Το ζήτημα της επίλυσης της ονομασίας της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας επανήλθε απότομα, σχεδόν βίαια, στην πολιτική ατζέντα της Ελλάδας αλλά και της γειτονικής χώρας ανασύροντας αναμνήσεις και αγκυλώσεις από το παρελθόν.
Τα 26 χρόνια συνεχούς κόντρας και η αδιαλλαξία, κυρίως της ελληνικής πλευράς, δημιούργησαν προβλήματα και στις δύο χώρες. Κυρίως στην πΓΔΜ, η οποία εξαιτίας της μη επίλυσης του ζητήματος δε μπορεί να εισέλθει σε διεθνείς οργανισμούς όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ, αποτελώντας μία χώρα με τεράστια προβλήματα η οποία προσπάθησε να κρατήσει τη συνοχή της και να καλύψει τα προβλήματα της κάτω από έναν επίπλαστο εθνικισμό. Από την άλλη, η ελληνική διπλωματία ηττάται σταθερά τα τελευταία 26 χρόνια όντας όμηρος των εθνικιστικών φωνών που θεωρούν πως μόνο η Ελλάδα έχει δικαίωμα στον όρο Μακεδονία, χάνοντας παράλληλα και τους τελευταίους συμμάχους που ίσως της έχουν απομείνει.
Η διαπραγμάτευση που βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη, αποτελεί ίσως την τελευταία μεγάλη ευκαιρία και για τις δύο πλευρές για να λύσουν μια για πάντα αυτό το ζήτημα. Μια συμφωνία θα μπορούσε να αποτελέσει την έναρξη καλών διπλωματικών σχέσεων ανάμεσα στις δύο χώρες, θα δώσει τη δυνατότητα στην πΓΔΜ να μπει στην Ε.Ε και το ΝΑΤΟ με σκοπό την πιθανή βελτίωση του βιοτικού επιπέδου της χώρας, αλλά κυρίως θα δώσει τέλος στις εθνικιστικές φωνές και των δύο χωρών που τόσα χρόνια μόλυναν το διάλογο με αποτέλεσμα οι συζητήσεις να μην καταλήγουν ποτέ σε συμφωνία.
Ο Κωστής Παπαϊωάννου είναι εκπαιδευτικός, τ. Γενικός Γραμματέας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας, ο οποίος έχει τοποθετηθεί για το ζήτημα της ονομασίας. Μίλησε στην Popaganda για τις ελληνικές ψευδαισθήσεις, τον εθνικιστικό οίστρο που χαρακτηρίζει τα Βαλκάνια, τις ευθύνες του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας αλλά και το γιατί πρέπει να υπάρξει συμφωνία.
Από τη στιγμή που η περιοχή ιστορικά θεωρείται Μακεδονία, γιατί να μην αναγνωριστεί η γειτονική χώρα ως Μακεδονία; Επισήμως 140 χώρες τη λένε Μακεδονία, ανεπισήμως σχεδόν όλες. Είναι ώρα διασφαλίζοντας τα ουσιώδη να αποδεχτούμε την πραγματικότητα. Ο όρος Μακεδονία υπάρχει de facto στο όνομα της γειτονικής χώρας. Ίσως τελικά στην επίσημη ονομασία προστεθεί προσδιοριστικός όρος. Όμως, μεταξύ μας, ήταν ακραία η απαίτηση να καθορίσουμε το όνομα άλλης χώρας. Ήταν μια μάχη εξαρχής χαμένη. Εξάντλησε πολιτικό και διπλωματικό κεφάλαιο. Μας εγκλώβισε στη βαλκανική ομφαλοσκόπηση. Γίναμε μέρος του προβλήματος -κακομαθημένο παιδί που γκρινιάζει γιατί δε του κάνουν τα χατίρια- ενώ μπορούσαμε να πρωταγωνιστούμε στη βαλκανική συνεργασία. Για άλλη μια φορά, ζητάμε ό,τι πριν λίγα χρόνια μας χάριζαν και δεν το παίρναμε.
