Με την κυβέρνηση να εκπλήσσει θετικά λίγο πριν εκπνεύσει το 2023, ψηφίστηκε η τροπολογία του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, που δίνει άπαξ τη δυνατότητα άδειας διαμονής για εργασία σε μετανάστες, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Μάλιστα, η ΝΔ είχε ζητήσει την κομματική πειθαρχία από όλους τους βουλευτές της.
Επί συνόλου 295 βουλευτών που ψήφισαν, 262 είπαν «Ναι», 32 είπαν «Όχι» και υπήρχε και ένα παρών. Την τροπολογία Καιρίδη καταψήφισαν τα τρία ακροδεξιά κόμματα, Ελληνική Λύση, Σπαρτιάτες και Νίκη καθώς και ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς και ο ανεξάρτητος βουλευτής Κωνσταντίνος Φλώρος, ενώ «παρών» δήλωσε η ανεξάρτητη βουλευτής Αρετή Παπαϊωάννου. Ο πρώην πρωθυπουργός – ο οποίος είχε εξαρχής εκφράσει την αντίθεσή του με τον νέο νόμο – αμέσως μετά το τέλος της ψηφοφορίας και ερωτώμενος από τους κοινοβουλευτικούς συντάκτες απέφυγε να κάνει οποιοδήποτε σχόλιο για την τροπολογία λέγοντας χαρακτηριστικά: «Ότι είχα χρέος να πω το είπα και όποιος ήθελε να καταλάβει κατάλαβε». Έτσι, εξαιρέθηκε της κομματικής πειθαρχίας, με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο Παύλο Μαρινάκη να προαναγγέλλει συνέπειες για όσους δεν ψηφίσουν την τροπολογία.
Από την ψηφοφορία απουσίαζαν επίσης η βουλεύτρια του ΣΥΡΙΖΑ, Έλενα Ακρίτα, ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Σταύρος Μιχαηλίδης και οι τρεις βουλευτές από το κόμμα «Σπαρτιάτες», Γιώργος Ασπιώτης, Μιχάλης Γαυγιωτάκης και Πέτρος Δημητριάδης.
Η εν λόγω ρύθμιση που εξασφαλίζει το νόμιμο καθεστώς για τους μετανάστες στη χώρα, είναι εφάπαξ (one-off) και προβλέπει τη χορήγηση άδειας διαμονής για εργασία σε υπηκόους τρίτων χωρών που βρίσκονται μέχρι και τις 30 Νοεμβρίου στην Ελλάδα, για τουλάχιστον 3 χρόνια, με αυστηρή προϋπόθεση να υπάρχει βεβαίωση από τον εργοδότη. Παράλληλα, το άρθρο προβλέπει παράταση ενός έτους για την υποβολή αίτησης από εργοδότη ο οποίος επιθυμεί να προσλάβει πολίτη τρίτης χώρας που απαλλάσσεται από την υποχρέωση θεώρησης εισόδου.
Όπως ορίζεται, «εργοδότης, ο οποίος επιθυμεί να προσλάβει πολίτη τρίτης χώρας, που απαλλάσσεται από την υποχρέωση θεώρησης εισόδου, σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 5 του ν. 4251/2014 (Α’ 80), μπορεί να υποβάλει, μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2024, κατά παρέκκλιση της κείμενης νομοθεσίας, αίτηση στην αρμόδια υπηρεσία Αλλοδαπών και Μετανάστευσης της Αποκεντρωμένης Διοίκησης του τόπου διαμονής του, με βάση τις θέσεις απασχόλησης, όπως καθορίζονται με την κοινή υπουργική απόφαση του άρθρου 11 του ν. 4251/2014, προκειμένου να τον μετακαλέσει για απασχόληση στην εποχιακή αγροτική οικονομία».
