38 θέσεις κατρακύλησε η Ελλάδα το 2021 στην κατάταξη των χωρών της ΕΕ όσον αφορά την ελευθερία του Τύπου. Βρίσκεται άρα τελευταία στον πίνακα, με αποτέλεσμα να είναι ασφαλές να πούμε ότι η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση.
Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση των Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα (RSF) για το 2022, σε συνολικά 180 χώρες, η χώρα που θεωρείται ως η γενέτειρα της δημοκρατίας έπεσε κατακόρυφα μέσα σε έναν μόλις χρόνο από την 70η στην 108η θέση.
Η σειρά αποτελείται από έξι επεισόδια που το καθένα ερευνά ένα κρίσιμο θέμα σχετικά με την ελευθερία του Τύπου και το δικαίωμα στην ενημέρωση στην Ελλάδα: παρακολουθήσεις δημοσιογράφων, αδιαφανής κατανομή δημόσιου χρήματος, καταχρηστικές αγωγές SLAPP, μαρτυρίες δημοσιογράφων για τη συστηματική λογοκρισία αλλά και την αυτολογοκρισία και φυσικά, την ανεξιχνίαστη δολοφονία του αστυνομικού ρεπόρτερ Γιώργου Καραϊβάζ.
Αυτή η σειρά podcast αποτελεί μέρος του δικτύου podcast “Europod” και δημιουργήθηκε μαζί με το The Press Project στο πλαίσιο του Sphera Network, το ευρωπαϊκό δίκτυο με ανεξάρτητα ΜΜΕ, στο οποίο συμμετέχει και η Popaganda.
Τα 6 Επεισόδια, όπως περιγράφονται από το ThePressProject:
Από το 2022, η Ελλάδα κατατάσσεται στη χειρότερη θέση από όλες τις χώρες της ΕΕ στην κατάταξη των Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα για την ελευθερία του Τύπου. Γιατί κατρακύλησε από την 70η στην 108η θέση; Τι συμβαίνει με τα ΜΜΕ στην αποκαλούμενη διεθνώς ως γενέτειρα της Δημοκρατίας;
Στο πρώτο επεισόδιο γίνεται μια χαρτογράφηση για να να τεθεί το πλαίσιο ώστε τόσο το διεθνές όσο και το ελληνικό κοινό να κατανοήσουν καλύτερα τα επεισόδια που ακολουθούν. Διατρέχονται όλα τα ζητήματα που αποτέλεσαν τα κριτήρια για την υποβάθμιση της Ελλάδας: παρακολουθήσεις δημοσιογράφων, δολοφονία ενός αστυνομικού ρεπόρτερ, καταχρηστικές αγωγές SLAPP, λογοκρισία, αυτολογοκρισία, αλλά και οικονομική χειραγώγηση.
Η Ελλάδα βρέθηκε ξανά στα πρωτοσέλιδα των διεθνών ΜΜΕ μετά από ένα μεγάλο σκάνδαλο τηλεφωνικών υποκλοπών. Η πρώτη παρακολούθηση που έγινε ευρέως γνωστή ήταν σε βάρος του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη, που ερευνά οικονομικά και τραπεζικά σκάνδαλα. Το θέμα δεν πήρε όμως διαστάσεις μέχρι που αποκαλύφθηκε ότι αντιμέτωπος με παράνομη παρακολούθηση είχε έρθει και ο αρχηγός του τρίτου μεγαλύτερου κόμματος, Νίκος Ανδρουλάκης. Για την παρακολούθηση χρησιμοποιήθηκε και το κακόβουλο λογισμικό Predator. Μερικούς μήνες νωρίτερα, ο δημοσιογράφος που ερευνά ζητήματα που αφορούν το προσφυγικό, Σταύρος Μαλιχούδης, είχε ανακαλύψει ότι παρακολουθείτο από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών σαν να ήταν εχθρός του κράτους. Συνέπεια των αποκαλύψεων ήταν να παραιτηθούν ο γενικός γραμματέας του πρωθυπουργού και ανιψιός του, Γρηγόρης Δημητριάδης, και ο διοικητής της ΕΥΠ, Παναγιώτης Κοντολέων. Σύμφωνα με ρεπορτάζ, πολλές ακόμα παράνομες παρακολουθήσεις δημοσιογράφων και εκδοτών λάμβαναν χώρα που όμως ακόμα δεν έχει απαντηθεί επίσημα το αν πράγματι βρίσκονταν υπό παρακολούθηση και κυρίως “γιατί”.
Στο 2ο επεισόδιο θα ακούσετε δημοσιογράφους που έπεσαν θύματα τηλεφωνικών παρακολουθήσεων και τους δημοσιογράφους που αφοσιώθηκαν στις πολύμηνες έρευνες για να φέρουν στο φως το σκάνδαλο των υποκλοπών.
Από όλα αυτά που εμποδίζουν έναν δημοσιογράφο να κάνει τη δουλειά του, υπάρχει μόνο ένα ανίκητο εμπόδιο. Ο θάνατος. Στην Ελλάδα, ένας δημοσιογράφος του αστυνομικού ρεπορτάζ, ο Γιώργος Καραϊβάζ, δολοφονήθηκε μέρα-μεσημέρι κάτω από το σπίτι του. Η κυβέρνηση υποσχέθηκε ότι η ελληνική αστυνομία θα εξιχνιάσει γρήγορα τη δολοφονία και θα οδηγήσει τους υπόπτους στη Δικαιοσύνη. Αντίθετα σε κάθε εξαγγελία όμως, ακόμη και σήμερα, 22 μήνες μετά, η έρευνα για τη δολοφονία του δημοσιογράφου είναι αργή έως ανύπαρκτη.
