www.pestosemas.com, a program to record incidents of homophobic, biphobic and transphobic violence, inform and sensitise society on the issue, Athens, Greece, October 2016 / Πες το Σε Μας, διαδυκτιακή πλατφόρμα ενημέρωσης και επικοινωνίας για την καταγραφή ομοφοβικών και τρανσφοβικών περιστατικών, Αθήνα, Οκτώβριος 2016
Το Έργο «Πες το σ’ εμάς» υλοποιείται από τη Μη Κυβερνητική Οργάνωση (σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα) Colour Youth – Κοινότητα LGBTQ Νέων Αθήνας. Η Colour Youth είναι μέλος του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας και του Εθνικού Συμβουλίου κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας.
Το έναυσμα δόθηκε από την διαπίστωση ότι υφίσταται έντονη ανάγκη για μια δωρεάν αλλά ταυτόχρονα ολοκληρωμένη, πολλαπλή και άρα ουσιαστική υποστήριξη των θυμάτων βίας ή διακρίσεων λόγω ταυτότητας φύλου, έκφρασης φύλου ή/και σεξουαλικού προσανατολισμού, σε μια περίοδο συνεχιζόμενης κοινωνικοοικονομικής κρίσης αλλά και σταδιακής αύξησης των καταγεγραμμένων περιστατικών βίας κατά ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων.
Το Έργο δεν απευθύνεται μόνο σε όσους ανθρώπους έχουν δεχτεί βία ή/και διάκριση λόγω της ταυτότητας/έκφρασης φύλου ή/και του σεξουαλικού τους προσανατολισμού, αλλά και σε ανθρώπους που έχουν υπάρξει αυτόπτες μάρτυρες τέτοιων περιστατικών βίας ή/και διακρίσεων και επιθυμούν να τα αναφέρουν.
Οι επαφές με τους/τις ενδιαφερόμενους-ες είναι εμπιστευτικές και διασφαλίζεται πλήρως η ανωνυμία τους και απευθύνεται σε άτομα κάθε ηλικίας. Για όσους-ες ενδιαφερόμενους-ες κατοικούν εκτός Περιφέρειας Αττικής, υπάρχει δυνατότητα τηλεφωνικού ραντεβού ή επικοινωνίας μέσω εφαρμογών τηλεδιάσκεψης (π.χ. Skype)
Η Popaganda μίλησε με τρεις ανθρώπους που εργάζονται στο «Πες το σ’ εμάς», τον Θανάση Θεοφιλόπουλο, κοινωνιολόγο, υπ. διδάκτορα Τμήματος Κοινωνιολογίας Παντείου Πανεπιστημίου, υπεύθυνο Έργου «Πες το σ’ εμάς», την Eύα Σπίνου, Ψυχολόγο του Έργου και τον Κωνσταντίνο Παντικίου, καταγραφέα περιστατικών βίας και διακρίσεων κατά ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων.
Κύριε Θεοφιλόπουλε, πόσο δύσκολο είναι στις μέρες μας να αντιμετωπίσει την ελληνική γραφειοκρατία ένα άτομο που ανήκει ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα;
Ένα από τα πλέον σοβαρά ζητήματα – για την επίλυση του οποίου αγωνίζεται και η ΜΚΟ Colour Youth– Κοινότητα LGBTQ Νέων Αθήνας – είναι η νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου. Αυτή αφορά τη διαδικασία της μεταβολής ονόματος, επωνύμου και φύλου που δηλώνεται στα επίσημα (κρατικά) έγγραφα και μητρώα, προκειμένου να αναγνωριστεί η ταυτότητα του φύλου ενός ανθρώπου. Στην Ελλάδα, ένας διεμφυλικός/τρανς άνθρωπος θα πρέπει να περάσει μέσα από μια διαδικασία εξαιρετικά χρονοβόρων, κοστοβόρων και επίπονων διαδικασιών για να πετύχει τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου.