Γιατί το ζήτημα της επίλυσης της ονομασίας επανήλθε στην πολιτική ατζέντα τόσο απότομα; Λόγω ΝΑΤΟ και κυβερνητικής αλλαγής στην πΓΔΜ. Θα αξιοποιήσουμε τη συγκυρία; Φοβάμαι ότι το πολιτικό μας σύστημα δε στέκεται στο ύψος των περιστάσεων. Δείτε τη ΝΔ. Έχει τη μεγαλύτερη ευθύνη. Τη βαρύνει η διαχρονική παρουσία ενός εμβληματικού εκπροσώπου της βαλκανικής παθογένειας, του κ. Σαμαρά. Η διάσκεψη αρχηγών το ’92 τον εκπαραθύρωσε για τους τυχοδιωκτικούς χειρισμούς του. Τυπικός βαλκάνιος ηγέτης μετακομμουνιστικής εποχής: σπουδές στην Αμερική και μετά εκτόξευση καβάλα στον καιροσκοπικό εθνικισμό. Παγιδευμένη στις δομικές της αντιφάσεις η ΝΔ μας κρατάει όλους δέσμιους. Το ίδιο και το ΠΑΣΟΚ. Αντί να αναλογιστεί ποιοι κέρδισαν από το δικό του εμπάργκο στα Σκόπια, κρύβεται πίσω από τον Καμμένο. Ο Καμμένος είναι γνωστός, κακώς ο πρωθυπουργός συνεργάζεται μαζί του, αλλά η αντιπολίτευση τον ανάγει σε ρυθμιστή. Είναι ντροπή για ΠΑΣΟΚ και ΝΔ το φλερτ με τα συλλαλητήρια και το ακροδεξιό περιθώριο.
ΑΠΕ-ΜΠΕ/ PIXEL/ ΣΩΤΗΡΗΣ ΜΠΑΡΜΠΑΡΟΥΣΗΣ
Πως επέδρασε το μακεδονικό στην ελληνική κοινωνία; Τοξικά. Μας ευτέλισε, γεμίσαμε ήλιους της Βεργίνας, πανοπλίες, σανδάλια και Βουκεφάλες. Καρατζαφεροποιηθήκαμε. Κάναμε μποϊκοτάζ στο ένταμ και το γκούντα, μην τα ξεχνάμε. Φεύγαμε από διεθνείς διοργανώσεις, βάζαμε φλου στις οθόνες της τηλεόρασης να μη φαίνεται το MACEDONIA στις φανέλες των αθλητών. Βουλιάξαμε στην αυτοθυματοποίηση. Μητροπολίτες έκαναν εξωτερική πολιτική, τα ΜΜΕ έγιναν συνοικιακός μάγκας που φώναζε «αφήστε με να τον σκίσω». Αποσιώπησαν κάθε αποκλίνουσα άποψη, δαιμονοποίησαν τους φορείς της, παρόξυναν τον εθνικιστικό οίστρο. Ανέδειξαν γραφικούς τηλεαστέρες, κάτι μεταμεσονύχτια trash νούμερα, σε διαμορφωτές κοινής γνώμης. Καριέρες, τηλεπωλήσεις και εμπόριο πατριωτισμού. Ε, λοιπόν, δεν ήταν στραβός ο γιαλός, εμείς στραβά αρμενίζαμε. Να το πάρουμε απόφαση να πάμε παρακάτω.
Η Ελλάδα στην ιστορία της έχει επιδείξει αλυτρωτικές συμπεριφορές. Δεν είναι περίεργο να μας ξενίζουν οι απόψεις μιας εθνικιστικής μερίδας της πΓΔΜ; Βλέπεις καλύτερα τον αλυτρωτισμό του άλλου, σαν την καμπούρα. Κοιτάξτε, ο αλυτρωτισμός στα Βαλκάνια είναι παντού, σαν το χώμα και το νερό. Τα εθνικά οράματα έφτιαξαν πατρίδες, ήρωες, προδότες, εθνικούς μύθους. Υπάρχει φυσικά αλυτρωτισμός στη ρητορική κύκλων της πΓΔΜ. Θεμιτή λοιπόν μια πρόνοια απέναντι στις κορώνες αυτού του μικρού βαλκανικού μεγαλοϊδεατισμού. Άλλο αυτό κι άλλο να θεωρούμε ότι μπορεί μια χώρα με το 1/30 του ΑΕΠ μας, το 1/6 του πληθυσμού και το 1/5 της έκτασης να αποτελεί απειλή. Εμείς χρειαζόμαστε μια σταθερή βόρεια γείτονα. Θέλουμε η οικονομική διείσδυση -400 ελληνικές επιχειρήσεις, 10% του εργατικού δυναμικού – να γίνει γέφυρα συνεργασίας. Έπρεπε να καταδικάζουμε κάθε εθνικιστική φωνή στην περιοχή. Εμείς όμως αγκαλιά με τον Μλάντιτς και τον Κάραζιτς ευλογούσαμε τον σερβικό μεγαλοϊδεατισμό. Έχουμε ευθύνες, μην παίζουμε τις μωρές παρθένες. Είμαστε μέρος του βαλκανικού εθνικισμού.
