Έχετε αναρωτηθεί κι εσείς ποιοι διαβάζουν πια ογκώδη βιβλία; Στην ψηφιακή εποχή που η ταχύτητα είναι το πιο ταχέως ανερχόμενο trend, που τα status στο Facebook ανεβαίνουν με ρυθμούς πολυβόλου, που το twitter οριοθετεί την άποψη σε μια καταγραφή 140 χαρακτήρων, που το Instagram και το snapchat παίρνουν τα ηνία και όλοι χανόμαστε σε έναν ιντερνετικό λαβύρινθο ο οποίος αποτελείται από άπειρα σύντομα κείμενα ποια είναι αλήθεια η τύχη των κλασικών κειμένων; Τα περισσότερα από αυτά γεννήθηκαν σε περιόδους που ο χρόνος έμοιαζε να κυλά διαφορετικά και αποτελούνται από πολλές, πολλές σελίδες.
Δεν είναι μόνο ο όγκος που τρομάζει. Έχουμε την εντύπωση ότι επειδή ξέρουμε την υπόθεση και την κατάληξη της ή επειδή έχουμε δει την ταινία δεν έχει νόημα να διαβάσουμε το βιβλίο. Δεν ισχύει. Η γοητεία ενός βιβλίου αναδεικνύεται από το σύνολο των σελίδων του. Καμία λέξη δεν είναι τυχαία, ειδικά στα αριστουργηματικά κείμενα. Το θέμα είναι να βρούμε τον χρόνο γιατί τα μεγάλα έργα δεν είναι Facebook να διαβάζουμε και ταυτοχρόνως να μαγειρεύουμε και να μιλάμε στον τηλέφωνο. Τα μεγάλα έργα απαιτούν αφοσίωση. Την έχουμε;
Βιβλίο-τοτέμ ο Οδυσσέας του Τζέημς Τζόυς κοσμεί τα ράφια της βιβλιοθήκης κάθε έντιμου βιβλιοφάγου. Η δήλωση «Έχω διαβάσει τον Oδυσσέα του Τζόυς» συνοδεύεται από χαρούμενα επιφωνήματα θαυμασμού ακόμη κι αν ξέρουμε ότι σπάνια είναι ειλικρινής. Δεν είναι τυχαίο ότι έχουν βγει βοηθήματα για το «Πώς να διαβάσετε τον Οδυσσέα». Διαβάστε αυτά και βλέπουμε.
Η αναζήτηση της λευκής φάλαινας με το όνομα Μόμπι Ντικ από τον ημιπαράφρονα καπετάνιο Αχαάβ μέσα από την αφήγηση του ναύτη Ίσμαελ συμβολίζει την αναμέτρηση του ανθρώπου με κάθε τι που νιώθει ότι τον ξεπερνά. Πρόκειται για ένα από τα πιο εμβληματικά κείμενα της αμερικάνικης μυθιστοριογραφίας Παρ’ όλα αυτά οι περισσότεροι πάτησαν το skip στις πολυσέλιδες περιγραφές του Χέρμαν Μέλβιλ και επέλεξαν να δουν το In the heart of the sea του Ρον Χάουαρντ. Εάν δεν το έχετε σκοπό να το διαβάσετε τουλάχιστον δείτε το Moby Dick του Τζον Χιούστον.
Προφανώς ο Τολστόι είναι από τους μεγαλύτερους μάστορες της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Αλλά το Πόλεμος και Ειρήνη είναι τέσσερις τόμοι, τέσσερις τόμοι με άπειρους ήρωες και μάλιστα Ρώσους. Ξέρετε τι συνεπάγεται αυτό; Ακόμη πιο άπειρα ρωσικά ονόματα που μπουρδουκλώνουν το μυαλό του μη εκπαιδευμένου (στις στέπες της Σιβηρίας, τουλάχιστον) αναγνώστη. Πάρτε αυτόν τον οδηγό χαρακτήρων από τη Wikipedia, πάρτε δίπλα σας ένα σημειωματάριο και στιλό και ξεκινήστε. Εάν βγάλτε άκρη πάτε για διδακτορικό στη ρωσική γλώσσα.
