Πριν μία εβδομάδα μια περίεργη ανακοίνωση άρχισε να κυκλοφορεί ακόμη και σε stories στα social media, μια ανακοίνωση που καλούσε μαθητές και Συλλόγους Γονέων να «τοποθετηθούν» για θέματα όπως η ονομασία της ΠΓΔΜ, η Βόρεια Ήπειρος και ο θάνατος του Κωνσταντίνου Κατσίφα. Τους καλούσε επίσης στις 29.11 να κάνουν συνελεύσεις στα σχολεία και να ξεκινήσουν καταλήψεις.
Την Παρασκευή 23.11 μαθητές στην Πτολεμαΐδα πραγματοποίησαν πορεία για την Μακεδονία. Μεταξύ άλλων ακούστηκαν συνθήματα όπως «Η σημαία που αγαπώ έχει ένα λευκό σταυρό και θα την υπηρετώ μέχρι να με βρουν νεκρό» ενώ σε ένα πανό αναγραφόταν «H Δημοκρατία πούλησε τη Μακεδονία». Όσον αφορά τη συνθηματολογία των μαθητών ο Κωστής Παπαϊωάννου, τ. Πρόεδρος Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και εκπαιδευτικός σημειώνει «Το συγκεκριμένο κεντρικό σύνθημα δεν είναι αποτέλεσμα σύλληψης εφηβικών μυαλών Με αυτό το σύνθημα οι νοσταλγοί της χούντας ξεπλένουν το ότι η Χούντα πούλησε την Κύπρο».
Πολλοί λόγος γίνεται για «εκκόλαψη του αβγού του φιδιού» μέσα στα σχολεία. Η αλήθεια είναι ότι δε θα έπρεπε να πέφτουμε από τα σύννεφα με τις δράσεις αυτές. Το 2003 η υπόθεση του σημαιοφόρου μαθητή Οδυσσέα Τσενάι με καταγωγή από την Αλβανία διχάζει τη χώρα. Θα έλεγε κανείς ότι 15 χρόνια μετά θα έχουμε λύσει αυτά τα θέματα. Κι όμως. Στις 25 Μαρτίου 2018 η παρέλαση του γυμνασίου στο Εμπορειό της Σαντορίνης δεν πραγματοποιήθηκε γιατί χρυσαυγίτες οξυγονοκόλλησαν την πόρτα του Γυμνασίου και έριξαν λάδια στην είσοδο ώστε να εμποδίσουν την αριστούχο μαθήτρια με καταγωγή από την Αλβανία να κρατήσει τη σημαία.
Ο κ. Παπαϊωάννου συνεχίζει «Ο φασιστικός χώρος ανέκαθεν απευθυνόταν στο συναίσθημα και την καρδιά των εφήβων. Ο Χίτλερ είχε πει “Θέλω την γροθιά των νέων και όχι το μυαλό τους”. Βλέπουμε ότι εδώ υπάρχει μια οργανωμένη προσπάθεια να περάσει στα παιδιά μια στρεβλή εικόνα της πραγματικότητας. Δεν είναι τυχαίο ότι τον καιρό των εκδηλώσεων για το Πολυτεχνείο, της επετείου που κατ’ εξοχήν έχει ένα αντιφασιστικό χαρακτήρα, προσπαθούν με επιθετικό τρόπο στα σχολεία είτε μεμονωμένοι γονείς είτε εξωσχολικοί που συνδέονται με τη Χ.Α. να δημιουργήσουν ένταση. Πρόσφατα ο Λαγός στη Βουλή έδωσε τα εύσημα στα ιδιωτικά σχολεία που δεν τίμησαν την επέτειο του Πολυτεχνείου.»
