Δεν είναι λίγες οι στιγμές απελπισίας που είσαι μπλοκαρισμένος σε ένα πεζοδρόμιο, θέλεις να προχωρήσεις, αλλά το παρανόμως παρκαρισμένο αυτοκίνητο ή μηχανάκι δεν στο επιτρέπει. Έτσι εξοργίζεσαι. Έχεις σκεφτεί ότι μπορεί να υπάρχει λύση στο πρόβλημα; Υπάρχει ένας σύλλογος που ιδρύθηκε το 2002, με στόχο την διεκδίκηση των δικαιωμάτων των πεζών. Η κίνηση αυτή ακούει στο όνομα «ΠΕΖΗ» και διεκδικεί μια πόλη για ανθρώπους. Όχι για Ι.Χ.
Δεν είναι μια τυφλή διεκδίκηση. Το βλέπουμε συνολικότερα σαν πρόταση και τρόπο ζωής μέσα στην πόλη, με την χρήση των ποδιών. Τα πόδια είναι ένα όργανο του σώματός σου που αν αδιαφορείς για ένα τόσο σημαντικό σου όργανο, κάποια στιγμή θα το πληρώσεις. Αυτό το λένε και οι επιστήμονες, ειδικά οι καρδιολόγοι, που προτείνουν την κίνηση.
Άλλο σημαντικό όφελος μετακίνησης με τα πόδια είναι ότι δεν δημιουργεί μόλυνση, όπως τα μηχανοκίνητα. Είναι όμως και τα ποδήλατα, με τα οποία συνπάρχουμε αρμονικά γιατί είναι τα πιο ήπια μέσα μετακίνησης. Στην σειρά, έρχονται τα μέσα συλλογικής μεταφοράς, τα οποία χρησιμοποιείς διότι σκέφτεσαι πως η χρήση του αυτοκινήτου επιβαρύνει ασύμμετρα το περιβάλλον της πόλης.
Κλείνουμε τα μάτια πολλές φορές στο θέμα της μόλυνσης του περιβάλλοντος των πόλεων. Λέμε «Και τι έγινε;» Αυτή η στάση ωστόσο μεταφράζεται σε κάποιους αριθμούς θυμάτων, κυρίως λόγω καρκίνου που προκαλείται από τα καυσαέρια. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει αναφέρει πως το 7% του ΑΕΠ πηγαίνει στα θύματα της μόλυνσης των πόλεων.
Ένα άλλο κομμάτι είναι η πρόκληση ατυχημάτων με την χρήση αυτοκινήτων. Αυτήν την στιγμή, στην Ελλάδα, οι περισσότεροι νεκροί από αυτοκινητιστικά δυστυχήματα είναι πεζοί. Με τα ποδήλατα βέβαια, που είναι πολύ λιγότερα, έχουμε δυσανάλογα ατυχήματα με αυτοκίνητα. Αυτό συμβαίνει γιατί οι οδηγοί θεωρούν πως όλη η πόλη κατασκευάστηκε για να τους εξυπηρετήσει. Σε αυτό συντελεί και η λογική του κράτους που βάζει σαν πρώτη προτεραιότητα τη μετακίνηση με το αυτοκίνητο. Διευκολύνει τους οδηγούς, αλλά επιβαρύνει άλλες ομάδες μετακίνησης, που αναγκαστικά περιμένουν πολύ περισσότερο για να πάνε κι αυτοί στις δουλειές τους.
Οι τρόποι δράσης μας αποτελούνται από διάφορες παρεμβάσεις για περιφρούρηση κάποιων πεζοδρομίων και διαβάσεων. Διοργανώνουμε ένα event, υποκαθιστώντας την αστυνομία κατά κάποιον τρόπο, έχοντας όμως συμβολικό χαρακτήρα. Δίνουμε εικονικές κλήσεις, τις οποίες βλέπει ο οδηγός-παραβάτης, που ίσως σοκαριστεί στην αρχή, αλλά μετά του εξηγούμε για ποιόν λόγο του βάλαμε την κλήση.
Εικονική κλήση για οδηγούς χωρίς κοινωνική ευαισθησία.
Ο καθένας ονειρεύεται να παρκάρει όσο πιο κοντά στον προορισμό του, αλλά δεν γίνεται. Πάντα θα κάνεις μια απόσταση με τα πόδια, άρα θα είσαι πεζός. Εκτός από τον μέσο κάτοικο, έχουμε και τους υπερήλικες και τους ανθρώπους με κινητικά προβλήματα, που ούτως ή άλλως δεν μπορούν να πάρουν το αυτοκίνητο. Αυτόματα, η ζωή τους καταδικάζεται δεύτερη φορά, όταν τους στερείται το δικαίωμα μετακίνησης. Η θέση των αναπηρικών αμαξιδίων είναι στο πεζοδρόμιο, όχι στους δρόμους. Γι’ αυτό υπάρχουν και οι ράμπες. Όχι για να ανεβαίνουν τα μηχανάκια πάνω και να παρκάρουν πιο εύκολα.
