύ καιρό άρρωστη, είχε πεθάνει από έμφραγμα.
«Έπρεπε να μείνει σε θάλαμο απομόνωσης για έξι εβδομάδες λόγω των μολύνσεων που είχε. Η ανάρρωσή του ήταν μακρά και του έλειπε η μητέρα του. Προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε μια οικογένεια γύρω του. Παρακολουθούνταν διαρκώς από ψυχολόγους που του παρείχαν την υποστήριξη που χρειαζόταν» θυμάται η Όλα. «Μετά από όλο αυτόν τον πόνο, ανάρρωσε τελείως και είμαστε πολύ χαρούμενοι γι’ αυτόν. Απέκτησε προσθετικό πόδι και τα καταφέρνει τόσο καλά πλέον που παίζει ποδόσφαιρο. Καμιά φορά πηγαίνουμε να τον δούμε όταν έχει αγώνα. Είναι μια καλή ιστορία που μου αρέσει να τη σκέφτομαι τις δύσκολες μέρες».
Σαντί: «Είναι υπέροχο να βλέπεις κάποιον να περπατάει ξανά»
Ο Σαντί Αλ Νατζάρ είναι υπεύθυνος για την ομάδα φυσικοθεραπείας και την παρακολούθηση των ασθενών.
«Είχα την ευκαιρία να πάω στο εξωτερικό πριν από λίγα χρόνια. Αφού πήρα το πτυχίο μου στη Γάζα, μπόρεσα να παρακολουθήσω ορισμένα εξειδικευμένα μαθήματα στην Ινδία και ύστερα άρχισα να δουλεύω στο Μουμπάι. Αποφάσισα όμως να γυρίσω στη Γάζα, όταν ο πατέρας μου χρειάστηκε να κάνει εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς. Τώρα η ζωή μου είναι εδώ, με τη γυναίκα μου, τις δύο κόρες μας και τους ηλικιωμένους γονείς μου».
«Αυτό το νοσοκομείο έγινε το δεύτερο σπίτι μου. Αφότου αρχίσαμε να δουλεύουμε με ασθενείς που πυροβολήθηκαν στις διαδηλώσεις, βλέπουμε 40 με 50 ασθενείς τη μέρα. Δουλεύουμε μέχρι αργά όταν έχουμε δύσκολες περιπτώσεις, όπως ασθενείς που έχουν χάσει τις ελπίδες τους και τους έχει καταβάλει ο πόνος» λέει ο Σαντί. «Πολλοί από αυτούς όμως γίνονται καλά, έστω κι αν είναι μια δύσκολη και μακρά διαδικασία. Είναι λοιπόν υπέροχο όταν βλέπω κάποιον να περπατάει ξανά μετά από τόση προσπάθεια».
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν στη Γάζα δύο τμήματα νοσηλείας, τρεις χειρουργικές ομάδες και πέντε κλινικές που παρέχουν πλαστικές και ορθοπεδικές χειρουργικές επεμβάσεις για μεγάλα τραύματα από σφαίρες, αλλαγή επιδέσεων, φυσικοθεραπεία, εκπαίδευση υγείας και ψυχοκοινωνική υποστήριξη. Υποστήριξε κι εσύ το έργο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα εδώ.
*Οι συνεντεύξεις και το φωτογραφικό υλικό ελήφθησαν πριν το ξέσπασμα της πανδημίας του κορωνοϊού.