Σε αυτές τις περιπτώσεις όμως έχουμε ενήλικες που δρουν ενάντια σε μικρά παιδιά. Τι γίνεται στην προκειμένη περίπτωση που οι προτροπές για εθνικιστικές καταλήψεις απευθύνονται στους ίδιους τους μαθητές; Και ποια είναι τα παιδιά που μπορούν να υιοθετήσουν τέτοιες ακραίες συμπεριφορές; Η Γ. καθηγήτρια μέσης εκπαίδευσης λέει «Είναι παιδιά με αβέβαιο μέλλον, με όλα αυτά που έχει γεννήσει η κρίση, τα οποία ζητούν έναν εύκολο ένοχο, έναν εχθρό για να βγάλουν τον θυμό τους και τους δημιουργείται η ανάγκη να νιώσουν δυνατά· αυτό τους προσφέρουν οι ακροδεξιές αντιλήψεις. Αν τα ρωτήσεις όμως, θέλοντας να μπεις σε βάθος, τι πραγματικά πιστεύουν και τι θέλουν θα καταλάβεις ότι υπάρχει τρικυμία εν κρανίω, μια σύγχυση μεγάλη στην οποία είναι σχετικά εύκολο να παρέμβεις και να τους δείξεις ότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι να σκέφτονται. Δεν είναι μπετόν οι απόψεις τους, ούτε έχουν καμιά ιδιαίτερη ιδεολογική συγκρότηση τα παιδιά αυτά. Πολλές φορές είναι παιδιά μεταναστών αυτά τα ίδια που δηλώνουν ότι έχουν τέτοιες απόψεις ή έχουν φίλους μετανάστες. Σπάνιες είναι οι περιπτώσεις που έχω συναντήσει μαθητές που είναι συνειδητά στραμμένοι προς την ακροδεξιά και τον φασισμό».
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και ο κ. Παπαϊωάννου: «Στις κινητοποιήσεις παίζει πολύ το οπαδικό στοιχείο και η έννοια της αμφισβήτησης. Για τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά είναι η πρώτη φορά που κάνουν κάτι συλλογικό. Ο εχθρός ενάντια στον οποίο εξεγείρονται είναι το κράτος, οι πολιτικοί, η κυβέρνηση. Πράγματα αφηρημένα, στόχοι εύκολοι. Σε αυτά τα παιδιά πρέπει να βρούμε ένα τρόπο να μιλήσουμε, όχι όπως όταν συνεννοούμαστε μεταξύ μας οι 40άρηδες κι οι 50άρηδες. Δεν έχει νόημα να μιλήσουμε στα παιδιά με τη γλώσσα της μεταπολίτευσης, πρέπει να βρούμε νέους τρόπους επικοινωνίας. Πρέπει, επίσης, να τους πούμε πως όταν χορεύεις στον χορό των συνθημάτων των εφέδρων απέχεις πάρα από το να έχεις μια ατομική αυτόνομη ταυτότητα.»
Κωστής Παπαϊωάννου, τ. Πρόεδρος Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και εκπαιδευτικός.
Γιατί τώρα όμως μια τόσο οργανωμένη προσπάθεια υποκίνησης μαθητικών καταλήψεων; Ο κ. Παπαϊωάννου απαντά ότι «Όσον αφορά το Μακεδονικό να τονίσουμε πως δεν κινούνται εν κενώ. Τα τελευταία 25 χρόνια υπάρχει μια συνολική στρέβλωση στην ελληνική κοινωνία, μια μεγάλη ένταση του συλλογικού φαντασιακού. Πάνω σε αυτή η Χ.Α. κάνει αυτή την κίνηση. Και βέβαια, η ΧΑ, με τη δίκη να μπαίνει στην τελευταία της χρονιά, νιώθει την πίεση της επικείμενης ετυμηγορίας. Θα κάνει ό,τι μπορεί για να προκαλέσει ένταση. Αυτό που ανησυχεί περισσότερο, δεν είναι αυτό που γίνεται τώρα μήνα Δεκέμβριο αλλά αυτό που θα γίνει Φλεβάρη και Μάρτη με τη Συμφωνία των Πρεσπών να ψηφίζεται στη Βουλή, με τις σχολικές παρελάσεις για την 25η Μαρτίου και τις εκλογές δύο μήνες μετά. Χρειάζεται πολλή σύνεση και σχέδιο από την ελληνική πολιτεία. Δεν πρέπει να αφήσουμε τη χώρα να γίνει πεδίο βολής των οπαδών της αποσταθεροποίησης».
