Τέσσερις σχεδόν μήνες μετά το σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη που στοίχισε τη ζωή σε 57 ανθρώπους, συγγενείς θυμάτων, επιβαίνοντες και εργαζόμενοι στον σιδηρόδρομο, ζητούν δικαίωση. Το πόρισμα των δικαστικών εμπειρογνωμόνων παραδόθηκε στον Εφέτη Ανακριτή Λάρισας στις 19 Ιουνίου, οδηγώντας την υπόθεση ένα βήμα πιο κοντά στη διελεύκανσή της. Το πόρισμα επιβεβαίωσε τη χειρότερη εκδοχή της τραγωδίας όσον αφορά στα αίτιά της: Κατά τη μοιραία διαδρομή, δεν λειτουργούσαν τα συστήματα ελέγχου κατάληψης πεδίων γραμμής και η φωτοσήμανση που τα οριοθετεί. Με απλά λόγια, δεν λειτουργούσε η τηλεδιοίκηση εντός των σταθμών και η φωτοσήμανση που θα απέτρεπαν το τραγικό συμβάν.
Την ίδια στιγμή, προθεσμία για να απολογηθεί στον εφέτη ανακριτή Λάρισας, ζήτησε και πήρε για τις αρχές Ιουλίου, ο διευθυντής της Διεύθυνσης Συντήρησης Η/Μ Συστημάτων & Ηλεκτροκίνησης του ΟΣΕ, Ζαχαρίας Στουρνάρας, ο οποίος εμπλέκεται στην σιδηροδρομική τραγωδία και κατηγορείται για το αδίκημα της διατάραξης της ασφάλειας συγκοινωνιών, ενώ ο εφέτης ανακριτής καλεί τις επόμενες ημέρες επιβάτες της αμαξοστοιχίας, οι οποίοι συμμετείχαν στην διάσωση και την βοήθεια άλλων επιβατών, με σκοπό να συμβάλλουν στην έρευνα της υπόθεσης.
Το πόρισμα αποδίδει ακόμα ευθύνες στον 59χρονο σταθμάρχη, καθώς δεν χρησιμοποίησε τη λειτουργία χάραξης της διαδρομής πριν την εντολή αναχώρησης της επιβατικής αμαξοστοιχίας. Τονίζεται ότι μετά την διαβίβαση εντολής αναχώρησης δεν έλεγξε την πορεία της αμαξοστοιχίας προς Θεσσαλονίκη, μέσω των ενδείξεων του Τοπικού Πίνακα Χειρισμού, για τον οποίο διαπιστώνεται ότι έχει εμβέλεια περίπου 1400 μέτρα στη γραμμή ανόδου και περίπου 2000 μέτρα στην γραμμή καθόδου. Επίσης, διαπιστώνεται ότι ο μηχανοδηγός της επιβατικής αμαξοστοιχίας δεν ενημέρωσε για την αλλαγή πορείας της αμαξοστοιχίας, από την γραμμή ανόδου στην γραμμή καθόδου.
Λίγα 24ωρα μετά την παράδοση του πορίσματος, ο Ειδικός Εφέτης Ανακριτής και ο Εισαγγελέας Εφετών Λάρισας, άσκησε νέες διώξεις σε πέντε φυσικά πρόσωπα, για το δυστύχημα στα Τέμπη. Πιο συγκεκριμένα, ερευνώνται για «το κακούργημα των επικίνδυνων παρεμβάσεων στη συγκοινωνία μέσων σταθερής τροχιάς με αποτέλεσμα τον θάνατο μεγάλου αριθμού ανθρώπων, τη βαριά σωματική βλάβη μεγάλου αριθμού ανθρώπων και τη σημαντική βλάβη σε εγκαταστήσεις κοινής ωφελείας, καθώς επίσης για τα πλημμελήματα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια κατά συρροή, της βαριάς και της απλής σωματικής βλάβης από αμέλεια κατά συρροή από υπόχρεο που λόγω του επαγγέλματος του είχε υποχρέωση να καταβάλει ιδιαίτερη επιμέλεια και προσοχή κατά συρροή». α πέντε νέα φυσικά πρόσωπα που αντιμετωπίζουν τις ως άνω νέες κακουργηματικές διώξεις, δεν έχουν απολογηθεί μέχρι σήμερα και θα απολογηθούν τις επόμενες ήμερες, οπότε θα κριθεί εάν θα κρατηθούν προσωρινά ή αν θα μείνουν ελεύθεροι.
Εκτός των παραπάνω προσώπων που κατηγορούνται για τη διάπραξη σειράς κακουργημάτων, για τα οποία απειλούνται έως και με ισόβιες καθείρξεις, ο Εισαγγελέας Εφετών Λάρισας και ο Ειδικός Εφέτης Ανακριτής έχουν ασκήσει ποινικές διώξεις για το αδίκημα της παραβάσεως καθήκοντος από κοινού και σε όλα τα μέλη της Επιτροπής για τη μετάταξη του σταθμάρχη, αλλά και στον πρόεδρο του ΔΣ και Διευθύνοντα Σύμβουλο του Οργανισμού Σιδηροδρόμων Ελλάδος ΑΕ.
