Μια γυναίκα οδηγεί ηλεκτρικό πατίνι στο κέντρο της Αθήνας, Τρίτη 2 Απριλίου 2019. Τους τελευταίους μήνες η Αθήνα, όπως νωρίτερα και η Θεσσαλονίκη, υποδέχτηκαν τα ηλεκτροκίνητα πατίνια που έχουν αρχίσει να γίνονται δημοφιλής τρόπος μετακίνησης, καθώς οι Αθηναίοι αλλά καιι οι τουρίστες τα προτιμούν και πλέον τα συναντά κανείς σε όλο το κέντρο της πόλης. ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΛΕΣΙΔΗΣ
Όταν είχαμε αναρωτηθεί στην Popaganda γιατί έχει τόση κίνηση η ελληνική πρωτεύουσα, ο πολεοδόμος – συγκοινωνιολόγος Ευθύμιος Μπακογιάννης που μας είχε μιλήσει για τους λόγους, τους παράγοντες, τις συνιστώσες που συμβάλουν στο -κατά τους τίτλους των ειδήσεων- «κυκλοφοριακό κομφούζιο», είχε αναφέρει χαρακτηριστικά πως «Η Αθήνα έχει πολύ μεγάλη πυκνότητα πληθυσμού και περιορισμένες διαστάσεις στο οδικό της δίκτυο. Δεν είναι δυνατόν να υπάρχει ένα τόσο μεγάλο ποσοστό πολιτών που να κινείται με ΙΧ αυτοκίνητα, όταν τα χαρακτηριστικά της πόλης δεν το επιτρέπουν».
Σε μια πόλη λοιπόν για την οποία αρχιτέκτονες και συγκοινωνιολόγοι συμφωνούν πως τα πρώτα πολεοδομικά της σχέδια δεν ευνοούσαν την χρήση αυτοκινήτου όσο ατομικά χρησιμοποιείται σήμερα, σε μια πόλη που δεν θα τη γκρεμίσουμε ενώ οδηγοί ΙΧ, χρήστες των ΜΜΜ, ακόμα οι αναβάτες δίκυκλων θα συνεχίσουν να αγανακτούν με την κίνηση σημειωτόν, ένα νέος εύχρηστος και «πράσινος» τρόπος μετακίνησης έκανε την εμφάνιση του μαζί με την έλευση του 2019 ενώ πρώτα είχε εμφανιστεί στη Θεσσαλονίκη.
Θα τα έχετε συναντήσει στο κέντρο της Αθήνας, θα έχετε πέσει μεταφορικά (ίσως και κυριολεκτικά) πάνω τους. Δύο εταιρείες, η Lime και η hive έφεραν τα e-scooters στην πόλη, εισήγαγαν έναν οικολογικό τρόπο μετακίνησης που αν μη τι άλλο συζητήθηκε και συζητιέται πιο έντονα τις τελευταίες μέρες.
Τα ηλεκτρικά τους πατίνια έχουν ενσωματωμένη μπαταρία που επαναφορτίζεται κατά τις βραδινές ώρες που δεν χρησιμοποιούνται, μεταφέρουν τους χρήστες από 20 έως και 50 χιλιόμετρα, πρόκειται για τη νέα γενιά μετακίνησης σε κοντινές αποστάσεις αν σκεφτεί κανείς πως π.χ. η Lime έχει παρουσία σε περισσότερες από 130 αγορές. Επίσης, κάτι που συνδέεται με τα πανέξυπνα κινητά μας, εν προκειμένω, ένας τρόπος να κινηθούμε στην πόλη, δεν μπορεί παρά να μας κινεί την περιέργεια.