Μερίδα γονέων κατηγορεί τους καθηγητές ότι παρακολουθούν αμέτοχοι τις εξελίξεις στα σχολεία. Η Γ. καθηγήτρια και η ίδια αντιδρά: «Τα παιδιά είναι εύπλαστα και επιρρεπή σε συνθηματολογικές προσεγγίσεις της πραγματικότητας αλλά είναι ακόμη δυνατό να τα θρέψεις κάπως διαφορετικά κι αυτή τη μάχη τη δίνουμε στα σχολεία. Το λέω αυτό γιατί πολλά ακούγονται για τους καθηγητές. Δεν θέλω βέβαια να αθωώσω κανέναν, έχουμε και χρυσαυγίτες καθηγητές που έχουν κατεβάσει ψηφοδέλτιο στις εκλογές, έχουμε ακροδεξιούς καθηγητές, έχουμε καθηγητές με ρατσιστικές συμπεριφορές. Τουλάχιστον, όμως, η δική μου εμπειρία στα αθηναϊκά σχολεία λέει ότι οι περισσότεροι καθηγητές έχουν αντι-φασιστικές και δημοκρατικές πεποιθήσεις και προσπαθούν με αυτές να γαλουχήσουν τα παιδιά».
Ο βουλευτής της Χρυσής Αυγής Ηλίας Παναγιώταρος στοχοποίησε τον καθηγητή του 4ου λυκείου Βέροιας Δημήτρη Ταχματζίδη με ανάρτησή του στο twitter. Τι έκανε; Ανέβασε φωτογραφία του καθηγητή με υπέρτιτλο «ΑΥΤΟΣ ΑΠΕΙΛΕΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΟΥ ΚΑΝΟΥΝ ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟ ΞΕΠΟΥΛΗΜΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΜΑΣ!». Έχετε ακόμη αμφιβολίες για το ποιοι στηρίζουν τις συγκεκριμένες καταλήψεις;
Τι θέση παίρνουν τα κόμματα σχετικά με τις καταλήψεις εθνικιστικού χαρακτήρα και ποια η ευθύνη των πολιτικών δυνάμεων για την υπάρχουσα κατάσταση; Ο κ. Παπαϊωάννου είναι σαφής: «Είναι τεράστια η ευθύνη των πολιτικών δυνάμεων. Μπήκα στις ιστοσελίδες των κομμάτων και είδα ότι ελάχιστα καταδικάζουν ρητά αυτές τις δράσεις. Είναι τεράστια, εγκληματική η ευθύνη της ΝΔ, σπέρνει ανέμους και θα θερίσουμε όλοι θύελλες. Δε θέλει να κακοκαρδίσει τους ψηφοφόρους –πελάτες στη Μακεδονία αλλά έτσι τρέφει το τέρας. Στο βίντεο από την Πτολεμαΐδα που κυκλοφόρησε διακρίνεται εκπρόσωπος του Δήμου να λέει επί λέξει στα παιδιά «Δυστυχώς είναι οι κυβερνήσεις που αποφασίζουν την εξωτερική πολιτική». Έχουμε μια ευθεία αμφισβήτηση της συνταγματικής τάξης από έναν δημοτικό άρχοντα που δεν συνειδητοποιεί προφανώς ότι δεν μπορείς να λες τέτοια πράγματα σε 13χρονα και ότι κι αυτός βρίσκεται εκεί που βρίσκεται λόγω της συνταγματικής τάξης και είναι πολιτική αλητεία να εκφράζεται έτσι. Το σωστό θα ήταν οι σύλλογοι διδασκόντων και τα 15μελή συμβούλια να δουν τι αναλογεί σε μια σχολική κοινότητα να κάνει και τι δεν της αναλογεί. Αυτό που συζητάμε αυτή τη στιγμή είναι τι; Αν πρέπει τα παιδιά του γυμνασίου να επηρεάζουν την εξωτερική πολιτική της χώρας; Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς να θυμηθούμε τον συλλογικό πυρετό, την παράκρουση της δεκαετίας του 90. Ο Σαμαράς και η κυβέρνηση Μητσοτάκη, η εκκλησία και σχεδόν συνολικά το πολιτικό σύστημα, 25 χρόνια έβγαζαν τα σχολεία στον δρόμο για το Μακεδονικό. Μεγάλωσαν γενιές και γενιές με αυτή την ιστορία. Τώρα σκάει στα μούτρα της ελληνικής δημοκρατίας αυτό».