Οι φορείς της κοινωνίας των πολιτών – ανάμεσά τους και η Colour Youth – ζητούν από την Πολιτεία τις απαραίτητες αλλαγές ώστε οι διαδικασίες αυτές να αλλάξουν, έτσι ώστε η νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου να επιτυγχάνεται γρήγορα κι εύκολα, για παράδειγμα, χωρίς την υποχρέωση ιατρικών πράξεων/επεμβάσεων.
Πρόκειται ίσως για το πιο ουσιαστικό μέτρο για την κοινωνική (επαν)ένταξη των διεμφυλικών/τρανς ανθρώπων, την άρση πληθώρας διακρίσεων και τον σημαντικό περιορισμό κακοποιητικών συμπεριφορών εις βάρος τους, σε πλήθος τομέων και δραστηριοτήτων της ανθρώπινης ζωής (παιδεία, υγεία, εργασία, καθημερινότητα, συναλλαγή με δημόσιες υπηρεσίες κ.λπ.)
«Τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα βομβαρδίζονται με μηνύματα από παντού ότι η ταυτότητά τους αποτελεί «αμαρτία», «ψυχική διαταραχή», είναι «ηθικά λάθος» κλπ. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το να νιώθουν αόρατα, ότι δεν έχουν το δικαίωμα να υπάρχουν και ότι αν εκφράσουν τον εαυτό τους, θα βιώσουν την απόρριψη και την μοναξιά»
Πώς αντιμετωπίζετε τα περιστατικά Bullying και ποιά είναι η πιο κοινή μορφή εκφοβισμού που υπάρχει;
Τα θύματα βίας – συμπεριλαμβανομένων των θυμάτων σχολικού, εργασιακού ή διαδικτυακού εκφοβισμού (bullying) – έχουν τη δυνατότητα να λάβουν δωρεάν εξειδικευμένη ψυχολογική ή/και νομική υποστήριξη. Επιπλέον, στον Οδηγό του Έργου «Πες το σ’ εμάς» υπό τον τίτλο: «Ομοφοβία και Τρανσφοβία στην Ελλάδα, ένας Οδηγός για επαγγελματίες αλλά και κάθε ενδιαφερόμενο πολίτη» αλλά και στο ενημερωτικό φυλλάδιο υπό τον τίτλο: «Ενημερωτικό φυλλάδιο με οδηγίες αντίδρασης σε περιστατικά βίας/διάκρισης» μπορεί κάθε ενδιαφερόμενος πολίτης να βρει ορθής και ασφαλούς αντιμετώπισης. Και τα δύο διατίθενται για δωρεάν κατέβασμα στην ιστοσελίδα της Οργάνωσης (www.colouryouth.gr – ενότητα «Βιβλιοθήκη»).
«Κάθε διεμφυλικό/τρανς άτομο που θα έρθει αντιμέτωπο με κακοποιητική συμπεριφορά ή διάκριση (με τρανσφοβικό κίνητρο) κατά την επαφή/συναλλαγή του με οποιοδήποτε φορέα/υπηρεσία του δημοσίου, μπορεί να ζητήσει και να λάβει δωρεάν την υποστήριξη της νομικής μας υπηρεσίας»
Ποιά είναι η διαδικασία για να εκδώσει νέα ταυτότητα ένα άτομο το οποίο έχει κάνει επέμβαση επαναπροσδιορισμού φύλου; Ποιά είναι η δική σας συμμετοχή σε αυτή τη διαδικασία εφόσον σας ζητηθεί;
Όσον αφορά τη νομική αναγνώριση φύλου, η Colour Youth διεκδικεί – μεταξύ άλλων – από την ελληνική Πολιτεία, τη χορήγηση δυνατότητας σε όλα τα άτομα να διορθώσουν το αναγραφόμενο φύλο, όνομα και επίθετο κάθε επίσημου εγγράφου τους χωρίς ιατρικές, ψυχιατρικές ή άλλες προϋποθέσεις.