Η χειραγώγηση των ειδήσεων και η λογοκρισία γίνονται με πολλούς έμμεσους τρόπους και κυρίως μέσω οικονομικών πιέσεων. Συχνά τα πράγματα δεν μένουν απλώς στη “γραμμή” του Μέσου η οποία πρέπει να ακολουθείται αλλά γίνονται αρκετά πιο επιθετικά: οι δημοσιογράφοι δεν μπορούν να δημοσιεύσουν αυτό που θέλουν γιατί κινδυνεύουν να στοχοποιηθούν και να χάσουν τη δουλειά τους. Ακόμα κι αν ήθελαν να ρισκάρουν, το περιεχόμενο δεν φτάνει ποτέ στον παραλήπτη γιατί κόβεται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο από τους “από πάνω”.
Στο 4ο επεισόδιο, τοποθετούνται δημοσιογράφοι που έχουν μιλήσει δημόσια για ιστορίες λογοκρισίας στη δουλειά τους αλλά και άλλοι που δέχτηκαν να μιλήσουν ανώνυμα για τις πιέσεις που αντιμετωπίζουν καθημερινά στην αίθουσα σύνταξης.
Στο πλαίσιο του COVID-19 και των ειδικών συνθηκών του, η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε να μοιράσει σε Μέσα Ενημέρωσης ένα μεγάλο χρηματικό ποσό – 20 εκατομμύρια ευρώ – για την προώθηση των μηνυμάτων της Πολιτικής Προστασίας για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Τα Μέσα ενημέρωσης που έλαβαν τα χρήματα συγκεντρώθηκαν στη λεγόμενη Λίστα Πέτσα. Η ιστορία ίσως και να είχε λήξει εκεί αν ο Τύπος που ασκεί κριτική στην κυβέρνηση δεν λάμβανε λιγότερο από το 1% του συνολικού ποσού. Μέχρι σήμερα, δεν έχει υπάρξει καμία επίσημη τοποθέτηση που να απαντά στο κρίσιμο ερώτημα: ποια κριτήρια χρησιμοποιήθηκαν για την κατανομή του δημόσιου χρήματος;
Δυστυχώς, ο όρος SLAPP – ακρωνύμιο για το Strategic Lawsuit Against Public Participation, στρατηγικές αγωγές δηλαδή με στόχο το πάγωμα του δημόσιου λόγου – δεν είναι πια άγνωστος ούτε στους δημοσιογράφους στην Ελλάδα. Όχι επειδή τον διαβάσαμε σε κάποιο βιβλίο, αλλά επειδή αρκετοί δημοσιογράφοι έχουν γίνει στόχοι αγωγών μεγάλων εταιρειών, πολιτικών προσώπων, κλπ. λόγω των ρεπορτάζ τους. Καλούνται λοιπόν να αντιμετωπίσουν στις δικαστικές αίθουσες εξοντωτικές μάχες «Δαυίδ εναντίον Γολιάθ». Όπως εξηγούμε στο τελευταίο μας επεισόδιο, αυτή η πρακτική δεν γίνεται με στόχο την οικονομική αποζημίωση για συκοφαντική δυσφήμιση. Στόχος είναι το νομικό bullying και η φίμωση του δημοσιογράφου.
Στο τελευταίο επεισόδιο, παρουσιάζονται τρεις περιπτώσεις SLAPP στην Ελλάδα με τα ίδια τα θύματα να αφηγούνται τις ιστορίες τους.
Συντελεστές της σειράς #108
Το #108 είναι μια συμπαραγωγή του ελληνικού ανεξάρτητου Μέσου Ενημέρωσης ThePressProject και του πρακτορείου παραγωγής podcast Bulle Media. Αυτή η σειρά podcast αποτελεί μέρος του δικτύου podcast “Europod” και δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του πρότζεκτ “Sphera”.
Η πρωτογενής παραγωγή των podcast έγινε στην ελληνική γλώσσα. Η σειρά διατίθεται και στα αγγλικά.
Παραγωγός: Antoine Lheureux
Εκτέλεση παραγωγής: Κωνσταντίνος Πουλής και Alexander Damiano Ricci
Σενάριο: Τζένη Τσιροπούλου
Συνεντεύξεις: Τζένη Τσιροπούλου, Κωνσταντίνος Πουλής
Επιμέλεια σεναρίων: Κωνσταντίνος Πουλής, Maria Dios, Alexander Damiano Ricci.
Σχεδιασμός ήχου: Thomas Kusberg
Μοντάζ και μίξη: Thomas Kusberg και Jeremy Bocquet
Συντελεστές επεισοδίων
Η πρωτογενής παραγωγή των podcast έγινε στην ελληνική γλώσσα.
Το σενάριο στα ελληνικά έκανε η Τζένη Τσιροπούλου.
Τις συνεντεύξεις πραγματοποίησαν η Τζένη Τσιροπούλου και ο Κωνσταντίνος Πουλής.
Τα επεισόδια στα ελληνικά τα αφηγούνται η Τζένη Τσιροπούλου και ο Κωνσταντίνος Πουλής.
Τα επεισόδια στα αγγλικά τα αφηγούνται η María Dios και ο Alexander Damiano Ricci.