Αλήθεια τι είναι αυτό που θυμάται κανείς μετά από μια εκλογική αναμέτρηση; Σίγουρα δεν είναι τα προγράμματα των κομμάτων, που λίγοι ψηφοφόροι μπαίνουν στον κόπο να διαβάσουν. Αυτό που μένει είναι περισσότερο τα συνθήματα και τα σλόγκαν που τελικά αποτυπώνουν τους όρους του πολιτικού παιχνιδιού, μέσα στο οποίο τα κόμματα κονταροχτυπιούνται για την εξουσία. Ψάξαμε λοιπόν και βρήκαμε συνθήματα αφισών και λαρυγγιών από τις επικές εκλογικές μάχες μεταξύ ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, το 1981,μέχρι την κατάρρευση του δικομματισμού και το νέο μοίρασμα της εκλογικής τράπουλας το 2012.
1981 Η ΑΛΛΑΓΗ
Εκλογές του 1981.Το ΠΑΣΟΚ, που κατά τον χαρισματικό του ηγέτη έρχεται από πολύ μακριά για να φτάσει πολύ μακριά, χρησιμοποιεί για βασικό προεκλογικό του μότο τη λέξη «Αλλαγή», επιλογή άκρως επιτυχής καθώς, με τις πολυποίκιλες συνδηλώσεις της, άσκησε γοητεία και στους παραδοσιακά αριστερούς ψηφοφόρους. Εξίσου αποτελεσματικό και σοσιαλιστικής κοπής υπήρξε το σύνθημα «Το ΠΑΣΟΚ στην Κυβέρνηση, ο Λαός στην Εξουσία».
Προεκλογική αφίσα του ΠΑΣΟΚ το 1981 που αποπνέει αέρα…Μιτεράν
Η αφίσα του Φρανσουά Μιτεράν που… έκλεψε ο Ανδρέας Παπανδρέου
Ανάμεσα στα αγαπημένα συνθήματα του πράσινου στρατοπέδου εκείνη την περίοδο ήταν ακόμη το «Θέλουμε πρωθυπουργό, να μπορεί να πει το ρο». Επρόκειτο στην πραγματικότητα για ειρωνικό σχόλιο που στρέφονταν ενάντια στον πρόεδρο της Νέας Δημοκρατίας και βασικό αντίπαλο του Ανδρέα Παπανδρέου, Γεώργιο Ράλλη, ο οποίος αντιμετώπιζε δυσκολία στην εκφορά του ρο, με αποτέλεσμα να το προφέρει «γο». Οι φίλοι του ΠΑΣΟΚ άδραξαν την ευκαιρία και… συμπεριέλαβαν το καθαρό ρο στα προσόντα που θα πρέπει να έχει ένας πρωθυπουργός. Συχνά στις προεκλογικές συγκεντρώσεις του ΠΑΣΟΚ ακούγονταν επίσης το «Εμπρός Ανδρέα, για μια Ελλάδα νέα» και το κλασικό πλέον «Ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει δεξιά». Το τελευταίο μάλιστα ήταν τόσο αγαπητό στους ψηφοφόρους του σοσιαλιστικού στρατοπέδου, που έμελλε να ακούγεται και στα χρόνια του «εκσυγχρονιστικού» ΠΑΣΟΚ του Κώστα Σημίτη, αλλά και στα χρόνια προεδρίας του Γιώργου Παπανδρέου, όταν στα ψηφοδέλτια του κόμματος συμμετείχαν οι φιλελεύθεροι (!) Στέφανος Μάνος και Ανδρέας Ανδριανόπουλος.
Το άνοιγμα του ΠΑΣΟΚ στη νεολαία περνάει μέσα από τις προεκλογικές αφίσες του 1981
Φυσικά οι οπαδοί της ΝΔ δεν έμειναν με σταυρωμένα τα χέρια απέναντι στους πολιτικούς τους αντιπάλους. Αναφερόμενοι λοιπόν στον Ανδρέα Παπανδρέου, φώναζαν οι φίλοι της γαλάζιας παράταξης: «Αυτός, αυτός, αυτός είναι αρχηγός, και όχι ο μεθύστακας ο Αμερικανός», αναφερόμενοι ευθέως στη συνήθεια του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ να κατεβάζει κανένα ποτηράκι παραπάνω. Ποιο συγκροτημένο ήταν το «Ράλλης ο Πρωθυπουργός, φιλελεύθερος λαός.»