Όλοι ξέρουμε τον ιδιόρρυθμο χαρακτήρα του Θερβάντες, χρησιμοποιούμε μάλιστα τον όρο δονκιχωτισμός αλλά πραγματικά πόσοι έχουν διαβάσει το ολοκληρωμένο έργο του Ισπανού λογοτέχνη; Και μην πείτε «εγώ έβλεπα το παιδικό μικρός», δεν πιάνεται. Σίγουρα δεν είχε αυτό στο μυαλό του ο Θερβάντες.
Από τα μνημειώδη έργα της γερμανικής γλώσσας ωστόσο λίγοι ξέρουν ότι διαθέτει Παρτ Ουάν και Παρτ Του. Το πρώτο διαπραγματεύεται τη γνωστή ιστορία με τον Φάουστ, τον Μεφιστοφελή και την αγαπημένη του πρώτου, την Μαργαρίτα. Στα ελληνικά έχει κυκλοφορήσει σε ολοκληρωμένη δίγλωσση έκδοση σε μετάφραση Πέτρου Μάρκαρη, σε έναν τόμο που περιλαμβάνει τους περίπου 12.000 στίχους του έργου.
Αφού λιβανίζουμε τους αρχαίους ημών προγόνους και είμαστε τόσο περήφανοι γι’ αυτούς καλό θα ήταν να τους διαβάζαμε κιόλας. Ο Πλάτωνας στο Συμπόσιον του αποτυπώνει τη φιλοσοφική θεώρηση του έρωτα με τρόπο τολμηρό και ευθύβολος βάζοντας τον στη βάση της ύπαρξης. «Ο έρωτας δεν είναι σοφός ή όμορφος, είναι η επιθυμία προς τη σοφία και την ομορφιά», όπως λέει η Διοτίμα.
Το Κουτσό του Χούλιο Κορτάσαρ είναι ένα βιβλίο 680 σελίδων που καλό είναι να το διαβάσετε και μετά να το ξαναδιαβάσετε γιατί ο Αργεντίνος συγγραφέας έκανε το εξής: το έγραψε έτσι ώστε να διαβάζεται με δύο τρόπους. Τι σημαίνει αυτό; Υπάρχει ο πρώτος ο γραμμικός, ο σωστός, ο ωραίος που ξέρουμε: δηλαδή ξεκινάμε από την πρώτη σελίδα και συνεχίζουμε μέχρι την τελευταία και υπάρχει και ο δεύτερος ο κατά Κορτάσαρ, που στο τέλος του κάθε κεφαλαίου σου υποδεικνύει που να πας μετά. Διαλέγεις και παίρνεις ή δοκιμάζεις και τους δύο αλλά όχι ταυτοχρόνως.
Το τελευταίο έπος του Ρομπέρτο Μπολάνιο με τίτλο 2666 αποτελείται από 1166 σελίδες και περιλαμβάνει πέντε μέρη που είναι αρκετά ασύνδετα μεταξύ τους. Μεταμοντέρνα γραφή που χτίζει ένα «κολοσσιαίο» έργο όπως το χαρακτήρισαν οι κριτικοί. Υπομονή και βουρ στο ψητό.
Αποτελείται από 10.012 ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους ομοιοκατάληκτους στίχους στην κρητική διάλεκτο κι αυτό από μόνο του είναι αρκετό για να προκαλέσει έναν μίνι πανικό σε κάθε επίδοξο αναγνώστη. Μικρή ανακούφιση προκάλεσε η περσινή εκδοχή του Ερωτόκριτου σε κόμικ, κι έτσι όλοι παίρνουμε παράταση πριν κάνουμε βουτιά στα αυθεντικά, βαθιά νερά.
Είναι το πιο διάσημο και άτυχο ειδύλλιο του κόσμου αυτό του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας; Η απάντηση είναι ναι. Και πόσοι το έχουμε διαβάσει; Χμμμμ. Το πρόβλημα εδώ δεν είναι ο όγκος. Νομίζω ότι οι περισσότεροι επειδή ξέρουν το μύθο και την κατάληξη του μένουν σε ένα «Ρωμαίο, Ρωμαίο γιατί να είσαι ο Ρωμαίος;» και νιώθουν ότι έβγαλαν την υποχρέωση τους. Κρίμα, γιατί πρόκειται για ένα από τα ωραιότερα κείμενα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.