Την Κυριακή, 20 Δεκεμβρίου, οι Ισπανοί προσέρχονται στις κάλπες σε μία από τις πιο αμφίρροπες πολιτικές αναμετρήσεις των τελευταίων ετών. Με το πολιτικό σκηνικό να έχει αποκτήσει τη ρευστότητα που χαρακτηρίζει πλέον το σύνολο των χωρών του «ευρωπαϊκού μνημονιακού νότου», σας παρουσιάζουμε ό,τι πρέπει (και αρκεί) να γνωρίζετε, ενόψει της κάλπης της Κυριακής:
Οι πολιτικές λιτότητας στην Ισπανία έχουν κατακερματίσει το πολιτικό σύστημα και έχουν αναδείξει ασήμαντες μέχρι πρότινος πολιτικές δυνάμεις σε κομβικούς παίκτες των πολιτικών εξελίξεων. Το κομματικό τοπίο στην πολιτική ζωή της Ισπανίας δύο μέρες πριν από τις εκλογές δείχνει κάπως έτσι:
Λαϊκό Κόμμα
Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας και ηγέτης του Λαϊκού Κόμματος, Μαριάνο Ραχόι.
Κόμμα ταυτισμένο με την ιδεολογία της συντηρητικής δεξιάς, το Λαϊκό Κόμμα βρίσκεται αυτοδύναμο στην εξουσία από τις εκλογές του 2011. Υπό την ηγεσία του Μαριάνο Ραχόι, εφάρμοσε σκληρές πολιτικές λιτότητας και δημοσιονομικής προσαρμογής. Αποτελεί το κόμμα με τα περισσότερα μέλη στην Ισπανία (865.761). Στην παρούσα βουλή έχει 186 βουλευτές σε σύνολο 350, ενώ στη Γερουσία (το ισπανικό πολιτικό σύστημα ακολουθεί το μοντέλο των δύο βουλών) καταλαμβάνει 162 έδρες σε σύνολο 266. Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, το Λαϊκό Κόμμα προηγείται όλων των υπόλοιπων πολιτικών δυνάμεων, με το ποσοστό του να κυμαίνεται στο 27,4%. Πρόκειται για επίδοση αρκετά χαμηλή αν αναλογιστεί κανείς το 44,6% των εκλογών του 2011.
Σοσιαλιστικό Κόμμα Εργατών
O επικεφαλής του Σοσιαλιστικού Κόμματος Εργατών, Πέδρο Σάντσες.
Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Εργατών της Ισπανίας ακολουθεί το δρόμο των «αδερφών» ευρωπαϊκών κομμάτων της κεντροαριστεράς και κινείται σε ιστορικά χαμηλά. Ο ηγέτης του Πέδρο Σάντσες καλείται να διαμορφώσει μία πολιτική ατζέντα διακριτή τόσο ως προς το Λαϊκό Κόμμα, όσο και προς τον χώρο της αριστεράς, όπου κυριαρχεί το Ποδέμος. Κόμμα με αρκετά μικρότερη κομματική δομή από αυτή του Λαϊκού Κόμματος (198.123 μέλη), καταλαμβάνει 110 και 64 έδρες σε Βουλή και Γερουσία αντίστοιχα. Οι δημοσκοπήσεις οριοθετούν τους Σοσιαλιστές περί το 20,7% (είχαν αποσπάσει 28,8% το 2011), ποσοστό που δεν τους εξασφαλίζει τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
«Πολίτες» (Θιουδαδάνος)
O αρχηγός των Πολιτών, Άλμπερτ Ριβέρα.
Είναι το Ποδέμος της δεξιάς. Ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 2005 και αρχικά δραστηριοποιούνταν πολιτικά στην Καταλονία, όπου και παραδοσιακά αντιτίθεται στην απόσχιση και ανεξαρτητοποίησή της από την Ισπανία. Το 2013 άρχισε να οργανώνεται κομματικά σε ολόκληρη την ισπανική επικράτεια, υπό την ηγεσία του Άλμπερτ Ριβέρα. Παρά την περιορισμένη οργανωτική του δομή (25.290 μέλη), από την αρχή του 2015 το κόμμα των Πολιτών έχει σημειώσει εκρηκτική άνοδο, με το ποσοστό του να κυμαίνεται οριακά κάτω από το 20%. Πολλοί είναι εκείνοι που τους κατηγορούν για προσπάθεια «δεξιάς» αναχαίτισης του αριστερού Ποδέμος.
