Για τους περισσότερους ο επαναπατρισμός των Μαρμάρων του Παρθενώνα θεωρείται μια υπόθεση ξεκάθαρα χαμένη από χέρι. Η επίμονη άρνηση των Βρετανών από τη μια και η χρόνια αδιαφορία του ελληνικού κράτους από την άλλη, κατέστησαν τη συζήτηση ξεκάθαρα ακαδημαϊκή. Σαν να μην έφτανε αυτό, στο κακό κλίμα προστέθηκε η παντελής απουσία εργαλείων, εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για νομική δράση υπέρ της επιστροφής των Μαρμάρων.
Εδώ και λίγες μέρες όμως, το συγκεκριμένο ζήτημα ήρθε και πάλι στο προσκήνιο. Αφορμή υπήρξε σχετική αίτηση της Ελλάδας στην Unesco, με την οποία ζήτησε επίσημα τη βοήθεια του διεθνούς οργανισμού στην επίλυση του θέματος.
Ήδη, βέβαια, είχε προηγηθεί τον Ιούλιο στο Παρίσι συνάντηση της ελληνικής αντιπροσωπείας με τη Γενική Διευθύντρια της UNESCO, Ιρίνα Μπόκοβα. Τα μέλη ζήτησαν από την κ. Μπόκοβα να ασκήσει την προσωπική και θεσμική επιρροή της, προκειμένου να ξεκινήσει ο σχετικός διάλογος με τους Βρετανούς.
Η Unesco ανταποκρίθηκε θετικά στέλνοντας, με τη σειρά της, επίσημες επιστολές στο Βρετανό Υπουργό Εξωτερικών Ουίλιαμ Χαγκ, στη Βρετανίδα Υπουργό Πολιτισμού Μαρία Μίλερ και στο Διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου Ρόμπερτ Νιλ Μακ Γκρέγκορ, μέσω των οποίων γνωστοποίησε την επιθυμία της να δρομολογηθεί η διαδικασία της διαμεσολάβησης με την βρετανική πλευρά, για τον επαναπατρισμό των Μαρμάρων.
Το εν λόγω ζήτημα, φυσικά, βρίσκεται διαρκώς ψηλά στην ατζέντα κάθε Διάσκεψης της UNESCO, για την προώθηση της επιστροφής πολιτιστικών αγαθών στις χώρες προέλευσής τους ή τον επαναπατρισμό τους σε περίπτωση παράνομης κτήσης. Όμως τώρα για πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού, θα πάρει «σάρκα και οστά» ο θεσμός της διαμεσολάβησης για επίλυση πολιτιστικής διαφοράς, ο οποίος υπήρχε μόνο σε θεωρητικό επίπεδο. Πρόκειται, λοιπόν, για ένα crash test για γερά νεύρα, αλλά και για άξιους διαπραγματευτές.
Η ευκαιρία είναι πολύ σπουδαία για να αγνοηθεί. Η μακρόχρονη απουσία μιας σταθερής στρατηγικής από την πλευρά της ελληνικής κυβερνητικής πολιτικής επέτρεψε στους Βρετανούς να αισθανθούν τόσο άνετα με το ζήτημα του επαναπατρισμού των Μαρμάρων του Παρθενώνα, ώστε να μην μπαίνουν πλέον καν στον κόπο να απαντήσουν οποιαδήποτε ερώτηση για το θέμα. Η στάση τους άλλωστε είναι γνωστή: Το Βρετανικό Μουσείο είναι ένα πλήρως ανεξάρτητο ίδρυμα που δεν δέχεται κυβερνητικές παρεμβάσεις(!), ενώ οι διοικητικές αρχές του θεωρούν ότι η υπόθεση ανήκει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Για κάθε σχετική συζήτηση που προκύπτει παραπέμπουν στα λόγια του Δ/ντη του Βρετανικού Μουσείου Ρόμπερτ Νιλ Μακ Γκρέγκορ: «Δε θα επιστρέψουμε ποτέ τα Μάρμαρα»
Τα γλυπτά του Παρθενώνα, τα οποία εκτίθενται στο Βρετανικό Μουσείο αυτή τη στιγμή, αποτελούν περίπου το 50% του συνόλου του γλυπτού διακόσμου του ναού που σώζεται σήμερα. Δεν είναι από μόνα τους αυθύπαρκτα έργα τέχνης, αλλά συμβολικά και αρχιτεκτονικά μέρη του Παρθενώνα. Είναι, λοιπόν, σαφές ότι η σημασία του μνημείου μπορεί να γίνει πλήρως κατανοητή, για τον επισκέπτη, μόνο όταν όλα τα μέρη του βρίσκονται στο φυσικό και ιστορικό τους περιβάλλον. Ο Παρθενώνας είναι η πρώτη τη τάξει εγγραφή στον Ευρωπαϊκό Κατάλογο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO κι εδώ και 2.500 χιλιάδες χρόνια το ύψιστο σύμβολο των αρχών και των αξιών του Δυτικού πολιτισμού. Η ανάγκη για την επανένωση των κλεμμένων Μαρμάρων με το άλλο 45% περίπου των γλυπτών που βρίσκεται στην Αθήνα (κατά τη διάρκεια της κλοπής πολλά χάθηκαν οριστικά) είναι πολιτιστική επιταγή, χρέος απέναντι στην Τέχνη, στην Ιστορία και στη Δημοκρατία.
Στη μάχη για τον επαναπατρισμό των Μαρμάρων συμμετέχουν σημαντικές προσωπικότητες διεθνούς κύρους που, μαζί με καθηγητές, αρχαιολόγους, ιστορικούς και πλήθος κόσμου, πιέζουν προς κάθε κατεύθυνση, για την επιστροφή των κλεμμένων γλυπτών.
Ιδιαίτερα κρίσιμη, τώρα, θεωρείται η Διεθνής Διακυβερνητική Διάσκεψη της UNESCO το Νοέμβριο στο Παρίσι διότι, στο πλαίσιό της, η ελληνική αποστολή θα πρέπει να προετοιμάσει, όσο το δυνατόν καλύτερα, το διπλωματικό έδαφος, για την επικείμενη διαπραγμάτευση με τους Βρετανούς.
Στο μεταξύ, στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ της Αυστραλίας στις 16 με 17 Νοεμβρίου θα διεξαχθεί παγκόσμιο συνέδριο με θέμα “Parthenon, an Icon of Global Citιzenship”, με συμμετοχή μελών και ομιλητών της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας, οπότε αναμένεται να τεθεί και το θέμα της επιστροφής των Μαρμάρων του Παρθενώνα.