Το διοικητικό κτίριο του πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια, νοτιοανατολική Ουκρανία, 14 Ιουνίου 2023. EPA/SERGEI ILNITSKY
Η ανατίναξη του φράγματος Κάχοβκα (Kakhovka) στη νότια Ουκρανία τις πρώτες πρωινές ώρες της 6ης Ιουνίου, έχει προκαλέσει μια σειρά από καταστροφικές ανθρωπιστικές και περιβαλλοντικές συνέπειες. Μία από τις συνέπειες αυτές είναι ότι η αποστράγγιση του ταμιευτήρα του φράγματος, που εκτός από τις πλημμύρες και τον ξεριζωμό χιλιάδων ανθρώπων, δημιουργεί σημαντικούς κινδύνους για τον κοντινό πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια.
Το νερό από τη δεξαμενή του φράγματος χρησιμοποιούταν για την ψύξη των έξι αντιδραστήρων της εγκατάστασης και για την αποθήκευση των ραδιενεργών αναλωμένων καυσίμων, ανέφερε η ΔΟΑΕ. Αυτή την στιγμή, η στάθμη του νερού στον ταμιευτήρα κοντά στον πυρηνικό σταθμό έχει πέσει στα 11,27 μέτρα και συνεχίζει να μειώνεται.
Οι πυρηνικοί σταθμοί λειτουργούν διασπώντας άτομα για να δημιουργήσουν τεράστια θερμότητα, η οποία μετατρέπει την ισχύ των στροβίλων σε πηγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η θερμότητα που δημιουργείται είναι τόσο ακραία, που απαιτούνται προηγμένα συστήματα ψύξης για να διατηρήσουν τα επίπεδα θερμοκρασίας υπό έλεγχο και να αποτρέψουν την κατάρρευση.
Τα συστήματα ψύξης του πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια, νοτιοανατολική Ουκρανία, 15 Ιουνίου 2023. EPA/SERGEI ILNITSKY
Γενική άποψη της ρηχής δεξαμενής νερού, λόγω της έκρηξης στο φράγμα Κάχοβκα, κοντά στον πυρηνικό σταθμό Ζαπορίζια, νοτιοανατολική Ουκρανία, 15 Ιουνίου 2023. EPA/SERGEI ILNITSKY
Το εργοστάσιο Ζαπορίζια, το οποίο είναι το μεγαλύτερο πυρηνικό εργοστάσιο στην Ευρώπη, δεν πιστεύεται ότι βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο, αλλά η ταχεία πτώση της στάθμης του νερού στη δεξαμενή θα δυσκολέψει την πρόσβαση στο νερό που απαιτείται για την ψύξη των έξι αντιδραστήρων του εργοστασίου. Αν και ο πυρηνικός σταθμός μπορεί ακόμα να συνεχίσει να αντλεί νερό από τον ταμιευτήρα του φράγματος, ο Ραφαέλ Γκρόσι του ΔΟΑΕ ανέφερε ότι, μετά την καταστροφή του φράγματος, μπορεί να προκύψει μία κατάσταση όπου το νερό από τη δεξαμενή δεν θα είναι αρκετό για να ψύξει τους αντιδραστήρες. Σύμφωνα με τον ίδιο, σε αυτή την περίπτωση, οι αντιδραστήρες μπορεί να υποστούν βλάβη, κάτι που απειλεί με την εμφάνιση ραδιοενεργών διαρροών στην ατμόσφαιρα.
Ο Γενικός Διευθυντής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (IAEA) Ραφαέλ Γκρόσι εξετάζει ζημιά σε σωλήνα του συστήματος ψύξης του πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια, νοτιοανατολική Ουκρανία, 15 Ιουνίου 2023. EPA/SERGEI ILNITSKY
Τόσο το υδροηλεκτρικό φράγμα Κάχοβκα, όσο και ο κοντινός πυρηνικός σταθμός Ζαπορίζια έχουν καταληφθεί από τον ρωσικό στρατό από τον Μάρτιο του 2022, τον πρώτο καιρό της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το πυρηνικό εργοστάσιο, σε αυτό τον ένα χρόνο του πολέμου, έχει ήδη υποστεί διακοπές ρεύματος, πυρκαγιές, βομβαρδισμούς και ελλείψεις προσωπικού. Όλα αυτά έχουν αποδυναμώσει τη θωράκισή του απέναντι σε διάφορους κινδύνους. Και τώρα, συμβαίνει κι αυτό.