Αρχικά, τα πατίνια κινούνται με ταχύτητα έως 25 χιλιομέτρων την ώρα. Μέχρι πριν τρεις μέρες που το όριο κατέβηκε στα 20 χιλιόμετρα και η Αθήνα έγινε η πρώτη ευρωπαϊκή πόλη που η εταιρεία της Lime μείωσε την ταχύτητα του στόλου της. Γιατί συνέβη αυτό;
Ξεκινώντας από τη Θεσσαλονίκη που υποδέχτηκε πρώτη αυτό τον τρόπο μετακίνησης, εισαγγελέας παρήγγειλε προκαταρκτική έρευνα για τα ηλεκτρικά πατίνια που κυκλοφορούν ύστερα από μηνυτήρια αναφορά που υποβλήθηκε από πολίτη ο οποίος υποστήριξε ότι η χρήση των πατινιών, εκτός από ανεξέλεγκτη, είναι και παράνομη. Ο προϊστάμενος της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Θεσσαλονίκης, Στέφανος Ζαρκαντζιάς, ζήτησε να διερευνηθεί κάτω από ποιο νομοθετικό πλαίσιο κυκλοφορούν τα ηλεκτρικά πατίνια και εάν παραβιάζονται διατάξεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας.
Με λίγα λόγια, εμφανίζεται σε μια πόλη με μαζικό τρόπο ένα νέο μέσο μετακίνησης αλλά χωρίς να έχει εξεταστεί αν υπακούει στον ΚΟΚ, χωρίς να υπάρχουν κανονισμοί που ρυθμίζουν την ασφαλή συνύπαρξή των χειριστών του με πεζούς και οδηγούς αυτοκινήτων. Και όταν λέω κανονισμοί, δυστυχώς αναφέρομαι σε πρόστιμα από την πλευρά της πολιτείας γιατί αν κάποιος είναι πρόθυμος να κινηθεί με ασφάλεια οι οδηγίες από την πλευρά των εταιρειών υπάρχουν.
Οι εταιρείες λοιπόν θέτουν τους χρήστες ως υπεύθυνους για ενδεχόμενους τραυματισμούς ή πρόστιμα από παραβίαση του ΚΟΚ με ηλεκτρικά πατίνια. Αν και για το συγκεκριμένο μέσο δεν υπάρχει σχετική νομοθεσία, σύμφωνα με τον κανονισμό της ΕΕ για τα ηλεκτρικά ποδήλατα δεν απαιτείται άδεια οδήγησης, το κράνος κατά την οδήγηση τους δεν είναι υποχρεωτικό ενώ σε περίπτωση που η χρήση τους δεν προβλέπεται από τον ΚΟΚ της χώρας -όπως στην περίπτωση της Ελλάδας- τότε προτείνεται να υπάγονται στις διατάξεις περί μοτοποδηλάτων έως 50 κυβικά.
Στον «ανεπίσημο κώδικα κυκλοφορίας» που δεν είναι άλλος απ’ όσα συζητάμε μεταξύ μας όσοι κινούμαστε ή εργαζόμαστε στην πόλη, τολμώ να πω ότι με το που ακούγεται στην ομήγυρη η λέξη «πατίνια» ξεσηκώνεται θύελλα αντιδράσεων. Τα τελευταία σχόλια/στοιχεία που συνέλεξα είναι ότι πολλοί που χρησιμοποιούν ηλεκτρικά πατίνια κινούνται ανάποδα σε δρόμους, ότι τείνουν να τα παρατάνε «όπου να ‘ναι», κάτι που δεν ξέρω τι σημαίνει αφού το άναρχο παρκάρισμα είναι ένα χρόνιο εγχώριο φαινόμενο.
Υπάρχουν εκείνοι που τους φαίνονται άκρως επικίνδυνα και αναρωτιούνται ποιος σκέφτηκε να τα φέρει σε μια πόλη που δεν φημίζεται για την καλή της οδηγική συμπεριφορά, στην Αθήνα που δεν την λες Άμστρενταμ γιατί είναι γεμάτη με ανηφόρες – κατηφόρες. Μάλιστα, όλοι μας έχουμε συναντήσει εφήβους, ακόμα και τουρίστες (που δεν την γνωρίζουν τόσο καλά ώστε να αποφεύγουν τις γνωστές στους κατοίκους οδικές κακοτοπιές) να κινούνται με ηλεκτρικά πατίνια σε ταχείας κυκλοφορίας δρόμους.
