«Ο ιός δεν κάνει διακρίσεις. Μπορεί να προσβάλλει όλους τους ανθρώπους ανεξαρτήτως τάξης, φυλής, εθνότητας. Οι πολιτικές αντιμετώπισης της πανδημίας όμως κάνουν διακρίσεις».
Η Parwana έχει δίκιο. Η συνθήκη που βιώνουμε είναι πρωτόγνωρη για όλη την ανθρωπότητα, καθώς ξεθεμελιώνει με γοργούς ρυθμούς τις βεβαιότητες που είχαν σμιλευτεί από τα υλικά της προόδου και της ανάπτυξης και βγάζει στην επιφάνεια τις αρχαϊκές αλήθειες που είχαν απωθηθεί από τη νεωτερικότητα, ότι είμαστε δηλαδή μια κοινότητα θνητών, εκτεθειμένη στη φθορά, την ασθένεια και το θάνατο. Όχι, όμως, όλες και όλοι το ίδιο. Οι ταξικές, εθνοτικες, έμφυλες και φυλετικές ιεραρχήσεις παρεισφρέουν στη στρατηγική διαχείρισης μειώνοντας ή αυξάνοντας τον κίνδυνο.
Οι κανόνες υγιεινής και ασφάλειας που επαναλαμβάνονται από τους αρμόδιους φορείς με ψυχαναγκαστική προσήλωση, δε μπορούν να εφαρμοστούν με τον ίδιο τρόπο στα πολυτελή σπίτια που μοστράρουν με αλαζονική απερισκεψία οι celebrities στα social media, στα στριμόκολα διαμερίσματα που ζει η εργατική τάξη ή στις υπαίθριες μουσαμένιες πόλεις που συνωστίζεται το μεγαλύτερο μέρος του προσφυγικού πληθυσμού. Οπότε ναι, το 16χρονο κορίτσι από το Αφγανιστάν που έχω ψηφιακά απέναντι μου, έχει δίκιο. Γιατί διέτρεξε πολλές χώρες και πολλές παγίδες ώστε να είναι ασφαλής αλλά κατέληξε αντικείμενο ενός απεχθούς κοινωνικο – ιατρικού πειράματος.
Πως αλλιώς μπορεί άλλωστε να χαρακτηριστεί η αλλόκοτη και ριψοκίνδυνη απόφαση του ελληνικού κράτους να κλειδώσει σε απελπιστικά περιοριστικούς χώρους υγιείς και ασθενείς μαζί;
Είναι μια ανομολόγητη αλλά διάφανη δοκιμή «ανοσίας αγέλης» που μεταφράζεται στο δαρβινικό «όσοι αντέξουν». Τέθηκε ήδη σε ισχύ στους προσφυγικούς καταυλισμούς της Ριτσώνας και της Μαλακάσας, όπου εντοπίστηκαν άτομα θετικά στον Covid – 19. Κι ενώ όταν καταγράφονται θετικά κρούσματα σε μαζικούς χώρους, η τακτική που ακολουθείται είναι να κλείνουν οι χώροι, να διαχωρίζονται οι υγιείς από τους ασθενείς και να απομονώνονται οι ασθενείς, για τα camps αποφασίστηκε να τεθούν στο σύνολο τους σε καραντίνα. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι στις ανεπαρκέστατες και ακατάλληλες δομές τους θα συμβιώσουν αναγκαστικά παιδιά, ηλικιωμένοι, ευπαθείς ομάδες, εγκυμονούσες γυναίκες με φορείς του ιού, αυξάνοντας κατακόρυφα τις πιθανότητες έξαρσης της πανδημίας εντός της κοινότητας.
