Όταν ο J. Dharma Windham ήταν έφηβος, διαγνώστηκε με διπολική διαταραχή τύπου 1 και χαρακτηρίστηκε μανιοκαταθλιπτικός. Ο Windham είναι τώρα 60 ετών και μέσα στα χρόνια έχει δοκιμάσει διάφορες θεραπείες για την ψυχική του διαταραχή αποφεύγοντας ταυτόχρονα αρνητικούς παράγοντες όπως το στρες και το άγχος.
Πρόσφατα, στράφηκε στη νευροαναδραστική θεραπεία, η οποία περιλαμβάνει την παρακολούθηση των εγκεφαλικών κυμάτων σε πραγματικό χρόνο για να δει ποια μέρη του εγκεφάλου δυσλειτουργούν. «Κατά τη διάρκεια της νευροανάδρασης, έβαζαν ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα για να παρακολουθήσουμε – είχε να κάνει με την ίδια τη θεραπεία», λέει ο Windham. «Οι εκπομπές που μου άρεσαν περισσότερο ήταν του Anthony Bourdain». Προσθέτει: «Μου άρεσε πολύ το πώς απεικόνιζε τους πολιτισμούς των χωρών που επισκεπτόταν. Ήταν πολύ ευγενικός και πολύ φιλικός προς αυτούς».
Όπως έδειξε το ξέσπασμα θλίψης των τελευταίων εβδομάδων, ο Bourdain, που θα γινόταν 62 αυτό το μήνα, κατάφερε να αγγίξει ανθρώπους όλων των ηλικιών, φυλών και φύλων, αλλά άγγιξε μια ευαίσθητη χορδή των ανδρών στην ηλικία του. Σχεδόν 600.000 Αμερικανοί ηλικίας άνω των 54 παρακολουθούσαν την εκπομπή του κάθε εβδομάδα – συμπεριλαμβανομένου του 63χρονου πατέρα μου. «Παρακολουθούσα την εκπομπή του κάθε Κυριακή», μου είπε, πρόσφατα. «Ο τύπος έτρωγε τα πάντα! Τον έχω δει στο Bronx να τρώει τζαμαϊκανά φαγητά. Τον έχω δει στην Κόστα Ρίκα, στην Αφρική. Ζούσα τη ζωή μου μέσα από αυτόν και τον θαύμαζα. Και δεν λατρεύω ποτέ κανέναν».
Ο θάνατος του Bourdain είναι μια υπενθύμιση ότι δεν ξέρουμε τι περνά ο καθένας εκτός αν τον ρωτήσουμε.
Για τους οπαδούς του, ήταν ένας ειλικρινής κοσμογυριστής που απολάμβανε άλλους πολιτισμούς και βίωνε τον κόσμο με μια βαθιά χαρά ζωής. Η διαφορά μεταξύ του παρουσιαστή Bourdain και του άνδρα που αυτοκτόνησε σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου στη Γαλλία έχει εκπλήξει τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των ανδρών που ταυτίζονταν μαζί του. Όταν ο Windham, ένας συγγραφέας που ζει στο Laguna Beach, άκουσε για την αυτοκτονία του Bourdain, σοκαρίστηκε και στενοχωρήθηκε. «Με βοήθησε να ξεπεράσω μια κρίση», λέει ο Windham που βρήκε πολλές ομοιότητες με τον σταρ: το πάθος για τα ταξίδια και το φαγητό, την χρόνια χρήση ναρκωτικών (ο Bourdain ηρωίνη, ο Windham κοκαΐνη), προβλήματα στις σχέσεις και αυτοκτονικές σκέψεις. (Στα απομνημονεύματά του, στο βιβλίο Medium Raw, ο Bourdain γράφει ότι ήταν “τακτικά αυτοκτονικός” μετά το τέλος του πρώτου γάμου του).
«Όταν τον κοιτούσα, σκεφτόμουν: Αυτός ο άντρας αισθάνεται πολύ άνετα με τον εαυτό του», λέει ο Jack Harrison, ένας 57χρονος υπάλληλος του Υπουργείου Άμυνας και βετεράνος της Πολεμικής Αεροπορίας. «Δεν φοβόταν να εκφράσει την άποψή του μέσα στο πλήθος και το έκανε πάντα ήρεμα και με σεβασμό». Αλλά ως κάποιος που παραλίγο να χάσει μέλη της οικογένειάς του από αυτοκτονία, ο Harrison λέει: «Ο θάνατος του Bourdain είναι μια υπενθύμιση ότι δεν ξέρουμε τι περνά ο καθένας εκτός αν τον ρωτήσουμε».
«Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνδρες τείνουν να ωθούνται περισσότερο προς το περιθώριο και να θεωρούνται ως λιγότερο μέσα στα πράγματα», λέει ο Dan Bilsker, κλινικός ψυχολόγος και βοηθός καθηγητή του Πανεπιστημίου της British Columbia. «Για παράδειγμα, εάν ένας άνδρας από αυτή την ηλικιακή ομάδα χάσει τη δουλειά του, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μην βρει άλλη, γιατί θεωρείται άσχετος και ότι δεν καταλαβαίνει».
Σήμερα, οι άνδρες αποτελούν το 80% των ανθρώπων που αυτοκτονούν. Σύμφωνα με την Αμερικανική Οργάνωση για την Πρόληψη Αυτοκτονιών, ενώ τα ποσοστά έχουν μειωθεί συνολικά, οι λευκοί μεσήλικες εξακολουθούν να διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο να αυτοκτονήσουν. Το 2000, άνδρες και γυναίκες ηλικίας 55-64 ετών αποτελούσαν πάνω από το 12% των αυτόχειρων. Μέχρι το 2016, ο αριθμός αυτός είχε αυξηθεί στο 18,7%, σχεδόν 55% πάνω, με ποσοστό αυτοκτονίας λίγο πιο πίσω από αυτό των ατόμων ηλικίας 45-54 και 85 και πάνω. Ο Bilsker έχει μετονομάσει αυτή την οικτρά ανεπαρκώς ερευνημένη τάση ως «Η σιωπηρή επιδημία της ανδρικής αυτοκτονίας».
«Υπάρχει περισσότερη χρηματοδότηση της έρευνας για την ψυχική υγεία των γυναικών και για την αυτοκτονία γυναικών και νέων», συνεχίζει ο Bilsker. «Αυτά είναι το επίκεντρο της χρηματοδότησης και της χάραξης πολιτικής, και οι άνδρες παραμένουν λίγο πολύ εκτός ή δεν αποτελούν προτεραιότητα».
Ο καθένας έχει διαφορετικό λόγο για να απολαύσει τις εκπομπές του Bourdain, και είναι αδύνατον να πεις στα σίγουρα ότι η εκπομπή του, το Parts Unknown, παρείχε κάποια διέξοδο σε άτομα που παλεύουν με ψυχικές ασθένειες, αλλά ο Windham λέει ότι η ειλικρίνεια του Bourdain σχετικά με τα προβλήματά του και το γεγονός ότι αντιτάχθηκε στην “μάτσο” κουλτούρα, τον ώθησε να αισθανθεί κάποια σύνδεση με τον άνθρωπο– παγκόσμιο σύμβολο του φαγητού: «Είμαστε γαλουχημένοι από μικρά αγόρια να τα κρατάμε όλα μέσα μας, να μην αποκαλύπτουμε τίποτα που μπορεί να θεωρείται αδυναμία» λέει. «Ξέρεις, αυτό ξεκινάει από την Άγρια Δύση, από τον σιωπηλό, δυνατό τύπο, τον τραχύ άντρα. Και βέβαια, αυτά ήταν όλα βλακείες».
Ο Bilsker εξηγεί ότι αυτά τα συναισθήματα σύνδεσης είναι πολύ αληθινά και έχουν ισχυρή έλξη στους ανθρώπους. «Όλοι έχουμε τους γήινους θεούς μας, ανθρώπους που βλέπουμε να ενσαρκώνουν κάτι εξαιρετικό. Αυτοί οι «θεοί» έχουν τόση δύναμη να βοηθήσουν τους ανθρώπους να χτίσουν την προσωπικότητά τους, που η ιστορία πρέπει πραγματικά να ειπωθεί με δυνατό και θεραπευτικό τρόπο».
Ελλείψει παροχής κοινωνικών και θεσμικών αλλαγών που θέτουν επί τάπητος τους λόγους που οι ηλικιωμένοι άνθρωποι αισθάνονται τόσο απομονωμένοι, ο Bilsker προτείνει να επαναπλαισιώσουμε τις συνθήκες ζωής και θανάτου του Bourdain με έναν τρόπο που να επικεντρώνεται στις θετικές αρετές που ενσάρκωνε. «Αναλογιστείτε τι μάθατε από αυτόν και μην κάνετε το λάθος να σκεφτείτε πως το γεγονός ότι είχε ένα τραγικό τέλος υπονομεύει την υπόλοιπη ζωή του ή τις αξίες που εκπροσωπούσε. Η ζωή που ζούσε ήταν δυναμική και με νόημα».
Βασισμένο στο άρθρο της The Grub Street