Το Νοτιοαφρικανό non binary καλλιτεχνό Zanele Muholi, μπροστά από μια φωτογραφία του στο La MEP στο Παρίσι, 31 Ιανουαρίου 2023. Το La MEP παρουσιάζει την πρώτη αναδρομική έκθεση στη Γαλλία του φωτογράφου και ακτιβιστού Zanele Muholi, για την πραγματικότητα της LGBTQIA+ κοινότητας στη Νότια Αφρική. EPA/TERESA SUAREZ
Το (La MEP) Ευρωπαϊκό Σπίτι της Φωτογραφίας, το σπουδαίο αυτό μουσείο για τη φωτογραφία στο Παρίσι, παρουσιάζει αυτόν τον καιρό την πρώτη στη Γαλλία αναδρομική έκθεση αφιερωμένη στο Zanele Muholi, τιμώντας ένα από τα πιο καταξιωμένα στον κόσμο non binary καλλιτεχνά υποκείμενα των καιρών μας. Το διεθνούς φήμης Νοτιοαφρικανό φωτογράφο, αυτοπροσδιοριζόμενο ως οπτικό ακτιβιστό, του οποίου η δουλειά τεκμηριώνει και γιορτάζει την κοινότητα των Μαύρων LGBTQIA+ Νότια Αφρική.
Το Zanele Muholi γεννήθηκε το 1972 στο Ντέρμπαν της Νότιας Αφρικής και ζει στο Γιοχάνεσμπουργκ. Μέσα από το έργο του, που περιλαμβάνει τόσο τη φωτογραφία όσο και το βίντεο, εξερευνά τη μαύρη queer ταυτότητα στη σύγχρονη Νότια Αφρική. Χρησιμοποιεί την κάμερα ως εργαλείο για να αντιμετωπίσει και να διορθώσει την αδικία απέναντι στην LGBTQIA+ κοινότητα της χώρας του.
Το Zanele Muholi, Νοτιοαφρικανό non binary φωτογράφ@, αυτοπροσδιοριζόμενο οπτικό ακτιβιστό, μπροστά από το Ευρωπαϊκό Σπίτι της Φωτογραφίας. Παρίσι, Γαλλία, 31 Ιανουαρίου 2023 © EPA/TERESA SUAREZ
Το Muholi εμπλέκεται βαθιά σε αυτήν την κοινότητα και η φωτογραφική του δουλειά είναι αδιαχώριστη από τη ζωή του και τον ακτιβισμό του. Λέγοντας ιστορίες που είναι τόσο ατομικές όσο και συλλογικές, το καλλιτεχνό υποκείμενο Zanele Muholi ελπίζει να δώσει ορατότητα στην κοινότητά του, ενώ ταυτόχρονα αμφισβητεί τα συμβατικά στερεότυπα και τις τυποποιημένες αναπαραστάσεις που καταδυναστεύουν μέχρι και σήμερα την οπτική απεικόνιση του ανθρώπου και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του.
Για πάνω από μια δεκαπενταετία, μέσα από τις εικόνες του, το Zanele Muholi έχει καταγράψει τις ζωές μαύρων λεσβιών, ομοφυλόφιλων, αμφιφυλόφιλων, τρανσέξουαλ και ιντερσέξουαλ σε διάφορες πόλεις της Νότιας Αφρικής. Αρκετές φορές, όπως στο πρότζεκτ Somnyama Ngonyama (Χαίρε Στη Σκοτεινή Λιονταρίνα), το Muholi γίνεται το ίδιο αυτό που δημιουργεί την εικόνα αλλά και το συμμετέχων, καθώς στρέφει την κάμερα στο εαυτό του αντιμετωπίζοντας, πρόσωπο με πρόσωπο, τις προσωπικές του επώδυνες εμπειρίες.
Όπως αναφέρει και το ίδιο, αποστολή του είναι «να ξαναγράψει μια μαύρη queer και τρανς οπτική ιστορία της Νότιας Αφρικής, «για να μάθει ο κόσμος την αντίσταση και την ύπαρξή μας στο αποκορύφωμα των εγκλημάτων μίσους στη χώρα μας και πέρα από αυτήν».
Τα συναρπαστικά πορτρέτα των ανθρώπων που φωτογραφίζει, που όπως λέει θεωρεί ως «ενεργούς συμμετέχοντες» και όχι ως «θέματα» στο έργο του, αποτελούν μέρος της συμβολής του Muholi σε μια πιο δημοκρατική και αντιπροσωπευτική ιστορία του queer της Νότιας Αφρικής. Μέσω αυτής της θετικής εικόνας, φέρνοντας στο φως τη μοναδικότητα και τη διαφορετικότητα των ατόμων που απεικονίζει, τονίζει το θάρρος και την αξιοπρέπειά τους απέναντι στη μισαλλοδοξία και τις διακρίσεις και ελπίζει να αντισταθμίσει το στίγμα και την αρνητικότητα που συνδέεται με την queer ταυτότητα στην αφρικανική κοινωνία.
Η στάση αυτή είναι που καθιστά τελικά το έργο του πολιτικό, από την στιγμή που, όπως λέει σε ένα βίντεο της Tate: «πολιτικοποιούμε τους κοινούς χώρους όντας συνειδητοποιημένοι για τη διαφορετικότητά μας και την αξία μας, ενώ την ίδια στιγμή υπάρχει η πρόθεση να μας αγνοούν αυτοί που βρίσκονται σε θέση εξουσίας».