Σημάδια από βομβαρδισμούς στα τείχη του πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια, απότοκα τωνσ φοδρών μαχών του πολέμου της Ουκρανίας με την Ρωσία, νοτιοανατολική Ουκρανία, 15 Ιουνίου 2023. EPA/SERGEI ILNITSKY
Αν και οι έξι αντιδραστήρες του εργοστασίου έχουν απενεργοποιηθεί για περισσότερους από οκτώ μήνες, ώστε να μειωθεί η πιθανότητα πυρηνικών ατυχημάτων εν καιρώ πολέμου, θα πρέπει να περάσει ακόμα μια δεκαετία μέχρι να κρυώσουν αρκετά οι ράβδοι του ουρανίου, καυσίμου των αντιδραστήρων, για να γίνει δυνατόν να μεταφερθούν σε ξηρή αποθήκευση. Οπότε, το νερό για την ψύξη των αντιδραστήρων παραμένει απαραίτητη προϋπόθεση για την αποφυγή του κινδύνου από πιθανές ραδιενεργές διαρροές.
Ο επικεφαλής του ΔΟΕΑ, Ραφαέλ Γκρόσι, διαβεβαίωσε ότι το εργοστάσιο της Ζαπορίζια είναι ασφαλές μέχρι τώρα, αφού μπορεί να βασιστεί και σε άλλες δεξαμενές νερού που υπάρχουν ήδη. Αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε διαρροή και αν συνέβαινε, δεν θα ήταν καθόλου κοντά στο είδος της καταστροφικής κατάρρευσης που έλαβε χώρα στο Τσερνόμπιλ της Ουκρανίας, το 1986. Δεν παύει, όμως, να συντελείται αργά και σταθερά, λόγω του πολέμου, μία ανησυχητική υποβάθμιση των υποδομών του σταθμού, καθώς και να αυξάνεται δραματικά η απειλή του πυρηνικού ατυχήματος.
Ο Renat Korchm, βοηθός της Rosatom Corporation, η ρωσική εταιρεία που ελέγχει αυτή την στιγμή τον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια, μιλάει στα μέσα μαζικής ενημέρωσης μπροστά από τα συστήματα ψύξης του εργοστασίου, νοτιοανατολική Ουκρανία, 15 Ιουνίου 2023. EPA/SERGEI ILNITSKY
Γενική άποψη του πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια στο Ενέρχονταρ, νοτιοανατολική Ουκρανία, 14 Ιουνίου 2023. EPA/SERGEI ILNITSKY
Γενική άποψη του πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια στο Ενέρχοδαρ, νοτιοανατολική Ουκρανία, 14 Ιουνίου 2023. EPA/SERGEI ILNITSKY
Ας επαναλάβουμε φυσικά, ότι εκτός από τον αυξημένο κίνδυνο για τον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια, η καταστροφή του φράγματος έχει επίσης προκαλέσει μια ανυπολόγιστη οικολογική και ανθρωπιστική καταστροφή σε μία πολύ μεγάλη περιοχή της νότιας Ουκρανίας. Δεκάδες χιλιάδες κάτοικοι της περιοχής, των οποίων τα σπίτια έχουν πλημμυρίσει, χρειάζονται επειγόντως περίθαλψη και στέγη. Και ελπίδα.
Οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν κατά τη διάρκεια επίσκεψης του επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού για την Ατομική Ενέργεια (ΔΟΑΕ, αγγ. IAEA), Ραφαέλ Γκρόσι (Rafael Grossi), στις εγκαταστάσεις του πυρηνικού εργοστασίου Ζαπορίζια, στο Ενέρχονταρ (Enerhodar), που διοργάνωσε το ρωσικό υπουργείο Άμυνας.