Η Parwana ζει στο camp της Ριτσώνας με πληθυσμό 2800 άτομα, χωρισμένα σε μικροσκοπικά κοντέινερ με κοινές τις λίγες υποδομές. «Ήμουν τρεισήμισι μήνες στη Μόρια που έμοιαζε με επίγεια κόλαση χωρίς ίχνος ανθρωπισμού. Τους τελευταίους τρεις μήνες είμαι εδώ. Μόλις ανακοινώθηκαν τα κρούσματα μας έβαλαν όλους σε καραντίνα, δηλαδή δε μας επιτρέπεται να βγούμε έξω. Τις προάλλες προσπάθησαν κάποιοι να φύγουν για να πάνε να βγάλουν χρήματα από το ΑΤΜ και τους συνέλαβε η Αστυνομία. Στα κοντέινερ μένουν συνήθως 7-8 άτομα μαζί. Αν κολλήσει ένας θα το μεταδώσει στους υπόλοιπους γιατί οι χώροι είναι πολύ στενοί. Όταν ζούμε τόσο στριμωχτά ο ένας με τον άλλος υπάρχει κίνδυνος σε μια εβδομάδα να έχει κολλήσει ο μισός πληθυσμός. Ακόμα καλά – καλά δε γνωρίζουμε ποιοι νοσούν. Δεν έχουν γίνει τεστ σε όλο τον πληθυσμό. Κι εγώ μπορεί να φέρω τον ιό και να τον μεταδώσω στη μητέρα μου. Υπάρχουν πάνω από 120 άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών, πολλοί με υποκείμενα βαριά νοσήματα, εγκυμονούσες γυναίκες. Καμία ιδιαίτερη μέριμνα δε λήφθηκε γι’ αυτούς. Οι ζωές τους απειλούνται αυτή τη στιγμή. Το μέτρο που εφαρμόζεται δεν είναι για τη δική μας ασφάλεια. Δεν έχουμε καν τα στοιχειώδη μέσα προστασίας, γάντια και μάσκες. Ούτε φάρμακα δεν έχουμε. Όποιος χρειάζεται φάρμακα, πρέπει να πληρώσει για να του τα φέρουν οι νοσηλεύτριες» λέει.
Την ίδια στιγμή οι συστάσεις των διεθνών οργανισμών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και των φορέων υγείας είναι σε διαμετρικά αντίθετη κατεύθυνση. Ήδη από την εμφάνιση των πρώτων κρουσμάτων στη χώρα μας, είχε επισημανθεί η ανάγκη άμεσης λήψης μέτρων, ώστε να εκκενωθούν οι χώροι κράτησης και να μεταφερθεί ο κόσμος σε ασφαλή καταλύματα.
Την 1η Απριλίου, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης και η Υπάτη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες ζήτησαν την απελευθέρωση των προσφύγων από τους καταυλισμούς και τη δρομολόγηση πολιτικών ένταξης που θα προασπίζονται το δικαίωμα στη ζωή και την υγεία. Επικριτικά σχόλια για τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης στο ζήτημα αρθρώθηκαν και από την Yiva Johanson εκ μέρους της Επιτροπής Εσωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία υπογράμμισε πως έχουν δοθεί 35 εκατομμύρια στο ελληνικό κράτος για τη μετακίνηση των ευάλωτων ομάδων του προσφυγικού πληθυσμού σε ξενοδοχεία. Ωστόσο, οι αρχές δεν ανταποκρίνονται.
Η Parwana ενώ συνομιλεί με τη δημοσιογράφο Μαρία Λούκα.
«Φοβάμαι. Όλοι φοβούνται μη μολυνθούν και μολύνουν τους δικούς τους ανθρώπους. Ζούμε σ’ ένα παρατεταμένο και έντονο στρες για το αν θα αρρωστήσουμε, αν θα έχουμε περίθαλψη, αν θα έχουμε φάρμακα, εάν θα έχουμε επαρκές φαγητό για τις επόμενες μέρες. Αν αυτό εδώ θεωρείται ένα από τα καλύτερα camp της χώρας αλλά και πάλι δε μπόρεσαν να ελέγξουν την κατάσταση, φαντάσου τι μπορεί να συμβεί στα υπόλοιπα. Μιλάω καθημερινά με τους φίλους και τους μαθητές μου που είναι εγκλωβισμένοι στη Μόρια. Νιώθω μεγάλη θλίψη, γιατί διαισθάνομαι τον πανικό τους. Μου περιγράφουν μια αποκαρδιωτική κατάσταση. Δε μπορεί να υπάρξει κανενός είδους ασφάλεια μέσα στους καταυλισμούς και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Πρέπει να κλείσουν» συνεχίζει η Parwana.