Πάλι πίσω στη Θεσσαλονίκη και στην περιοχή της Καλαμαριάς, το πρώτο επισήμως καταγεγραμμένο τροχαίο με ηλεκτρικό πατίνι έγινε όταν δεκαεξάχρονος συγκρούστηκε με Ι.Χ. αυτοκίνητο, με συνέπεια να τραυματιστεί και να διακομιστεί σε νοσοκομείο. Έπειτα από αυτό το περιστατικό, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης, αναφέρθηκε στο θέμα λέγοντας ότι «η χρήση τους έχει γίνει πλέον επικίνδυνη» ενώ πρότεινε ως λύση να μειωθεί το όριο ταχύτητας των πατινιών σε 5 έως 10 χιλιόμετρα/ώρα.
Έχοντας ανάλογους προβληματισμούς, σε συγκρότηση ομάδας εργασίας προχώρησε ο Δήμος Αθηναίων στην οποία προσκλήθηκαν και εκπρόσωποι των εταιρειών με στόχο την κατάθεση ολοκληρωμένης πρότασης προς τους αρμόδιους εμπλεκόμενους φορείς που πρέπει να προχωρήσουν άμεσα στη θέσπιση νομοθετικού πλαισίου για την αντιμετώπιση των ζητημάτων που ανακύπτουν από τη χρήση του νέου μέσου μετακίνησης στην πόλη. Σε αυτή τη συζήτηση, η Lime ανακοίνωσε «ότι τα θέματα ασφάλειας και συνεργασίας με τις τοπικές αρχές αποτελούν προτεραιότητα για την εταιρεία», ανέφερε ότι θα αποθαρρύνει την οδήγηση των ηλεκτρικών πατινιών της στις πιο επιφορτισμένες με κίνηση λεωφόρους της πόλης χρησιμοποιώντας τεχνολογία GPS και δημιουργώντας εικονικές περιφράξεις σε συγκεκριμένες περιοχές της πόλης., ενώ δεσμεύτηκε ότι θα διανείμει δωρεάν κράνη σε στρατηγικά σημεία της πόλης τις επόμενες εβδομάδες ώστε να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες να τα χρησιμοποιούν όταν οδηγούν τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα.
Ο Country Manager Greece της Hive, κ. Παύλος Βλασόπουλος, δήλωσε: «Για εμάς δεν νοείται τίποτα ως σημαντικότερο από τη δημόσια ασφάλεια και γενικότερα τον σεβασμό των πεζών στην πόλη. Γι’ αυτό πιστοί στις αρχές μας, προβαίνουμε σε μια κίνηση που έχει στόχο να καταδείξει ότι αφουγκραζόμαστε την κοινωνία και συνεργαζόμαστε πλήρως με τις Αρχές. Ήρθαμε στην Αθήνα για να μείνουμε και θα κάνουμε ό,τι χρειάζεται για να καταδείξουμε ότι η εμπειρία του χρήστη συμβαδίζει με τον σεβασμό στους πεζούς και αυτούς που δεν τα χρησιμοποιούν».
Τα πατίνια δεν έμειναν ασχολίαστα από τον πρόεδρο του ΣΑΤΑ Θύμιο Λυμπερόπουλο, ο οποίος σε ραδιοφωνικές δηλώσεις κατήγγειλε περιπτώσεις φθορών σε ταξί, ενώ, επικαλέστηκε επικοινωνία του με τον Χρήστο Σπίρτζη και στελέχη του υπουργείου Μεταφορών που του ζήτησαν να προχωρήσει σε καταγγελία ώστε να ξεκινήσει έρευνα για το θέμα. Μίλησε για προβλήματα που προκαλούνται στην κυκλοφορία στο κέντρο της Αθήνας και έθεσε ερωτήματα σχετικά με την αδειοδότηση και το φορολογικό καθεστώς των πολυεθνικών εταιρειών που νοικιάζουν τα ηλεκτρικά πατίνια.