Φραουλοχώραφα στη Μανωλάδα
Ο Νέος Κώδικας Μετανάστευσης που ψηφίστηκε τον περασμένο Απρίλιο και ήρθε να αντικαταστήσει τον πρώτο Κώδικα Μετανάστευσης και Ένταξης που θεσμοθετήθηκε το 2014, τον γνωστό Ν.4251/2014, άφηνε απροστάτευτους τους ανθρώπους που δουλεύουν «αόρατοι» στην ελληνική ύπαιθρο, αφού δεν περιελάμβανε καμία πρόβλεψη ρύθμισης του καθεστώτος διαμονής των μεταναστών εργατών γης. Έως τώρα, παρά τη σημαντική έλλειψη εργατικού δυναμικού σε αρκετές αγροτικές περιοχές, και, παρά τις συνεχείς διεκδικήσεις των τοπικών αρχών και παραγωγών προς το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, οι αυξημένες ανάγκες της εποχικής εργασίας αντιμετωπίζονταν μόνο μέσω της μετάκλησης εποχιακών εργατών από τρίτες χώρες, με αποτέλεσμα οι εργάτες γης που ζουν και εργάζονται για χρόνια στην Ελλάδα, να εξακολουθούν να μην ασφαλίζονται και να μην είναι ορατοί.
Μπροστά στις θετικές αυτές εξελίξεις που ανοίγουν τον δρόμο της ένταξης για τους μετανάστες που εργάζονται στη χώρα, ο Πρόεδρος της ΜΚΟ Generation 2.0 RED, Νίκος Οντουμπιτάν, εξηγεί όσα φέρνει η τροπολογία για την -υπό όρους- χορήγηση άδειας διαμονής για εργασία.
«Η ψήφιση της τροπολογίας δεν έρχεται μόνο μέσα από την πίεση της κοινότητας των μεταναστών και των οργανώσεων, αλλά και από τους ίδιους πλέον τους εργοδότες που διαμαρτύρονται για τις ελλείψεις σε εργατικά χέρια»
«Αυτή είναι μία από τις ελάχιστες φορές που η ελληνική Κυβέρνηση βγαίνει προς τα έξω και τεκμηριώνει τις αποφάσεις της αναφορικά με το μεταναστευτικό, λέγοντας πώς έχουν ακριβώς τα πράγματα, ποιες είναι οι ανάγκες και ποιοι είναι οι λόγοι για τους οποίους δημιουργεί την εν λόγω τροπολογία», λέει με έκπληξη ο κ. Οντουμπιτάν. «Με αφετηρία την κάλυψη κενών σε εργατικά χέρια, ικανοποιείται ένα πάγιο αίτημα, πρώτα απ’ όλα της κοινότητας των μεταναστών για μία νομιμοποίηση η επανα-νομιμοποίηση, ανθρώπων που θέλουν να έχουν πραγματικά τη δυνατότητα να εργαστούν και οι οποίοι βρίσκονται στην αδήλωτη εργασία».
Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτό που καθιστά διαφορετικό τον συγκεκριμένο νόμο, είναι ότι η ψήφισή του δεν έρχεται μόνο μέσα από την πίεση της κοινότητας των μεταναστών και των οργανώσεων, αλλά και από τους ίδιους πλέον τους εργοδότες, οι οποίοι διαμαρτύρονται για τις ελλείψεις σε εργατικά χέρια. «Ο λόγος για τον οποίο δεν υπάρχουν εργατικά χέρια στην Ελλάδα – και είναι μία αλήθεια την οποία δεν θέλουμε να πούμε – είναι ότι με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο άνθρωποι που είναι με ή χωρίς χαρτιά, αποφασίζουν να φύγουν από την Ελλάδα και να προχωρήσουν σε άλλες χώρες που θα τους αναγνωρίσουν πολύ πιο γρήγορα όλο αυτό που μπορούν να φέρουν και να παράξουν», εξηγεί ο πρόεδρος της Generation 2.0.
«Η Ελλάδα βιώνει εδώ και αρκετά αλλά όχι πάρα πολλά χρόνια την κρίση σε εργατικά χέρια. Αυτό έγινε πιο έντονο μέσα στον covid και ήταν πιο εμφανές στον τομέα της αγροτικής παραγωγής. Προβλέποντας αυτή την κρίση, τα προηγούμενα χρόνια άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία, προχώρησαν σε νομιμοποιήσεις μέσα στον covid, ακριβώς για να μην δημιουργηθεί αυτό το κενό».