Υπάρχουν, ευτυχώς, και μαθητικές κοινότητες που επέδειξαν γρήγορα αντανακλαστικά. Μαθητές από ΓΕΛ Παλιόχωρας και ΕΠΑΛ Καντάνου εξέδωσαν την παρακάτω ανακοίνωση: «Στις 19 Νοέμβρη πάρθηκε απόφαση χωρίς την συγκατάθεση του προεδρου του 15μελούς και των μαθητών του ΕΠΑΛ Καντάνου από μια ολιγομελή ομάδα παιδιών που έκαναν κατάληψη με αίτημα: «Η Μακεδονία είναι ελληνική». Επιπλέον εθνικιστικά sites χρησιμοποιούν το σχολείο μας για να καλλιεργήσουν το μίσος απέναντι σε άλλους λαούς. Στο ΓΕΛ Παλιόχωρας η κατάληψη άλλαξε τα αιτήματα μετά από γενική συνέλευση του σχολείου. Τα αιτήματα που ψήφισαν οι μαθητές είναι: Μόνιμοι διορισμοί καθηγητών, κρατική χρηματοδότηση για τις ανάγκες του σχολείου, ασφαλής και έγκαιρη μεταφορά των μαθητών στο σχολείο, να μην περάσει το νέο νομοσχέδιο της κυβέρνησης που θα μας βάζει να δίνουμε πανελλαδικές Χ2. Καταδικάζουμε τους υμνητές της Χρυσής Αυγής που οι πολιτικοί τους πρόγονοι συνεργάστηκαν με τον Χίτλερ και έκαψαν τα χωριά μας. Απαιτούμε να φύγουν τα σχολεία μας από τους ρατσιστικούς χάρτες και τα sites τους. Καλούμε όλους τους μαθητές να πάρουν θέση απέναντι στους φασίστες!».
Επίσης, σήμερα (29/11/2018) στις 12 στα Προπύλαια η πρωτοβουλία για τον Συντονισμό Σχολείων και Μαθητών Αθήνας καλεί τους μαθητές σε συγκέντρωση-πορεία κόντρα στον εθνικισμό-φασισμό. Στη σελίδα του event στο facebook διαβάζουμε «Συντονίζουμε πολύμορφες δράσεις, κρεμάμε αντιφασιστικά πανό και κάνουμε εκδηλώσεις στα σχολεία μας για να μην χαρίσουμε ούτε μια μέρα εθνικιστικής φιέστας στους δολοφόνους του Παύλου Φύσσα και τους υποστηρικτές του μίσους και του ρατσισμού».
Είναι οι συγκεκριμένες υποκινούμενες καταλήψεις ένα ζήτημα που μπορεί να διευθετηθεί μεταξύ των ίδιων των μαθητών; Ο κ. Παπαϊωάννου εκφράζει τις ανησυχίες του λέγοντας ότι «Το να αφήσουμε το ζήτημα να λυθεί ανάμεσα στα παιδιά είναι μια πολύ ριψοκίνδυνη επιλογή. Θέλω να πω ότι το ιδανικό θα ήταν μια μεγάλη πλειοψηφία μέσα στις σχολικές κοινότητες να σβήσει αυτές τις κινητοποιήσεις με έναν τρόπο καθαρά ειρηνικό, αυτό θα ήταν το ιδανικό σενάριο. Όταν όμως στις σχολικές αυλές μετατεθεί μια τέτοια «σύγκρουση» τα πράγματα είναι πάρα πολύ δύσκολα. Επίσης, δεν πιστεύω ότι κύκλοι της ανωμαλίας όπως η Χ.Α. θα αφήσουν απερίσπαστα τα παιδιά να διευθετήσουν στο πλαίσιο της σχολικής κοινότητας αυτά τα ζητήματα αλλά θα υπάρχει μια διαρκής πυροδότηση της έντασης κι αυτό είναι το επικίνδυνο».