Ποδέμος
O ηγέτης του Ποδέμος, Πάμπλο Ιγκλέσιας.
Κόμμα της ριζοσπαστικής αριστεράς, το alter ego του ΣΥΡΙΖΑ στην Ισπανία ζητά την ψήφο του ισπανικού λαού για να βάλει τέλος στις πολιτικές λιτότητας που επιβάλλονται από την ΕΕ. Ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 2014 και κατάφερε σύντομα να «κερδίσει» την ψήφο διαμαρτυρίας του των Indignados – των αγανακτισμένων – αγγίζοντας μάλιστα το δίμηνο Δεκέμβρη 2014-Γενάρη 2015 – όταν και η δημοτικότητα του ΣΥΡΙΖΑ ήταν στα ύψη ενόψει εκλογών – το 30% των ψήφων στις δημοσκοπήσεις. Ο Πάμπλο Ιγκλέσιας, ωστόσο, είδε κατά το 2015 τα ποσοστά του κόμματός του να σημειώνουν κάθετη πτώση, φτάνοντας μέχρι το 12%. Σήμερα οι δημοσκοπήσεις του δίνουν ποσοστό κοντά στο 18%, το οποίο το θέτει πολύ κοντά – και εντός του φάσματος του στατιστικού λάθους – στους Σοσιαλιστές και τους «Πολίτες». Εντυπωσιακός είναι ο αριθμός των μελών του Ποδέμος, που σε λιγότερο από δύο χρόνια έχει συγκεντρώσει 387 χιλιάδες μέλη.
Η πρόσφατη πολιτική ιστορία της Ισπανίας παρουσιάζει αρκετά κοινά στοιχεία με εκείνη της Ελλάδας. Η δημοκρατία εγκαθιδρύθηκε στην Ισπανία τη δεκαετία του ’70, μετά το θάνατο του Φράνκο και το τέλος εποχής για την μακρόχρονη δικτατορία του. Με εξαίρεση τις δύο πρώτες εκλογές μετά την παλινόρθωση της δημοκρατίας – όταν και η εκλιπούσα πλέον Ένωση του Δημοκρατικού Κέντρου επικράτησε χωρίς αυτοδυναμία τα έτη 1977 και 1979 – στην πολιτική ιστορία της Ισπανίας έχει κυριαρχήσει ο δικομματισμός του Λαϊκού και Σοσιαλιστικού Κόμματος.
Η κυριαρχία των παραδοσιακών κομμάτων δέχθηκε ισχυρό πλήγμα όταν αναγκάστηκαν να εφαρμόσουν προγράμματα αυστηρής δημοσιονομικής προσαρμογής, με σκοπό να τιθασεύσουν το δημόσιο χρέος και τα υπερβολικά ελλείμματα. Το αποτέλεσμα ήταν η δραματική αύξηση της ανεργίας, η οποία άγγιξε το 27%, και το μπαράζ πλειστηριασμών, μετά την κατάρρευση της αγοράς ακινήτων και την αύξηση των μη εξυπηρετούμενων «κόκκινων» δανείων.
Σήμερα η ανεργία παραμένει ακόμη πάνω από το 20%, με την πρόβλεψη του ΔΝΤ να αναφέρει ότι το 2020 θα έχει υποχωρήσει στο 16%. Ακόμη, υπολογίζεται ότι 2,5 εκατομμύρια άνεργοι δεν λαμβάνουν κανενός είδους κρατική βοήθεια.
https://twitter.com/kikollan/status/675457641590624256
Το κοινωνικό κόστος της οικονομικής κρίσης εξηγεί εν πολλοίς την άνοδο του Ποδέμος, το οποίο, παρά την πρόσφατη συρρίκνωση των ποσοστών του, παραμένει κοντά στο 18%. Ο Πάμπλο Ιγκλέσιας κατάφερε να μετουσιώσει την οργή των αγανακτισμένων σε ένα κόμμα με όλο και ισχυρότερους δεσμούς με τα εργατικά στρώματα. Η πρώτη εκλογική επιτυχία ήρθε στις Ευρωεκλογές του 2014, όταν και οι Ποδέμος απέσπασαν 8% και κέρδισαν πέντε (από τις συνολικά 54 ισπανικές) έδρες στην Ευρωβουλή. Στις πρόσφατες περιφερειακές και δημοτικές εκλογές που έλαβαν χώρα την περασμένη άνοιξη, οι υποψήφιοι που υποστηρίζονταν από τους Ποδέμους επικράτησαν και εξελέγησαν δήμαρχοι σε Μαδρίτη και Βαρκελώνη.