«Η παρουσία υπηκόων τρίτων χωρών στην Ελλάδα, παραμένει δαιμονοποιημένη, αφού τους έχουμε άμεσα συνδεδεμένους με την παρανομία και την εγκληματικότητα. Άλλες χώρες όμως αναγνωρίζουν τα οφέλη που φέρνουν αυτοί οι άνθρωποι μαζί τους»
Δεδομένων των ευνοϊκότερων συνθηκών και διατάξεων για τους εργάτες γης, σε χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία, πολλοί μετανάστες επέλεξαν εν μέσω covid να φύγουν από την Ελλάδα και να μεταβούν σε μέρη που θα τους δώσουν τη δυνατότητα εργασίας και διαμονής. Όπως αναφέρει ο κ. Οντουμπιτάν, «Το γεγονός επίσης ότι η συγκεκριμένη τροπολογία θα ανοίξει τον δρόμο για να θελήσουν να έρθουν περισσότεροι μετανάστες να ζήσουν στη χώρα, αποτελεί ένα αφήγημα. Δίνοντας άδεια διαμονής για εργασία, δεν σημαίνει de facto κάτι τέτοιο. Η αλήθεια είναι ότι η Ελλάδα δεν είναι τελικός προορισμός. Τελικός προορισμός μπορεί να είναι για ανθρώπους οι οποίοι έχουν ήδη χτίσει τη ζωή τους εδώ και επιθυμούν να παραμείνουν. Για τους ανθρώπους που έχουν ήδη μοχθήσει, που έχουν ήδη δουλέψει και έχουν συμβάλλει στην οικονομία της χώρας, και για διάφορους λόγους (υγείας, συγκυρίας, επειδή δεν μπόρεσαν να ανανεώσουν την προηγούμενή τους άδεια κ.ά), δεν ήταν σε θέση να δείξουν ότι εργάζονταν νομίμως στη χώρα».
Και συνεχίζει τονίζοντας πως, «Η παρουσία υπηκόων τρίτων χωρών στην Ελλάδα, παραμένει δαιμονοποιημένη, αφού τους έχουμε άμεσα συνδεδεμένους με την παρανομία και την εγκληματικότητα. Άλλες χώρες όμως αναγνωρίζουν τα οφέλη που φέρνουν αυτοί οι άνθρωποι μαζί τους. Πρέπει να αποφασίσουμε σαν χώρα τι θέλουμε και πώς αντιλαμβανόμαστε αυτόν τον πληθυσμό. Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς – κάτι το οποίο έρχεται σε πλήρη αντιδιαστολή με τις βίαιες απαγωγές και τα pushbacks στα οποία βλέπουμε πως καταφεύγει η κυβέρνηση».
Η πραγματικότητα είναι πως η νέα τροπολογία δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να (επαν)έλθουν στη νομιμότητα έχοντας εργασία. «Και αυτό είναι κάτι που δεν θα ακούσουμε γιατί συμφέρει την κυβέρνηση να επικαλείται την ανάγκη σε εργατικά χέρια και όχι το όφελος που η τροπολογία αυτή θα έχει στις ζωές των μεταναστών. Είναι πιο ευκολοχώνευτο να ακούμε ότι θα καλύψουμε το κενό που υπάρχει σε εργατικά χέρια», λέει ο κ. Οντουμπιτάν και προσθέτει πως, «Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι η κυβέρνηση και ο εκάστοτε νομοθέτης, έχουν μια συγκεκριμένη αντίληψη για τους μετανάστες. Θεωρούν ότι είναι άνθρωποι οποίοι θα κάνουν οτιδήποτε επικίνδυνο και βρώμικο που δεν θα κάνουμε εμείς. Επίσης θεωρούν ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι άτρωτοι, δεν κουράζονται, δεν γερνούν και δεν φθείρονται. Ξεχνάμε όμως ότι αυτοί οι άνθρωποι, για να καλύψουν όλα αυτά τα κενά που αφήνουμε εμείς στη χώρα, μοχθούν και φθείρονται, μεγαλώνουν και δεν έχουν πάντα τις ίδιες δυνάμεις. Επίσης δεν επιθυμούν για πάντα την εκμετάλλευση και την αδήλωτη εργασία και θα πρέπει κάποια στιγμή να τους αναγνωρίζεται και το δικαίωμα στο να είναι ισότιμοι πολίτες αυτής της χώρας».