Η Γ. όταν τη ρωτώ τι θα έλεγε σε έναν μαθητή που τυχόν θα την πλησίαζε για να τον συμβουλεύσει τι θέση να πάρει στο συγκεκριμένο ζήτημα απαντά: «Θα του έλεγα όσα λέω κάθε φορά που υπάρχει περίπτωση κατάληψης, δηλαδή πώς κάνουμε καταλήψεις, τι είναι οι καταλήψεις και πώς χρησιμοποιούνται ως μέσο πάλης και πώς εξευτελίζονται εάν τα αιτήματα δεν είναι σοβαρά. Επίσης θα του έλεγα να μη γίνονται αυτός και οι συμμαθητές του υποχείρια κομματικών και ιδεολογικών οργανώσεων που προσπαθούν να αντλήσουν πολιτικό όφελος μέσα από αυτή την κατάσταση. Και φυσικά θα του εξηγούσα τι συμβαίνει με το θέμα της Μακεδονίας».
Γεγονός είναι ότι τα περισσότερα παιδιά θα ψήφιζαν υπέρ μιας κατάληψης για να χάσουν μάθημα ακόμη κι αν τα αιτήματα ήταν βγαλμένα από σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Μήπως λοιπόν, αφενός από τη στιγμή που οι μαθητές σαφώς δεν μπορούν να επηρεάσουν την εξωτερική μας πολιτική και αφετέρου μάλλον περισσότερο παπαγαλίζουν συνθήματα παρά τα εννοούν, το ζήτημα διογκώνεται; Ας επικρατήσει ψυχραιμία αλλά μην ας στρουθοκαμηλίζουμε. Όπως λέει και ο κ. Παπαϊωάννου «Η συγκεκριμένη ιστορία στα σχολεία, με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο θα τελειώσει. Θέλω να πω ότι υπάρχει μια αισιόδοξη ανάγνωση που λέει ότι θα υπάρξει μια κλιμακούμενη ένταση μέχρι να τελειώσει η συμφωνία με την ΠΓΔΜ και να κλείσει το Μακεδονικό και οι συνέπειες του κλεισίματος θα είναι μακροπρόθεσμα τόσο θετικές που αυτούς τους κραδασμούς η Ιστορία θα τους απορροφήσει. Αυτή είναι η μία ανάγνωση, με την οποία δεν διαφωνώ και πολύ. Αυτό που με ανησυχεί εμένα είναι αυτό που γίνεται στα σχολεία, και όχι ότι γίνεται με αφορμή το Μακεδονικό. Του χρόνου μπορεί να υπάρχει μια αντίστοιχη προσπάθεια διείσδυσης στα σχολεία με μία άλλη αφορμή. Θυμίζω ότι στις σχολικές παρελάσεις της 28ης Οκτωβρίου υπήρχαν πολλές περιπτώσεις που ανάμεσα στα μαθητούδια έμπαιναν έφεδροι και έκαναν παρέλαση, και κάποια στιγμή πρέπει να δούμε στα σοβαρά με τα τάγματα των εφέδρων από εδώ και από εκεί. Είναι ένα συνολικό ζήτημα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε. Πρέπει ως συντεταγμένη πολιτεία να δούμε ποια είναι τα όρια αυτής της ιστορίας».
Όλη αυτή η σχετικά ζοφερή συζήτηση, δεν μπορεί παρά κανείς να σκοτεινιάζει όταν βλέπει ανήλικα παιδιά να υιοθετούν ακραίες συμπεριφορές ειδικά όταν αυτές είναι υποκινούμενες από κόμμα εκτός του συνταγματικού τόξου, κλείνει με μια αισιόδοξη ιστορία που έζησε πριν λίγα χρόνια η Γ. «Είχαμε ένα μαθητή που δήλωνε χρυσαυγίτης. Κάποια στιγμή σε ένα επεισόδιο μεταξύ αναρχικών και χρυσαυγιτών το συγκεκριμένο παιδί έφαγε ξύλο. Του φερθήκαμε στοργικά, του μιλήσαμε, δεν τον αφήσαμε μόνο του. Έτσι από εκεί που έλεγε “αίμα-τιμή-χρυσή αυγή” βρέθηκε σε ένα μάθημά μου και είπε “Κυρία, θέλω να σας πω κάτι σημαντικό: όσο περισσότερο σε ταίζουν αίμα και φυλή, τόσο περισσότερο σου κλέβουν τη ζωή”. Ήταν μια συγκινητική στιγμή. Θέλω να πω ότι τα παιδιά ακόμη πλάθονται κι εμείς δίνουμε καθημερινά τον αγώνα γι’ αυτό».