Εντυπωσιακή άνοδο ανάλογη με εκείνη των Ποδέμος έχουν ακολουθήσει και οι «Πολίτες», των οποίων ηγείται ο Άλμπερτ Ριβέρα, 36 ετών, ο νεότερος και σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις δημοφιλέστερος πολιτικός αρχηγός της Ισπανίας. Η άνοδος των Πολιτών οφείλεται στην απογοήτευση των Ισπανών ψηφοφόρων του Λαϊκού Κόμματος, το οποίο αφενός ακολούθησε αντιδημοφιλείς πολιτικές, αφετέρου έχει υποστεί φθορά εξαιτίας εμπλοκής του σε σειρά από πολιτικά και οικονομικά σκάνδαλα.
Εκτίμηση κατανομής των εδρών στα τέσσερα μεγάλα κόμματα. Όσο υψηλότερη τιμή σημειώνει το γράφημα, τόσο πιο ακριβής η εκτίμηση για τον αριθμό των εδρών του κάθε κόμματος. Πηγή: Kiko Llaneras
Μία σημαντική διάσταση των επικείμενων εκλογών είναι εκείνη των περιφερειακών κομμάτων, τα οποία έχουν αυξημένη σημασία στην Ισπανία εξαιτίας της αυτονομίας που απολαμβάνουν οι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον υπάρχει γύρω από την επιτυχία που θα έχουν τα τοπικά κόμματα της Καταλονίας, τα οποία διεκδικούν την ανεξαρτησία της περιφέρειας από τη Μαδρίτη. Σημειώνεται ότι τα κόμματα που τάσσονται υπέρ της απόσχισης κέρδισαν την πλειοψηφία των εδρών στις περιφερειακές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν φέτος.
Το Λαϊκό Κόμμα έχει τις περισσότερες πιθανότητες να επικρατήσει στην κάλπη της Κυριακής, ωστόσο θεωρείται απίθανο να καταφέρει να εξασφαλίσει αυτοδυναμία. Παρά την αύξηση της υποστήριξης προς τον πρωθυπουργό Ραχόι, η οποία οφείλεται στη βελτίωση των δεικτών της ισπανικής οικονομίας (το ΑΕΠ αναπτύσσεται με ρυθμό μεγαλύτερο του 3%), το κόμμα της συντηρητικής δεξιάς εκτιμάται πως δε θα συγκεντρώσει 176 έδρες που απαιτούνται για το σχηματισμό αυτοδύναμης κυβέρνησης.
Αν τα παραπάνω επιβεβαιωθούν, το πιο πιθανό σενάριο της επομένης των εκλογών είναι ο σχηματισμός συνασπισμού υποστηριζόμενου από τους βουλευτές του Λαϊκού Κόμματος και των Πολιτών.
H εκλογική επιρροή των κομμάτων σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις την τετραετία Νοέμβρης 2011-Νοέμβρης 2015. Πηγή: wikipedia
Αξίζει να σημειώσουμε πως οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν μία ανάκαμψη της εκλογικής επιρροής για το Ποδέμος και κάμψη για τους Πολίτες, γεγονός που καθιστά ακόμα πιο αμφίρροπη τη μάχη της δεύτερης θέσης, για την οποία το Σοσιαλιστικό Κόμμα, οι Πολίτες και το Ποδέμος θα παλέψουν μέχρι το τελευταίο ψηφοδέλτιο.
Όπως και στην Ελλάδα, η είσοδος στη Ισπανική Βουλή απαιτεί συγκέντρωση του 3% των έγκυρων ψηφοδελτίων. Η συμμετοχή στις εκλογές του 2011 ανήλθε στο 68,94%. Πρόκειται για ποσοστό σημαντικά μειωμένο σε σχέση με εκείνο των εκλογών του 2004 και του 2008, όταν και η συμμετοχή ξεπέρασα το 75%.