Με αφορμή τις τελευταίες εξελίξεις που φέρνει στο προσκήνιο το πόρισμα για το φονικό δυστύχημα των Τεμπών, ο Γ.Γ. Ομοσπονδίας Σιδηροδρομικών, Αλέξανδρος Τζαμπαζλής, μίλησε στην Popaganda για το πού βρισκόμαστε τέσσερις μήνες μετά σε επίπεδο λειτουργίας και ασφάλειας, καθώς και για τα σοβαρά προβλήματα που εντοπίζονται στο δίκτυο, με ευθύνη του ΟΣΕ και της Hellenic Train: «Το πόρισμα δεν λέει κάτι διαφορετικό απ’ όσα λέγαμε εμείς. Με επιφύλαξη μεν, ωστόσο είχαμε φωτογραφίσει την κατάσταση. Δεν υπάρχει κάτι που μας εκπλήσσει. Αυτό που από την αρχή της τραγωδίας θέσαμε σαν κυρίαρχο θέμα, ήταν η έκκληση στη Δικαιοσύνη να μη σταματήσει στο λάθος ενός ανθρώπου, του Σταθμάρχη συγκεκριμένα, ο οποίος και ανέλαβε την ευθύνη που του αρμόζει. Η δικαιοσύνη θα πρέπει να κινείται προς όλες τις πλευρές και όπου υπάρχουν ευθύνες, να αποδοθούν. Όταν έχουμε τόσους πολλούς νεκρούς, μιλάμε για μια πλειάδα δικηγόρων που κινείται και καταλαβαίνω πως η διαδικασία θα πάρει πολύ χρόνο. Ζητάμε όμως να προχωρήσει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, και χωρίς να υπάρχουν συγκαλήψεις. Πρέπει να υπάρξει απόλυτη διαφάνεια, δεν πρέπει να σταματήσουν σε τίποτα».
«Οι παρεμβάσεις που έχουν γίνει από τον ΟΣΕ μετά τα Τέμπη, αν και σημαντικές, είναι λίγες μπροστά στις παθογένειες τόσων πολλών χρόνων»
Για τα βήματα που έχουν σημειωθεί τους τελευταίους τέσσερις μήνες, αναφέρει: «Καταρχάς, λειτουργικά έχουμε δύο επίπεδα: Το ένα είναι η υποδομή που αφορά στον δημόσιο ΟΣΕ και το άλλο έχει να κάνει με τη Hellenic Train. Ξεκινώντας από τον ΟΣΕ, αν θα λέγαμε ότι πρέπει να γίνουν δέκα παρεμβάσεις για να φτάσει ο ελληνικός σιδηρόδρομος να λειτουργήσει ως ένας σύγχρονος ευρωπαϊκός σιδηρόδρομος, η αλήθεια είναι πως έχουν γίνει δύο από αυτές, οι οποίες αν και σημαντικές, είναι λίγες μπροστά στις παθογένειες τόσων πολλών χρόνων. Εμείς που είμαστε σιδηροδρομικοί το βλέπουμε από μέσα και ιδίως εμείς που είμαστε στον ΟΣΕ. Η μία λοιπόν παρέμβαση, αφορά στην επισκευή των τούνελ, που έχουν ολοκληρωθεί με εξαίρεση ένα το οποίο τελειοποιείται».
Σύμφωνα με έρευνα της Πυροσβεστικής, τα σημαντικότερα προβλήματα που εντοπίζονται στα τούνελ, αφορούν σε σοβαρές ελλείψεις σε μέτρα πυρασφάλειας, στην απουσία πρόβλεψης για την πρόσβαση πυροσβεστικό υλικού και την πρόσβαση σωστικών συνεργείων, στη δύσκολη ή αδύνατη επικοινωνία εντός του τούνελ (ασύρματοι – κινητά), στον ακατάλληλο φωτισμό έκτακτης ανάγκης, στην έλλειψη ή την ακαταλληλότητα των εξόδων διαφυγής, καθώς και στην προβληματική συντήρηση του εξαερισμού.
«Παράλληλα, στη Βόρεια Ελλάδα η γραμμή παρουσιάζει τεράστιο πρόβλημα και γι’ αυτό τον λόγο δεν υπάρχει σιδηρόδρομος προς την Αλεξανδρούπολη», εξηγεί ο Γ.Γ. της Ομοσπονδίας Σιδηροδρομικών, και συνεχίζει: «Σχετικά με τα εμπορικά τρένα που βγαίνουν για Πουλάτα ή για Ιδομένη, και εκεί η γραμμή παρουσιάζει πρόβλημα. Έγιναν παρεμβάσεις, όμως δεν φτάνουν. Η γραμμή που πάει από Θεσσαλονίκη προς Ιδομένη, που εξυπηρετεί επί της ουσίας την εμπορική κίνηση, έχει πάρα πολλές αφύλαχτες διαβάσεις με μπάρες».