Για τον Σύλλογο Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων. οι υπηρεσίες μικρο-κινητικότητας αποτελούν την πλέον σύγχρονη τάση στις αστικές μετακινήσεις μικρών αποστάσεων, λειτουργούν συμπληρωματικά προς τα λοιπά μέσα και είναι εν γένει περιβαλλοντικά φιλικές, αξιοποιούν δε σύγχρονες τεχνολογίες και μέσα χαμηλού κόστους. «Παρόλα αυτά, έχουν παρατηρηθεί προβλήματα στη λειτουργία των πόλεων, τα οποία σχετίζονται με την εφαρμογή και χρήση των εν λόγω υπηρεσιών. Επίσης διατυπώνονται προβληματισμοί σχετικά με τις επιπτώσεις της κυκλοφορίας και χρήσης μέσων μικρο-κινητικότητας στην οδική ασφάλεια, συχνά δε με αφορμή μεμονωμένα ατυχήματα».
Στη σχετική του ανακοίνωση για το θέμα που απασχολεί εντόνως την πόλη, ο Σύλλογος έκανε λόγο για τη διεθνή και ελληνική εμπειρία, για τη σχετική έρευνα ως προς τα χαρακτηριστικά και τις επιπτώσεις της μικρο-κινητικότητας τόσο στην οδική ασφάλεια, όσο και στη λειτουργία του μεταφορικού συστήματος που είναι ακόμα περιορισμένη, «πρόκειται για υπηρεσίες, οι οποίες έχουν εμφανιστεί σχετικά πρόσφατα (εδώ και 2-3 έτη) και η ερευνητική κοινότητα δεν έχει ασχοληθεί επαρκώς με τις επιπτώσεις τους. Έτσι, δεν υπάρχει σαφής εικόνα για τη λειτουργία και ασφαλή κυκλοφορία των μέσων μικρο-κινητικότητας, αλλά δυστυχώς ούτε και επίσημοι κανόνες (πχ άρθρα ΚΟΚ), οι οποίοι να οριοθετούν τη χρήση των μέσων μικρο-κινητικότητας».
Για να χρησιμοποιήσεις ένα ηλεκτρικό πατίνι, μόλις κατεβάσεις το app στο smartphone σου και συνδέσεις τον λογαριασμό σου και με μια χρεωστική ή πιστωτική κάρτα, Το κόστος για το ξεκλείδωμα είναι 1 ευρώ και κάθε λεπτό διαδρομής κοστίζει επιπλέον 0.15 λεπτά, ενώ, δεν υπάρχουν συγκεκριμένα σημεία στάθμευσης. Μπροστά σου ανοίγεται ένας χάρτης της πόλης που δείχνει το στίγμα σου, όπως και το στίγμα όλων των διαθέσιμων e-scooter στην περιοχή. Μπορείς να δεις πόσο απέχεις από το κοντινότερο πατίνι, το ποσοστό της μπαταρίας του που φαίνεται ότι δεν αποτελεί πλέον αποκλειστική ευθύνη των εταιρειών αφού η Lime αναζητά πλέον και ιδιότητες μέσω αγγελίας με τίτλο «γίνετε φορτιστής, πληρωθείτε γρήγορα» προκειμένου να τα φορτίζουν και ιδιότητες σπίτι τους οι οποίοι αποκαλούνται “Lime Juicers”
Το GPS που διαθέτει ένα e-scooter ενημερώνει την εταιρεία αν έχει μετακινηθεί χωρίς να έχει ξεκλειδωθεί ώστε να αποτραπεί η κλοπή του. Αυτό δεν φαίνεται να εμπόδισε αρκετούς που τα κακομεταχειρίστηκαν, με τις φωτογραφίες των αλλοιωμένων ή αφημένων σε ακατάλληλα σημεία ηλεκτρονικών πατινιών να κυκλοφορούν στο διαδίκτυο. Ένα πετάχτηκε στον Θερμαϊκό, άλλο κάηκε, κάποιο βρέθηκε στα σκουπίδια κι ακόμη ένα σφηνώθηκε σε μια χημική τουαλέτα.