Είναι ένα γενναίο κορίτσι που θέλει να μιλήσει, γιατί ξέρει ότι η δική τους φωνή διαπερνά σπάνια τα συμπαγή τείχη της δημόσιας σφαίρας. Βλέπεις, ακόμα και σ’ αυτή τη συλλογική ακροβασία, δεν έλειψαν τα ρατσιστικά υπονοούμενα και η απόπειρα ενοχοποίησης των ίδιων προσφύγων που νοσούν. Ούτως η άλλως η κοινωνική ανοχή στην «ανοσία αγέλης» που εφαρμόζεται πιλοτικά στα camps είναι απόρροια της άγριας βιοπολιτικής που εμπεδώνεται για την αξία των ζωών των «άλλων», ότι κάποιες ζωές έχουν ευτελέστερη αξία και άρα μπορούν να υποτιμηθούν και να διακινδυνεύσουν. Στην πραγματικότητα, όμως, η πανδημία με έναν οδυνηρό τρόπο δείχνει ότι όλες οι ζωές είναι εύθραυστες, ότι μόνο η συνεργασία, η αλληλεγγύη και η αποδοχή της ευαλωτότητας μπορεί να μας σώσει και από την ασθένεια και από τη βαρβαρότητα. Όχι η κρίση δεν είναι ευκαιρία. Ποτέ η δυστυχία, η μοναξιά και ο θάνατος δε μπορούν να ειδωθούν σαδιστικά ως ευκαιρίες. Το πλήγμα που προκαλείται στην ηγεμονεύουσα ορθολογικότητα, ανοίγει χώρο για νέες αναγνώσεις, θεωρήσεις και ερωτήματα με πιο φλέγον το ερώτημα αν θα ανεχτούμε να λειτουργήσουμε ως αγέλη συμπράττοντας στον αφανισμό των πιο αδύναμων ή θα επιλέξουμε το δρόμο της αλληλέγγυας κοινωνίας που δεν αφήνει κανέναν ακάλυπτο στην αποικία του φόβου.
Η Parwana που έχει γράψει ήδη ένα βιβλίο με την εμπειρία της από τη Μόρια αλλά δε μπορεί να γραφτεί στο σχολείο που τόσο λαχταρά, έχει απαντήσει προ πολλού: «Ζούμε σε περιβάλλοντα που είμαστε συνδεδεμένοι μεταξύ μας. Όταν σου προκύπτει μια τόσο μεγάλη ανατροπή και αναζητάς λύση, πρέπει να είναι για όλους. Πρέπει να μοιραστούμε αυτό που έχουμε. Ο ιός δεν ξεκίνησε από τους πρόσφυγες. Διασχίζει όλα τα σύνορα. Σύνορο πλέον είναι η πόρτα του σπιτιού σου, είναι το σώμα σου. Δεν είναι ώρα για διακρίσεις και ρατσισμό. Ο κορονοϊός μαθαίνει στον κόσμο τη ζωή των προσφύγων, τι σημαίνει να είσαι ευάλωτος, αγνοημένος, ζωντανός αλλά κρυμμένος, ελεύθερος αλλά σε φυλακή, με χιλιάδες λέξεις, με χιλιάδες σκέψεις, αλλά αναγκασμένος να σιωπάς, να περιμένεις, να μη πας στο σχολείο, να μη πας στη δουλειά, να χάνεις το νόημα της ζωής σου. Διδάσκει παράλληλα την ανάγκη να έχεις ένα καταφύγιο. Εγώ έφτασα μέχρι εδώ αναζητώντας ειρήνη και ασφάλεια. Σήμερα τα ίδια πράγματα αναζητούν σχεδόν όλοι οι άνθρωποι. Ας στηρίξουμε ο ένας τον άλλον για να τα βρούμε».
Της ευχήθηκα να παραμείνει υγιής και ασφαλής. Γιατί αυτός είναι ο αυθόρμητα παγιωμένος τρόπος που ολοκληρώνουμε αυτή την εποχή τις συνομιλίες μας. Ξέρω, όμως, ότι δεν είναι δική της ευθύνη. Είναι μια υποχρέωση που οφείλει η Πολιτεία να εκπληρώσει.