Ωστόσο, η ΝΔ, που ως βασικό της προεκλογικό μότο ήταν το χαμηλών τόνων «Νέα Δημοκρατία, για πάντα Δημοκρατία», δεν μπόρεσε να αποφύγει τη βαριά ήττα, που κόστισε στο Γ. Ράλλη και την ηγεσία του κόμματος. Αξίζει όμως να σημειωθεί ένα ανέκδοτο, από το οποίο προέκυψε ένα ιδιαίτερο σύνθημα την εποχή εκείνη για τη συντηρητική παράταξη. Πρόκειται για το «Δε θέλω ου», που «γεννήθηκε» με τον εξής ευτράπελο τρόπο: κατά τη διάρκεια προεκλογικής ομιλίας του στην Κρήτη, ο Γ. Ράλλης αναφέρθηκε στον Α. Παπανδρέου, γεγονός που έκανε τους υποστηρικτές του να ξεσπάσουν σε αποδοκιμασίες και γιουχαΐσματα. Ο αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας, φανερά ενοχλημένος, είπε απευθυνόμενος στο πλήθος: «Δε θέλω ου, όχι το ου». Το ακροατήριο, μένοντας για κάποια δευτερόλεπτα αμήχανο, ξέσπασε σε χειροκροτήματα. Το σκηνικό επαναλήφτηκε και στην κεντρική προεκλογική συγκέντρωση του κόμματος, στην Αθήνα, με το Ράλλη να τονίζει «Είπαμε όχι ου». Επρόκειτο για φράση η οποία, λόγω των έντονων σχολίων που προκάλεσε, εντάχθηκε για αρκετό καιρό στα μότο των οπαδών της Νέας Δημοκρατίας, πολλοί από τους οποίους τη θεώρησαν δείγμα πολιτικού πολιτισμού.
Φυσικά από την ατζέντα των γαλάζιων ψηφοφόρων δε θα μπορούσαν να λείπουν τα συνθήματα που στρέφονταν εναντίον του κόκκινου στρατοπέδου, με γνωστότερα τα «Αλήτες, προδότες, Κομμουνιστές» και «Κομμούνια, θα γίνεται σαπούνια».
Αρκετά δημοφιλές σύνθημα στις τάξεις των συντηρητικών ψηφοφόρων ήταν και το «ΚΚΕ και ΠΑΣΟΚ, είσαστε στο ίδιο μπλοκ», σύνθημα το οποίο ωστόσο θα ακουγόταν πολύ πιο έντονα στις Ευρωεκλογές του 1984. Η ύπαρξη του δεν οφείλεται μόνο στην κοινή κοινωνική βάση στην οποία απευθύνονταν τα δύο αυτά κόμματα, αλλά και στη συνεργασία που είχε προκύψει μεταξύ σοσιαλιστών και κομμουνιστών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως στη Γάλλια, υπό τη σκέπη της Κυβέρνησης Μιτεράν. Ίδιους αποδεκτές είχε και το σύνθημα «Μπολσεβίκοι και ΠΑΣΟΚ δεν μας θέλουν στην ΕΟΚ», που αποτέλεσε ένα είδος απάντησης στο παλαιότερο πράσινο σύνθημα «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο».
Όσον αφορά στο ΚΚΕ, αυτό κατήλθε στις εκλογές με το σύνθημα «Δημοκρατική Συνεργασία, όχι άλλο 63», κάνοντας αναφορά στη δύσκολη πολιτική κατάσταση που πρόεκυψε μετά τις εκλογές του 1963. Ανάμεσα στα συνθήματα των οπαδών του κομμουνιστικού κόμματος ήταν ακόμη το «Αλλαγή δε γίνεται χωρίς το ΚΚΕ» και φυσικά τα παραδοσιακά «Νομός είναι το δίκιο του εργάτη» και «Εργάτες ενωμένοι ποτέ νικημένοι».
Αφίσα του ΚΚΕ το 1981
Ιδιαίτερα σκωπτικό και με αρκετή δόση χιούμορ ήταν το σύνθημα των οπαδών των ευρωκομμουνιστικού ΚΚΕ εσωτερικού, που, απευθυνόμενοι στο ΚΚΕ έλεγαν «Βρέχει, βρέχει, φταίει η ΕΟΚ», στηλιτεύοντας έτσι την καθόλα αρνητική στάση του κομμουνιστικού κόμματος στην ευρωπαϊκή πορεία της χωράς.
Στην επόμενη σελίδα: το «Νέο Ξεκίνημα» της Νέας Δημοκρατίας του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.