Έχουν μόνο η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη μια αμηχανία απέναντι στο νέο, είναι οι μόνες πόλεις που δεν μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο που μετακινούνται, είναι τελικά ζήτημα παιδείας, όπως συνηθίζουμε να λέμε για ό,τι «δεν περνάει» στις πόλεις μας; Με εννιά και όχι δύο εταιρείες να σκορπίζουν μικρο-κινητικότητα στην πόλη, κανόνες για τα ηλεκτρικά πατίνια σκοπεύει να θεσπίσει το Παρίσι, επιβάλλοντας πρόστιμο ύψους 135 ευρώ σε όσους τα χρησιμοποιούν στα πεζοδρόμια και 35 ευρώ σε όσους μπλοκάρουν τα πεζοδρόμια παρκάροντας τα εκεί, σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ. Οι εταιρείες θα πρέπει να πληρώνουν ετήσιο τέλος ύψους τουλάχιστον 50 ευρώ ανά ηλεκτρικό πατίνι για τα πρώτα 499. Το τέλος θα φτάνει τα 65 ευρώ ανά πατίνι για τις εταιρείες που έχουν περισσότερα από 3.000.
Οι παραπάνω κανόνες δεν αναιρούν ότι το Παρίσι αγκαλιάζει τη χρήση ενός νέου τρόπου μετακίνησης, αφού μέχρι τα τέλη του έτους η πόλη θα δημιουργήσει περίπου 2.500 χώρους στάθμευσης για τα ηλεκτρικά πατίνια και εξετάζει το ενδεχόμενο να γίνει υποχρεωτικό για τους χρήστες να τα αφήνουν μόνο στα καθορισμένα σημεία. Λίγο πιο μακριά στην Ευρώπη, ο δήμος της Μαδρίτης διέταξε τις εταιρείες να απομακρύνουν τα ηλεκτρικά πατίνια τους από τους δρόμους, με το σκεπτικό ότι δεν τηρούσαν τον κανονισμό που όριζε σε ποιες περιοχές επιτρεπόταν να κυκλοφορούν.
Πιο Βόρεια και στη Γερμανία, η κυβέρνηση ενέκρινε την κυκλοφορία όχι μόνο των οχημάτων με ηλεκτροκίνηση χωρίς κάθισμα αλλά και των ηλεκτρικών μονόκυκλων στους δρόμους, «που θα μπορούν να συμβιώνουν στο εξής με τους πεζούς και τους ποδηλάτες», κατά τον υπουργό μεταφορών της χώρας. Σύμφωνα με τον ίδιο, πρόκειται για «μια πραγματική εναλλακτική λύση, ιδανική για να καλύψει κανείς το τελευταίο χιλιόμετρο από τον σταθμό του μετρό ή τη στάση του λεωφορείου μέχρι το σπίτι του ή την εργασία του». Το ρυθμιστικό πλαίσιο διαχωρίζει τα πατίνια η ταχύτητα των οποίων δεν υπερβαίνει τα 12 χιλιόμετρα (επιτρέπεται να τα χρησιμοποιούν και παιδιά, από 12 ετών και άνω, αλλά μόνο στα πεζοδρόμια) και εκείνα που φτάνουν τα 20 χιλιόμετρα (για άτομα άνω των 14 ετών και μπορούν να κυκλοφορούν στους ποδηλατόδρομους). Στο ίδιο σύμπαν, «αν τα ηλεκτρικά πατίνια επιτραπούν στα πεζοδρόμια, θα αυξηθούν τα δυστυχήματα», προέβλεψε στην εφημερίδα Neuen Osnabrucker Zeitung ένα στέλεχος ασφαλιστικής εταιρείας ενώ από τα τέλη του 2017 τουλάχιστον 1.500 άνθρωποι νοσηλεύτηκαν στις ΗΠΑ εξαιτίας ατυχημάτων με ηλεκτρικά πατίνια, σύμφωνα με τον οργανισμό Consumer Reports ενώ αμερικανικά μέσα ενημέρωσης έκαναν λόγο για τέσσερα θανατηφόρα δυστυχήματα.