«Ο σιδηρόδρομος είναι υποστελεχωμένος σε τεχνικούς. Αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα και το έχουμε βάλει στον δημόσιο διάλογο, πολύ πριν γίνει το δυστύχημα»
Βάσει της τελευταίας έκθεσης ασφαλείας της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων, το 2021 καταγράφηκαν 6 θάνατοι, εκ των οποίων οι πέντε αφορούσαν σε δυστυχήματα σε ισόπεδες διαβάσεις και ένας σε παράσυρση πεζού από τροχαίο υλικό σε κίνηση. Έξι ήταν και οι σοβαρά τραυματισμένοι το 2021, οι τέσσερις από παρασύρσεις πεζών από τρένα κατά μήκος της γραμμής και οι δύο από σύγκρουση οχημάτων με τρένο. Σύμφωνα με το κ. Τζαμπαζλή, πρέπει να μπουν ηχητικές και φωτεινές σημάνσεις σε όλες τις αφύλακτες ισόπεδες διαβάσεις πεζών, να υπάρξει επαρκές προσωπικό φύλαξης, η ταχύτητα της διέλευσης των τρένων να είναι η ελάχιστη δυνατή στον αστικό ιστό. Επίσης, απαιτείται πρόβλεψη για να μπορούν να περνούν απέναντι και οι άνθρωποι με ειδικές ανάγκες, οι οποίοι χωρίς βοήθεια σήμερα δεν μπορούν.
Ο κ. Τζαμπαζλής τονίζει πως, «Για να γίνουν όλες αυτές οι δουλειές, πρέπει να έχουμε δύο πράγματα: προσωπικό και ανταλλακτικά. Ό,τι έχει γίνει έως τώρα, οφείλεται στους εναπομείναντες τεχνίτες στον σιδηρόδρομο, που έχουν την τεχνογνωσία να το κάνουν. Σε αυτή την τεχνολογία, ακόμα και τον καλύτερο τεχνίτη να φέρουν απ’ έξω, δεν θα μπορέσει να το φτιάξει γιατί είναι μοναδική η τεχνογνωσία που έχουμε. Με 4-5 τεχνίτες δεν μπορεί να γίνει όμως δουλειά. Ο σιδηρόδρομος είναι υποστελεχωμένος. Αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα και το έχουμε βάλει δημόσια στον διάλογο, πολύ πριν γίνει το δυστύχημα. Κατανοώ πως για να πραγματοποιηθεί ένας διαγωνισμός, με όλες τις διαδικασίες που απαιτεί, χρειάζονται έξι μήνες. Όμως πλέον κάπως πρέπει να γίνει αυτό. Έχουν γίνει ορισμένα βήματα, όμως υπάρχουν πάρα πολλά ακόμα να γίνουν σε όλο το δίκτυο».
«Δεν αρκεί ότι υπήρχε εγκατεστημένο το σύστημα ETCS επί της γραμμής και των συρμών του μοιραίου δρομολογίου, από τη στιγμή που δεν λειτουργούσε»
Όσον αφορά στις ευθύνες της Hellenic Train, εξηγεί ότι, «το προηγούμενο χρονικό διάστημα, όταν είχαμε δύο ζεύγη αμαξοστοιχιών για τη γραμμή ανόδου και τη γραμμή καθόδου στο δρομολόγιο Αθήνα-Θεσσαλονίκη, ήταν αδιανόητο να παθαίνει βλάβη ένας κινητήρας στον δρόμο – γιατί εκεί υποτίθεται ότι κάποτε είχαμε εφτά ζεύγη, άρα τις καλύτερές μας μηχανές θα μπορούσε να τις βάλει εκεί. Και η Hellenic έχει πάρα πολλές παθογένειες».
Σχετικά με το σύστημα ETCS, που με την παράλληλη λειτουργία των ελεγχόμενων πεδίων γραμμής και της φωτοσήμανσης, θα απέτρεπε με βεβαιότητα το συμβάν και χωρίς την απαίτηση ανθρώπινης παρέμβασης, όπως επισημαίνει το Σωματείο των μηχανοδηγών ΟΣΕ σε ανακοίνωσή του, ο κ. Τζαμπαζλής υπογραμμίζει πως, «δεν αρκεί ότι υπήρχε εγκατεστημένο το σύστημα επί της γραμμής και των συρμών του μοιραίου δρομολογίου από τη στιγμή που δεν λειτουργούσε. Το ότι υπάρχουν τοποθετημένες μονάδες σε δύο κινητήρες, δεν λέει τίποτα. Αυτό είναι ένα σύγχρονο σύστημα το οποίο θα πρέπει να βρίσκεται παντού και να είναι ολοκληρωμένο».