Και διπλωματικά κάναμε μνημειώδεις βλακείες. Σκεφτείτε έναν Πορτογάλο ή μια Καναδή στη δεκαετία του ’90. Ξέρει μια χώρα που τη λένε Ελλάδα, μια νέα χώρα που τη λένε Μακεδονία και βλέπει λαοθάλασσες «Η Μακεδονία είναι Ελληνική». Ποιος είναι μεγαλοϊδεάτης στα μάτια του; Το νέο μικρό κράτος; Όχι βέβαια. Η εκστρατεία για την ελληνικότητα της Μακεδονίας ήταν θηριώδης πατάτα. Πετάξαμε ένα μπούμερανγκ και ήρθε στα μούτρα μας. Τέτοια προαναγγελθείσα ήττα πρέπει να διδάσκεται στις διπλωματικές ακαδημίες.
Είναι δεδομένο πως ευνοείται η δεξιά και εθνικιστική πτέρυγα. Έχει νόημα να αντιπαρατεθείς με επιχειρήματα μαζί τους ή είναι χαμένος χρόνος; Ναι, έχει νόημα. Δεν είναι ακροδεξιοί φυσικά όλοι όσοι ανησυχούν για το όνομα. Η ακροδεξιά πάντα σπεκουλάρει με τα θέματα αυτά. Εμείς να καταδείξουμε το αρνητικό ισοζύγιο των 25 ετών, να εξηγήσουμε το αδιέξοδο. Να μιλήσουμε για τους μαυραγορίτες που πλούτισαν από το εμπάργκο. Για την υποκρισία όσων κούναγαν τα σημαιάκια στα συλλαλητήρια και μετά έτρεχαν στα Σκόπια στο καζίνο. Να ξεμπροστιάσουμε όσους πάνε να ξεπλυθούν στα συλλαλητήρια. Τα πολιτικά πτώματα, που κερδοσκοπούν πολιτικά, το μαύρο καθεστώς της Θεσσαλονίκης. Οι διεθνείς σχέσεις της χώρας δεν είναι παιχνίδι για γραφικούς πολιτευτές, φιλόδοξους απόστρατους, γηραιούς μητροπολίτες και υπόδικους φασίστες. Πέρα από την αφόρητη γραφικότητα, το συλλαλητήριο της Κυριακής είχε καθαρό ακροδεξιό προσανατολισμό. Δεν είναι όλοι ακροδεξιοί όσοι πήγαν, όταν όμως συναγελάζεσαι φασίστες οι προθέσεις σου παύουν να έχουν σημασία. Για τους βουλευτές που ήταν εκεί δεν υπάρχουν λόγια.
Ο Φράγκος Φραγκούλης πίσω από τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Άνθιμο. ΑΠΕ-ΜΠΕ/ ΝΙΚΟΣ ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΗΣ
Ποια πιστεύετε εσείς ότι θα είναι στο τέλος η κατάληξη της ιστορίας; Δύσκολο να πει κανείς. Ελπίζω η κυβέρνηση να μην υποκύψει στις σειρήνες. Ξέρετε, το μακεδονικό κάνει θαύματα. Εδώ μίλησε ο κ. Καραμανλής μετά από 10 χρόνια αφωνίας. Στη σκιά του μακεδονικού θα αναδιαταχθούν οι δυνάμεις εντός και στα δεξιά της ΝΔ, ίσως αποκτήσουμε Λίγκα του Ελληνικού Βορρά, θα ενισχυθούν οι γέφυρες ανάμεσα στην ακροδεξιά και σε αριστερούς υπερπατριώτες. Οι νεοναζί επιχειρούν να ξεπλυθούν στα συλλαλητήρια. Η κυβέρνηση πρέπει να το κλείσει σύντομα, έστω με κόστος προσωρινό. Στο τέλος το όφελος θα είναι πολλαπλό. Στην πΓΔΜ γκρεμίζουν τα αγάλματα του ηλίθιου εθνικισμού. Να κάνουμε το ίδιο. Μη λύση σημαίνει τέλμα, σημαίνει ευκαιρία για τον αλβανικό εθνικισμό που είναι ο πιο επικίνδυνος. Σημαίνει ντε φάκτο λύση σε λίγα χρόνια, όταν όλοι θα τη λένε Μακεδονία. Εκείνοι που μπλοκάρουν τη λύση βλάπτουν ευθέως τα εθνικά συμφέροντα. Ο τζάμπα πατριωτισμός είναι αντεθνικό σπορ.