Εργάτες γης σε φραουλοχώραφα στη Μανωλάδα
«Ακόμα και άνθρωποι που εργάζονται παράτυπα και μπορούν να αποδείξουν αυτά τα τρία χρόνια εργασίας που πληρούνται, έχουν δικαίωμα στην άδεια διαμονής»
Μέχρι τώρα, η Διμερής Συμφωνία με το Μπαγκλαντές είχε αποτελέσει μια μορφή νομιμοποίησης για τους εργαζόμενους κάθε τομέα, καθώς έδωσε τη δυνατότητα σε πολίτες του Μπαγκλαντές που μένουν στην Ελλάδα, να πάρουν μία προσωρινή άδεια διαμονής, με ισχύ έως και 5 χρόνια. Για να μπορέσουν όμως να εξασφαλίσουν άδεια διαμονής, έπρεπε εντός κάθε έτους να δουλεύουν για 9 μήνες στην Ελλάδα και τους υπόλοιπους να επιστρέφουν στη χώρα τους – πράγμα πρακτικά αδύνατο για πολλούς. Παρά τα εμπόδια που υπήρχαν σε αυτή την άδεια διαμονής, σημειώθηκε μια πρώτη μορφή νομιμοποίησης η οποία άνοιξε τον δρόμο για την παρούσα τροπολογία που αφορά όλους τους υπήκοους τρίτων χωρών οι οποίοι εργάζονται στην Ελλάδα.
Εν αναμονή των ερμηνευτικών επί της τροπολογίας, ο πρόεδρος της ΜΚΟ διασαφηνίζει ορισμένες παραμέτρους της. «Καταρχάς, μόλις ο άνθρωπος λάβει την άδεια διαμονής, έχει το δικαίωμα να αλλάξει εργοδότη και η άδεια θα συνεχίσει να υφίσταται, εφόσον προσκομίσει τα απαραίτητα έγγραφα που επιβεβαιώνουν την ύπαρξη εξαρτημένης εργασίας. Αν μείνει άνεργος για κάποιο διάστημα, η άδεια διαμονής επίσης συνεχίζει να υφίσταται – δεν σημαίνει ότι αν κάποιος απολυθεί ή παραιτηθεί, χάνει και το δικαίωμα διαμονής. Ένα έγγραφο που δείχνει την πρόθεση ότι ο άνθρωπος αυτός θα προσληφθεί, είναι αρκετό για να μπορέσει να κάνει αυτή την αίτηση και αυτή είναι η ασφάλεια που δίνει η τροπολογία, και στον εργοδότη αλλά και στον εργαζόμενο.
Επίσης, αυτή τη στιγμή ακόμα και άνθρωποι που εργάζονται παράτυπα και μπορούν να αποδείξουν αυτά τα τρία χρόνια εργασίας που πληρούνται, έχουν δικαίωμα στην άδεια διαμονής, έχουν τη δυνατότητα υποβολής αίτησης. Αν κάποιος δουλεύει παράτυπα οπουδήποτε μπορεί να πάει στον εργοδότη του και να του πει ότι πλέον μπορώ και να δουλεύω δηλωμένος, με δηλωμένη εργασία – πράγμα που συμφέρει τον εργοδότη», επισημαίνει καταληκτικά.
Το Generation 2.0 RED προήλθε από τη συνένωση του Second Generation, το οποίο δραστηριοποιούταν ως άτυπη ομάδα από το 2006, και του Ινστιτούτου για τα Δικαιώματα, την Ισότητα & την Ετερότητα (i-RED), το Δεκέμβριο του 2013. Στη μέχρι τώρα πορεία του, έχει ολοκληρώσει καμπάνιες που οδήγησαν στο δικαίωμα στην ελληνική ιθαγένεια για τη δεύτερη γενιά, έχει επεκτείνει τις υπηρεσίες που παρέχει δωρεάν καθημερινά, έχει συμμετάσχει σε φεστιβάλ και έχει διοργανώσει πλήθος εκδηλώσεων και δράσεων που προάγουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.