Το πρώτο που ζητάμε είναι να περπατάμε ελεύθερα στους χώρους που έχουν θεσμοθετηθεί από την πολιτεία και προορίζονται για τους πεζούς. Παρακαλούμε να μην μας πατάτε, όταν περνάμε από την διάβαση για να περάσουμε την θάλασσα των αυτοκινήτων. Μαχόμαστε κατά της φιλοσοφίας του ισχυρότερου και του νόμου της ζούγκλας σε μια κοινωνία, όπου θα επιβιώνει μόνο ο πιο δυνατός.
Αν υπάρχει ελπίδα για καλυτέρευση, θα προκύψει μόνο μέσω της ευγένειας. Όχι με την στάση «Εγώ είμαι ο σούπερ-ντούπερ, με τη λαμαρίνα μου και μπορώ να σε σκοτώσω, οπότε πήγαινε στην άκρη». Ευγένεια σημαίνει υπάρχω και συνυπάρχω.
Από τις αρχές δεν έχουμε πολύ στήριξη. Την τελευταία φορά, απευθυνθήκαμε στην Τροχαία Αττικής, γιατί το κακό είχε παραγίνει. Το έγγραφό μας είχε αρκετά ήπιο ύφος, με στόχο την συνεργασία. Προσπαθήσαμε να επικοινωνήσουμε με τους υπαλλήλους, για να τους πείσουμε για την αναγκαιότητα εφαρμογής των μέτρων. Η τροχαία μπορεί να βλέπει τον παραβάτη σαν πιθανό θύμα, λυπάται να του κόψει την κλήση, αλλά απουσιάζει ο άνθρωπος που δέχεται τις επιπτώσεις. Αν είχε όμως τα μάτια κάποιων αναπήρων την ώρα που έγραφε την κλήση, θα ήταν αλλιώς τα πράγματα. Είναι μονόπλευρη η επιρροή του συναισθήματος, με αποτέλεσμα να μην γράφουν τους παραβάτες.
Άρα, πρέπει σε μια επαφή με τα όργανα να εξηγήσουμε ποιά είναι τα άλλα καλά του να «γράφεις». Το σημαντικότερο είναι ότι κάνεις καλό σε κάποιους άλλους που δεν είναι εκείνη την στιγμή μπροστά. Είχαμε ανταπόκριση μόνο από την τροχαία Πειραιά, όπου μας κάλεσαν, συζητήσαμε, τονίσαμε την αξία της επιβολής του νόμου. Μας υποσχέθηκαν την επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων της περιοχής, αλλά έμεινε σαν ευχή. Πιέζουμε κι εμείς για την δέσμευση. Κάποιες ελπίδες υπάρχουν μόνο σε πανευρωπαϊκό επίπεδο για να ληφθούν μέτρα για τον περιορισμό της ρύπανσης των πόλεων. Αν αρχίσουν και εφαρμόζονται τα μέτρα για τις περιπτώσεις που ξεπερνώνται τα όρια συναγερμού, θα είναι μια ανακούφιση.
Το να έχεις υγιείς πολίτες έχει και οικονομικό όφελος. Αν ένα νέο άνθρωπο τον εκπαιδεύεις και ξαφνικά αυτός αρρωστήσει, τότε χάνεις την επένδυση που έχεις κάνει πάνω του. Άρα, στυγνά οικονομικά να το δούμε, έχει νόημα να είμαστε όσο δυνατόν πιο υγιείς γίνεται. Η πρόκληση ασθενειών έχει ένα φοβερό κόστος στην οικονομία της χώρας.
Τι θα πει προωθώ εναλλακτικές μορφές μετακίνησης; Ότι κάνω το περπάτημα πιο εύκολο και ευχάριστο. Σημασία έχει να χαιρόμαστε κι όταν περπατάμε και όχι να το κάνουμε απλά γιατί δεν έχουμε άλλη λύση.
Αν είχα ένα μαγικό ραβδί, το πρώτο που θα άλλαζα ήταν να κάνω την τροχαία να επιβάλλει το νόμο, να «γράφει» όταν βλέπει παραβάσεις του ΚΟΚ, είτε αυτό σχετίζεται με παράνομο πάρκινγκ είτε με τις υπερβολικές ταχύτητες. Το όριο ταχύτητας μέσα στις πόλεις πολλές φορές είναι μόνο στην θεωρία.
Οι πεζοί νιώθουν ότι είναι ο τελευταίος τροχός της αμάξης κι ότι δεν έχουν κανένα δικαίωμα να διεκδικήσουν. Πολλές φορές κιόλας δικαιολογούμε τον οδηγό λέγοντας «Και που να το βάλει το αμάξι;» Αν δεν μπορεί να το βάλει κάπου, ας μην ζει σε βάρος άλλων. Έχουμε φτάσει στο σημείο να ζούμε εμείς καλά, σε βάρος της ζωής των άλλων.