Επίσης, διεκδικεί την υιοθέτηση νομοθεσίας στα πρότυπα του μοντέλου της γειτονικής Μάλτας και καταδικάζει ως απαράδεκτες και απάνθρωπες τις προϋποθέσεις στείρωσης, διάγνωσης ψυχικής ασθένειας ή διαζυγίου για την χορήγηση της άδειας αλλαγής των εγγράφων.
Επιπλέον, διεκδικεί θεσμική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, προσβάσιμη σε όλες τις ηλικίες, χωρίς ιατρικές, ψυχιατρικές ή άλλες προϋποθέσεις (και) για τους ανηλίκους ανθρώπους. Ακόμα, η Colour Youth διεκδικεί την απλοποίηση της διαδικασίας αλλαγής του φύλου, ονόματος και επιθέτου των εγγράφων και αποδέσμευση των δικαστηρίων από αυτή τη διαδικασία. Διεκδικεί την δραστική μείωση των γραφειοκρατικών διαδικασιών.
Κάθε διεμφυλικό/τρανς άτομο που θα έρθει αντιμέτωπο με κακοποιητική συμπεριφορά ή διάκριση (με τρανσφοβικό κίνητρο) κατά την επαφή/συναλλαγή του με οποιοδήποτε φορέα/υπηρεσία του δημοσίου, μπορεί να ζητήσει και να λάβει δωρεάν την υποστήριξη της νομικής μας υπηρεσίας.
«Τα θύματα βίας – συμπεριλαμβανομένων των θυμάτων σχολικού, εργασιακού ή διαδικτυακού εκφοβισμού (bullying) – έχουν τη δυνατότητα να λάβουν δωρεάν εξειδικευμένη ψυχολογική ή/και νομική υποστήριξη»
Κυρία Σπίνου, αρχικά θα ήθελα να μας περιγράψετε δύο ψυχολογικά προφίλ: Το ένα είναι του μέσου ατόμου που δέχεται ρατσισμό και άρνηση λόγω της τρανς ή της ομοφυλοφιλικής φύσης του. Το άλλο είναι αυτό του μέσου ομοφοβικού η τρανσφοβικού ατόμου και θα ήθελα να σας ρωτήσω ποιοι είναι οι λόγοι που οι φοβικοί άνθρωποι είναι επιθετικοί προς τη ΛΟΑΤ κοινότητα αλλά και το κόστος αυτής της επιθετικότητας σε εκείνους που τη βιώνουν;
Τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα βομβαρδίζονται με μηνύματα από παντού ότι η ταυτότητά τους αποτελεί «αμαρτία», «ψυχική διαταραχή», είναι «ηθικά λάθος» κλπ. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το να νιώθουν αόρατα, ότι δεν έχουν το δικαίωμα να υπάρχουν και ότι αν εκφράσουν τον εαυτό τους, θα βιώσουν την απόρριψη και την μοναξιά. Σε ένα επίπεδο, εσωτερικεύουν αυτό το μήνυμα και το αίσθημα ντροπής και ενοχής είναι τόσο βαθύ που γίνεται μέρος της ταυτότητάς τους. Επίσης, εσωτερικεύουν το μήνυμα ότι δεν είναι άξια προστασίας και ότι κανείς δεν θα τα υπερασπιστεί.
Η ελληνική κοινωνία προωθεί – και πολλές φορές επιβραβεύει κιόλας – μια συναινετική σιωπή γύρω από θέματα που αποτελούν ακόμη ταμπού και, έτσι, το να κρύβεσαι γίνεται τρόπος ζωής. Τα αισθήματα ντροπής, φόβου και μυστικοπάθειας που βιώνουν τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα οδηγούν στην απομόνωση, στην μοναξιά, στο να νιώθουν αβοήθητα και χωρίς ελπίδα.