Για το πότε αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το σύστημα της τηλεδιοίκησης, ο Γ.Γ. της Ομοσπονδίας Σιδηροδρομικών λέει ότι, «στο τελευταίο ραντεβού που κάναμε με τον κ. Γεραπετρίδη, μας είχε δηλώσει ότι θα είναι ολοκληρωμένη μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου. Δεν θέλω να κινδυνολογώ, θα ήμουν πολύ ικανοποιημένος ακόμα και στις 30 Νοεμβρίου αν ήταν έτοιμο, γιατί στην Ελλάδα έχουμε δει να παρεκτρέπονται οι χρόνοι με μεγάλες δικαιολογίες. Θέλουμε όταν δηλώνεται κάτι, να τηρούνται και οι χρόνοι όσο το δυνατόν περισσότερο».
«Η ΡΑΣ θα έπρεπε να κάνει τη δουλειά της. Θα έπρεπε να κάνει ελέγχους, τους οποίους άρχισε να κάνει τώρα, μετά το τραγικό συμβάν»
«Στο κομμάτι της ασφάλειας, θα σας πω ότι εγώ ανεβαίνω στο τρένο συστηματικά γιατί βρίσκομαι στη Θεσσαλονίκη και κατεβαίνω στην Αθήνα. Η ασφάλεια σήμερα είναι στο επίπεδο που ήταν και πριν το δυστύχημα και πριν από 30 χρόνια», σημειώνει ο κ. Τζαμπαζλής. «Ο κανονισμός είναι τόσο αυστηρός που η ασφάλεια βρίσκεται σε υψηλό επίπεδο – όσο παράδοξο και αν ακουστεί και όσο κυνικό, ύστερα από ένα τόσο τραγικό δυστύχημα. Τα προβλήματα βρίσκονται αλλού, όπως τονίσαμε. Ο κόσμος όμως είναι απόλυτα λογικό να φοβάται. Η κινητικότητα είναι πολύ περιορισμένη και το βλέπουμε κι εμείς που ανεβαίνουμε στα τρένα. Το σοκ ήταν μεγάλο καθώς μιλάμε για μια μετωπική σύγκρουση, για ένα τραγικό δυστύχημα. Το να υπάρξει μια μικρή εκτροχίαση ή ένα μικρό ατύχημα, αυτά δεν θα σταματήσουν να συμβαίνουν, όπως και στις πιο προηγμένες χώρες. Μετά τα Τέμπη, εμείς οι ίδιοι οι εργαζόμενοι δεν θα επιτρέψουμε άλλα πράγματα. Ο σιδηρόδρομος οφείλει να είναι και θα είναι ένας άλλος σιδηρόδρομος και το παραμικρό που θα συμβαίνει, θα βγαίνει από εμάς στη δημοσιότητα».
Ολοκληρώνοντας, αναφέρθηκε στην ανακοίνωση που εξέδωσε η ΡΑΣ στην οποία έκανε λόγο για «ελλιπή και ανεπαρκή» εκπαίδευση των σταθμαρχών, ζητώντας να αποσυρθούν όλοι όσοι εκπαιδεύτηκαν μαζί με τον σταθμάρχη της Λάρισας. «Η ΡΑΣ καταρχάς θα έπρεπε να κάνει τη δουλειά της. Θα έπρεπε να κάνει ελέγχους, τους οποίους άρχισε να κάνει τώρα, μετά το τραγικό συμβάν. Η ανακοίνωσή της έβαζε στο στόχαστρο την εκπαίδευση των σταθμαρχών. Στη ΡΑΣ όμως είχε σταλεί αναλυτικά και το πρόγραμμα εκπαίδευσης και το ποιοι είναι οι σταθμάρχες, πολύ πριν το δυστύχημα. Δεν την είδαμε να μιλάει τότε. Η δουλειά πρέπει να γίνεται στην ώρα της, όχι εκ των υστέρων. Δεν μπορώ να κατανοήσω αν κάνω εκ των υστέρων τη δουλειά μου, ποια είναι η χρησιμότητά μου. Σαφώς και πρέπει να υπάρχει η Ρυθμιστική Αρχή και να έχει τον τελευταίο λόγο, το θέμα όμως είναι αν είναι ικανή να το κάνει ή αν την αφήνουν να το κάνει. Προσωπικά, αν με στείλουν να κάνω μια δουλειά και κάποιος δεν με αφήσει να την κάνω, θα βγω να τον καταγγείλω. Αυτό δεν το είδα να συμβαίνει από τη ΡΑΣ».