Μια διαστημική βάση στο παγωμένο τοπίο της Γροιλανδίας

Η διαστημική βάση Pituffik, πρώην αεροπορική βάση Thule, είναι η βορειότερη βάση της Διαστημικής Δύναμης των Ηνωμένων Πολιτειών και η βορειότερη εγκατάσταση των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ. Βρίσκεται 1200 χιλιόμετρα βόρεια του Αρκτικού Κύκλου και απέχει 1500 χιλιόμετρα από τον Βόρειο Πόλο, στη βορειοδυτική ακτή του νησιού της Γροιλανδίας. Το αρκτικό περιβάλλον του Pituffik (προφέρεται “bee-doo-FEEK”) περιλαμβάνει παγόβουνα, δύο νησιά (το νησί Saunders και το νησί Wolstenholme), ένα πολικό στρώμα πάγου και ένα φιορντ. Είναι το μόνο μέρος στη Γη όπου τέσσερις ενεργοί παγετώνες ενώνονται μεταξύ τους.

Η αμερικανική διαστημική βάση πήρε το όνομά της από τον κοντινό πρώην οικισμό Pituffik (σημαίνει:”Το μέρος που είναι δεμένα τα σκυλιά”), που βρίσκεται σε μια στενή  λωρίδα παγωμένης γης, γνωστή στην γλώσσα των ιθαγενών κατοίκων ως Uummannaq και η οποία ενώνει το νησί Saunders με την ηπειρωτική Γροιλανδία. Η περιοχή Qaanaaq της βόρειας Γροιλανδίας στην οποία βρίσκεται, κατοικήθηκε για πρώτη φορά πριν από 4.500 χρόνια από τους Παλαιο-Εσκιμώους λαούς που μετανάστευσαν από την καναδική Αρκτική.

Το Pituffik ήταν κι αυτό κάποτε ένα κυνηγετικό χωριό των Γροιλανδών Ινουίτ. Ο Ψυχρός Πόλεμος την δεκαετία του ’50, ήταν ο βασικός λόγος για την δημιουργία της αεροπορικής- τότε- βάσης Thule,  η οποία με την κωδική ονομασία Operation Blue Jay ιδρύθηκε με άκρα μυστικότητα και τέθηκε σε λειτουργία το 1952, καταλαμβάνοντας τα εδάφη στην τοποθεσία του οικισμού αυτού. Αυτό είχε ως συνέπεια, μεταξύ του τέλους του 1952 και του Μαΐου του 1953, όλοι οι ιθαγενείς κάτοικοι του Pituffik και του κοντινού Uummannaq να μεταφερθούν βιαίως 130 χιλιόμετρα πιο βόρεια, στη νέα πόλη της Qaanaaq, η οποία αποτελεί, σήμερα, μία από τις βορειότερες πόλεις του κόσμου. Ομως, η βίαιη μετεγκατάσταση του πληθυσμού την δεκαετία του ’50 παραμένει, περισσότερο από μισό αιώνα αργότερα, ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα στη Γροιλανδία, με συνεχείς απαιτήσεις για αποκατάσταση γης από Γροιλανδούς και Δανούς πολιτικούς προς τις ΗΠΑ.

Τέλος, στις 21 Ιανουαρίου 1968, ένα βομβαρδιστικό B-52G, που μετέφερε τέσσερις θερμοπυρηνικές βόμβες, συνετρίβη στους πάγους λίγο έξω από την αεροπορική βάση, με αποτέλεσμα να μολυνθούν με ραδιενέργεια όλοι οι κοντινοί αρχαίοι κυνηγότοποι, επηρεάζοντας το προς το ζην των κατοίκων της περιοχής, για πολλά χρόνια και για πολλές γενεές.

Η διαστημική βάση Pituffik μπορεί να βρίσκεται μέσα στην επικράτεια της Γροιλανδίας, αλλά είναι εκτός της δικαιοδοσίας της. Η τοποθεσία της βάσης, καθώς και η ίδια η βάση αναφέρονται πλέον ως Pituffik, σε ανάμνηση του παλιού οικισμού. Μια και ουσιαστικά πρόκειται για εγκατάσταση των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ, η πρόσβαση στην ευρύτερη περιοχή είναι περιορισμένη, με τους ταξιδιώτες να πρέπει να υποβάλουν ειδική αίτηση για να αποκτήσουν άδεια διέλευσης.

Αποδεδειγμένα πια, με πλήθος επιστημονικά στοιχεία, το λιώσιμο των πάγων στον Αρκτικό Κύκλο έχει επιτυχανθεί κατά πολύ τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Δεδομένων Χιονιού και Πάγου της Γροιλανδίας, το στρώμα του πάγου στην περιοχή της γνώρισε ταχεία τήξη τον Αύγουστο του 2023. Αυτό οφειλόταν σε ένα μοτίβο μετεωρολιγικού Ωμέγα, το οποίο είναι μια διαμόρφωση υψηλής και χαμηλής πίεσης αέρα πάνω από το νησί. Η συνολική έκταση τήξης των πάγων στη Γροιλανδία το 2023 είναι τώρα η δεύτερη υψηλότερη που έχει καταγραφεί ποτέ, μετά από ακραία φαινόμενα τήξης που συνέβησαν το μακρινό -πλέον- 2012.

Το έτος 2023 τείνει να καταγραφεί ως η θερμότερη χρονιά όλων των εποχών, σε όλον τον πλανήτη. Ολες οι προβλέψεις οδηγούν στο ότι σε μερικά χρόνια από τώρα, από αυτά τα αχανή και παγωμένα, υπνωτιστικά τοπία του αρκτικού Κύκλου, θα έχουν απομείνει μόνο εικόνες από θραυσματικά όνειρα ενός πολύ παλιού κόσμου.