Όλα τα παραπάνω αποτελούν βίωμα ενός μέσου ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμου, το οποίο δεν έχει γίνει δέκτης άμεσης επίθεσης (λεκτικής ή/και σωματικής). Οι συνέπειες μιας άμεσης επίθεσης σε ένα μέσο ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο μπορεί να προκαλέσουν μετατραυματική διαταραχή άγχους με έντονα ψυχοσωματικά συμπτώματα και επιδείνωση των όσων προαναφέρθηκαν παραπάνω.
Όταν μιλάμε για επιθέσεις, λεκτικές ή/και σωματικές, σε δημόσιο χώρο, οι θύτες είναι συνήθως νέοι άνδρες γύρω στα 30, οι οποίοι έχουν υιοθετήσει έναν άκαμπτο στερεοτυπικό «αρρενωπό» ρόλο. Συνήθως επιτίθενται σχηματίζοντας ομάδες τριών ή περισσοτέρων ατόμων απέναντι σε μεμονωμένα ή αριθμητικά λιγότερα άτομα. Στην ουσία, αυτά τα άτομα, νιώθοντας ανασφάλεια για την αρρενωπότητά τους, με το να επιτεθούν σε οποιοδήποτε άτομο κινείται έξω από το ετεροκανονικό πλαίσιο, προσπαθούν να επιβεβαιώσουν την «αρρενωπή» ταυτότητά τους, επιβάλλοντας με βίαιο τρόπο την «τιμωρία» για την μη συμμόρφωση του θύματος με τα κανονιστικά πρότυπα. Σε μερικές περιπτώσεις, ίσως προσπαθούν και να αποτινάξουν από πάνω ή από μέσα τους οποιαδήποτε τυχόν υποψία ή φόβο ότι και οι ίδιοι θα μπορούσαν να έχουν π.χ. ομοερωτικές σκέψεις ή φαντασιώσεις.
Ποια είναι η ψυχολογία μιας μέσης οικογένειας που έχει ως μέλος της ένα ΛΟΑΤ άτομο; Έχει τύχει να δεχθείτε στο κέντρο σας όλη την οικογένεια για να σας συμβουλευτεί;
Από την προσωπική μου επαγγελματική εμπειρία, μπορώ να πω ότι υπάρχει μεγάλο εύρος ως προς την συμπεριφορά της οικογένειας απέναντι σε ένα ΛΟΑΤΚΙ+ μέλος της. Υπάρχουν γονείς που διώχνουν από το σπίτι το παιδί τους και κόβουν κάθε γέφυρα επικοινωνίας και, από την άλλη, υπάρχουν γονείς ευαισθητοποιημένοι, οι οποίοι δραστηριοποιούνται και έχουν δημιουργήσει την δική τους ομάδα (Υπερήφανοι Γονείς), η οποία ως στόχο έχει την ενημέρωση, την υποστήριξη και την ενδυνάμωση των γονέων που έχουν ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιά.
Η πρώτη αντίδραση των γονέων που μαθαίνουν ότι το παιδί τους είναι gay, λεσβία ή τρανς, συνήθως είναι αρνητική. Επειδή έχουν μεγαλώσει σε μια κοινωνία που αναπαράγει τα αρνητικά στερεότυπα για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, τους είναι δύσκολο να ταυτίσουν το παιδί τους με αυτήν την αρνητική και, πολλές φορές, εξευτελιστική εικόνα που έχουν δημιουργήσει για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα.
Από εκεί και πέρα υπάρχουν πολλοί παράγοντες που παίζουν ρόλο στο πώς θα εξελιχθούν οι σχέσεις μέσα στην οικογένεια: η δυναμική της οικογένειας σε σχέση με την διαχείριση δύσκολων καταστάσεων κατά το παρελθόν, η διάθεση του παιδιού που έχει κάνει coming out να «επιμορφώσει» τους γονείς του, η πρόθεση των γονιών να διευρύνουν και ίσως να αλλάξουν τον τρόπο που βλέπουν και διαχειρίζονται τις καταστάσεις κλπ.