Επιστρέφοντας στα της Ελλάδας και σύμφωνα με ρεπορτάζ της Καθημερινής, οι δημοτικές αρχές βρίσκονται σε συνεχή επαφή με χώρες του εξωτερικού και ιδιαίτερα με τη Λισαβόνα, όπου επίσης σημειώθηκαν προβλήματα από την κυκλοφορία των ηλεκτρικών πατινιών αλλά φαίνεται να έχουν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά.
Ο αντιδήμαρχος Κέντρου Πόλης και Δημοτικής Αστυνομίας, Ανδρέας Βαρελάς, είχε δηλώσει με την έλευση της μίας εκ των δύο εταιρειών στην Αθήνα και όντας ένας από τους πρώτους που δοκίμασε αυτό τον τρόπο μετακίνησης ότι «μετά τη Θεσσαλονίκη, καλωσορίζουμε τη Lime στην πρωτεύουσα της χώρας. Θεωρούμε ότι η παρουσία των ηλεκτρικών πατινιών σε μια πόλη με τα κυκλοφοριακά προβλήματα που έχει η Αθήνα, σεβόμενοι τον κώδικα οδικής κυκλοφορίας και τις ανάγκες της πόλης, μπορούν να καλύψουν ένα κενό στις κυκλοφοριακές ανάγκες που έχουμε». Όμως, σε πιο πρόσφατη συνέντευξή του στον News 24/7 στους 88,6 ανέφερε πως «τα ηλεκτρικά πατίνια έχουν δημιουργήσει προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε πριν ξεφύγει η κατάσταση».
Ο ίδιος περιέγραψε περιστατικό κατά το οποίο ορισμένα παιδιά που χρησιμοποίησαν το πατίνι ως παιχνίδι για να κάνουν αγώνες στη Λεωφόρο Συγγρού ενώ δήλωσε πως δεν έχει δει κανέναν χρήστη να φοράει κράνος. Είπε επίσης ότι τα ηλεκτρικά πατίνια δεν έχουν καν αριθμό κυκλοφορίας (σ.σ. κάτι που δεν προβλέπεται και από τον κανονισμό της Ε.Ε για τα ηλεκτρικά ποδήλατα), συνεπώς, τα αιτήματα ορισμένων πολιτών για να κοπούν κλήσεις δεν μπορούν να ικανοποιηθούν. Ωστόσο παραμένει θετικός στη χρήση ηλεκτρικού πατινιού στην πόλη αρκεί να μπουν κανόνες, αφού όπως σημείωσε «είναι οικολογικό και απλό και θα κατακτήσει την ελληνική πραγματικότητα» δήλωσε χαρακτηριστικά.
Μέσα σε αυτή τη σύγχυση που επικρατεί, μένει να δούμε αν τα ηλεκτρικά πατίνια θα μείνουν υπό προϋποθέσεις για τους χρήστες τους φέρνοντας την επανάσταση στην μετακίνηση στην πόλη, δίνοντας τη δυνατότητα στους πολίτες -ή καλύτερα, στους νεότερους που φαίνεται να τα χρησιμοποιούν κατά κόρον- για έναν πιο οικολογικό, αποτελεσματικό και βολικό, όχι απαραίτητα και πιο οικονομικό, τρόπο μετακίνησης, που θα βελτιώσει την αστική βιωσιμότητα. Το μόνο σίγουρο, ή τουλάχιστον, όπως δείχνουν όλοι οι διαμαρτυρίες, οι δηλώσεις και οι κινήσεις που καλούνται να κάνουν από εδώ και στο εξής οι καθ’ ύλην αρμόδιοι, είναι ότι η πόλη δεν ήταν έτοιμη γι’ αυτό.