Όταν το οικογενειακό περιβάλλον είναι υποστηρικτικό και ενδυναμωτικό, τότε το ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο «εξοπλίζεται» με περισσότερα εφόδια για να μπορεί να διαχειριστεί τις δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίσει στο κοινωνικό περιβάλλον. Χρειάζεται, παράλληλα, υποστήριξη, ενημέρωση και ενδυνάμωση και για τους ίδιους τους γονείς, οι οποίοι, πολλές φορές, παγιδεύονται μέσα στην άγνοια και την παραπληροφόρηση και, δυστυχώς, ανακυκλώνουν τα αρνητικά στερεότυπα και την ομοφοβία/τρανσφοβία.
Κύριε Παντικίου, θα ήθελα να ρωτήσω, εσείς ως ο πρώτος άνθρωπος που αντιμετωπίζει ένα περιστατικό που απευθύνεται στο κέντρο σας, συνήθως τι άτομα συναντά; Εννοώ ως προς τη συμπεριφορά τους και την ψυχολογική τους κατάσταση.Έχετε κάποιες τεχνικές που σας βοηθούν να κερδίσετε την εμπιστοσύνη των ατόμων που ζητούν τη βοήθεια σας; Να τους ηρεμήσετε ίσως η να τους καθησυχάσετε;
Εξαρτάται… η συμπεριφορά και η ψυχολογική κατάσταση του ατόμου θα έλεγα πως σχετίζεται, τόσο από τον τύπου του περιστατικού, την ένταση βίας που έλαβε όσο και από το χρόνο που πέρασε από το περιστατικό του πριν απευθυνθεί σε εμάς. Η μοναδική τεχνική που χρησιμοποιούμε, είναι η ειλικρίνεια και ο χρόνος. Δεν είμαστε υπερήρωες και ούτε θα γίνουμε.
Ποια είναι η διαδικασία καταγραφής ενός περιστατικού; Και πώς δρομολογείται η συνέχεια;
Θα μπορούσαμε να το αναφέρουμε ως ένα Πρωτόκολλο Διαχείρισης Περιστατικού. Αρχικά το θύμα επικοινωνεί μαζί μας μέσω της σελίδας μας www.pestosemas.com, στη σελίδα μας στο facebook “Πες το Σ’ εμάς!”, στο email μας pestosemas@colouryouth.gr και μέσω τηλεφώνου στα (+30) 6944 28 24 14 (Vodafone CU) και (+30) 6980 03 85 36 (What’sUpCosmote).
Στη συνέχεια προγραμματίζεται συνάντηση με σκοπό την καταγραφή, εκτός αν το θύμα δεν επιθυμεί ή είναι δύσκολο λόγω α απόστασης τότε μέσω skype ή άλλων πλατφορμών επικοινωνίας.
Γίνεται η καταγραφή…
Στη συνέχεια το θύμα αφού έχει ενημερωθεί τόσο για την καταγραφή, το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας και τις υποστηρικτικές υπηρεσίες που παρέχουμε δωρεάν στο έργο (Νομική και Ψυχολογική Υπηρεσία), παραπέμπεται, αν το επιθυμεί, στον εκάστοτε εξειδικευμένο συνεργάτη μας. Επίσης σε κάθε περίπτωση τον ενημερώνουμε πως μπορεί να καταγγείλει το περιστατικό του και στα αρμόδια τμήματα Αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας της Ελληνικής Αστυνομίας.
Τι θα θέλατε να πείτε σε ένα άτομο που μας διαβάζει τώρα, έχει κάποιο πρόβλημα που θα μπορούσε να αντιμετωπίσετε μαζί αλλά διστάζει να σας προσεγγίσει; Θα φανώ λίγο γραφικός, αλλά απαντήσω αυτό που γράφει και η ταυτότητα του έργου «Κάνε την εμπειρία σου να μετρήσει ενάντια στην ομοφοβία, την τρανσφοβία και την αμφιφοβία… Πες το Σ’ εμάς!».