Γιατί καταφεύγουν οι Γάλλοι στην αγκαλιά της Ακροδεξιάς που τους προσφέρει η Μαρίν Λεπέν;

Δεκαοχτώ μήνες πριν τις γαλλικές προεδρικές και βουλευτικές εκλογές του 2017, ο Φρανσουά Ολάντ ανακαλεί υποψήφιους σοσιαλιστές περιφερειάρχες σε μια προσπάθεια προάσπισης της γαλλικής (και kaτ’ επέκταση ευρωπαϊκής) δημοκρατίας εν’ όψει του δεύτερου γύρου των γαλλικών περιφερειακών εκλογών, ο Νικολά Σαρκοζί δεν κάνει το ίδιο δηλώνοντας πως η πρόσφατη ακραία συντηρητική επιλογή του εκλογικού σώματος δε μπορεί να χαρακτηριστεί ως ανήθικη και ο γαλλικός τύπος -ακριβώς ένα μήνα μετά τα πένθιμα πρωτοσέλιδα για την τρομοκρατική επίθεση της 13ης Νοεμβρίου – βρίσκεται σε κατάσταση σοκ. Ο κοινωνικός συντηρητισμός, ο προστατευτισμός, ο δεξιός λαϊκισμός, ο ευρωσκεπτικισμός, η αντιπαγκοσμιοποίηση και η αποστροφή για τη μετανάστευση κέρδισαν τις έξι από τις δεκατρείς περιφέρειες στον πρώτο γύρο τοπικών αυτοδιοικητικών εκλογών μιας ανεπτυγμένης ευρωπαϊκής χώρας. Η Μαρί Λεπέν τραβάει το χαλί κάτω από τα πόδια των παραδοσιακών κομμάτων της Γαλλίας, καθώς προετοιμάζεται -περιμένοντας και τα σημερινά τελικά αποτελέσματα- να μπολιάσει την τοπική αυτοδιοίκηση με τις ιδέες ενός εθνικισμού που δεν συνάδει με τις παραδοσιακές αξίες “Liberté, Égalité, Fraternité”. 

Η Ευρώπη είναι το απόκρημνο τέκνο ιμπεριαλισμού, εξάρτησης, ανθρωπισμού, δικαιωματικής κουλτούρας , αποικιοκρατικής μεγαλομανίας και κατάθλιψης, Δημήτρης Σεβαστάκης, βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ

Στον απόηχο της πολύνεκρης επίθεσης στην καρδιά του Παρισιού, η ηγέτης του FN (Front National) δήλωσε πως «ο ισλαμιστικός φονταμενταλισμός πρέπει να εξολοθρευτεί, η Γαλλία πρέπει να απαγορεύσει τις ισλαμιστικές οργανώσεις, να κλείσει τα ριζοσπαστικά τζαμιά και να απελάσει τους ξένους που κηρύττουν το μίσος στη χώρα μας, καθώς και τους παράνομους μετανάστες που δεν έχουν καμία δουλειά εδώ».

Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Δημήτρης Σεβαστάκης θεωρεί πως η τρομοκρατική πράξη στο Bataclan, ευνόησε τα ποσοστά του Εθνικού Μετώπου, χωρίς να αποτελεί όμως το γεγονός που τα απογείωσε. «Η μέση ευρωπαϊκή συνείδηση έχει ήδη διαμορφωμένα πρωτοφασιστικά στοιχεία, κι ένα αποκλίνον γεγονός -μια πράξη ρήγματος και θραύσης της κανονικότητας όπως οι μαζικές δολοφονίες- μπορεί εύκολα  να τα ερεθίσει. Δεν είναι μόνο το γεγονός  ότι η ίδια η πολιτιστική δομή του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού ενέχει βίαια  και ανορθολογικά χαρακτηριστικά.  Οι μεγάλοι κοινωνικοί ανακαθορισμοί, τόσο με την σκοταδιστική αραβική “άνοιξη” που εξαϋλώνει  το αποικιακό φαντασιακό,  όσο και με τον γενικό παραγωγικό και ταυτοτικό  απεντοπισμό των νέων, συμπυκνώνουν και μορφοποιούν  τα κρίσιμα πρωτοφασιστικά χαρακτηριστικά που απλώς υποστασιοποιεί και εκκοσμικεύει η Λεπέν». Ο αντικαγκελάριος της Γερμανίας, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, δήλωσε πρόσφατα πως οι τακτικές που ακολουθεί η Άνγκελα Μέρκελ για την αντιμετώπιση της κρίσης  στην ευρωζώνη φέρουν μερίδιο στην άνοδο του Εθνικού Μετώπου Γαλλίας, ενώ ισχυρίστηκε ότι την είχε προειδοποιήσει σχετικά. «Tο όραμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης δεν μπορεί να έχει τα χαρακτηριστικά μιας μεταφυσικής συνέχειας. Η Ευρώπη είναι το απόκρημνο τέκνο ιμπεριαλισμού, εξάρτησης, ανθρωπισμού, δικαιωματικής κουλτούρας , αποικιοκρατικής μεγαλομανίας και κατάθλιψης. Σ αυτό το περίπλοκο και θαυμαστό ασυνεχές, διαμορφώνεται μια ενότητα που δεν εξαρτάται απ’ τον ιστορικά στιγμιαίο “ευρωσκεπτικισμό”, όσο απ΄ τις διαρθρωτικές ασυμμετρίες και αντιφάσεις που διατρέχουν τις κοινωνικές οντότητες. Η Ευρώπη μ’ αυτή την έννοια, είναι εξαιρετικά προωθημένη και σφριγηλή,  όμως αυτό δεν αποτελεί το φάρμακο της δημοκρατικής ολοκλήρωσης». Μήπως το τέλος μιας Γαλλίας που μας κληρονόμησε ένα από το πιο σημαντικά επαναστατικά γεγονότα του 20ου αιώνα, τον πολυτραγουδισμένο Μάη του ’68, για το εργατικό και φοιτητικό κίνημα βρίσκεται προ των πυλών; «Ο Γαλλικός Μάης υπήρξε μια πλήρης συλλογική προαίσθηση που αναπτύχθηκε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και εγείρεται σε διάφορες ιστορικές στιγμές. Η νέα τρομοκρατία έχει να κάνει με τη διαρροή,  τον εμποτισμό , την παχύρευστη φλεβική επιμόλυνση και όχι φυσικά, την κριτική. Είναι πολύ πιθανόν να έχουμε ένα φαινόμενο όπως το διατυπώνετε στην Γαλλία. Είναι όμως εξίσου πιθανόν η δημοκρατική ποιότητα της γαλλικής κοινωνίας να ανανεωθεί ενισχυόμενη από μια οραματική και δύσκολα αφομοιώσιμη πολιτική αντιτρομοκρατία».

Οι τίτλοι των εφημερίδων μπορεί να μιλούσαν για “πολιτικό σεισμό” και παρά το γεγονός πως είμαστε όλοι μουδιασμένοι, τόσο οι δημοσιογράφοι όσο και η γαλλική κοινωνία, δεν αντιμετωπίσαμε το αποτέλεσμα ως μια τεράστια έκπληξη, Μαρία Δεναξά, ανταποκρίτρια MEGA στο Παρίσι                

Από το Παρίσι για την Popaganda, η ανταποκρίτρια του ΜEGA, Mαρία Δεναξά, λαμβάνει καθημερινά πάνω από δέκα mails από το υπερδραστήριο γραφείο τύπου του Εθνικού Μετώπου. Παρατηρεί τη Μαρί Λεπέν να αντιμετωπίζει τα ΜΜΕ με την αίγλη του νικητή «παραδίδοντας σεμινάρια» για το πως μπορεί κανείς  να βάλει την εικόνα του σε πρώτο πλάνο.  «Οι τίτλοι των εφημερίδων μπορεί να μιλούσαν για “πολιτικό σεισμό” και παρά το γεγονός πως είμαστε όλοι μουδιασμένοι, τόσο οι δημοσιογράφοι όσο και η γαλλική κοινωνία, δεν αντιμετωπίσαμε το αποτέλεσμα ως μια τεράστια έκπληξη. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα, η χειραγώγηση και ο διπλωματικός τρόπος με τον οποίο η κυβέρνηση προσπαθεί να περάσει μέτρα όπως η μείωση των συντάξεων οδήγησαν τους ψηφοφόρους στα άκρα. Δεν αποτελεί μια ψήφο διαμαρτυρίας, το Εθνικό Μέτωπο έχει αποκτήσει τους δικούς του ψηφοφόρους καθώς το εκλογικό σώμα εγκαταλείπει τα παραδοσιακά κόμματα -που έχουν υιοθετήσει απλώς σημεία από τη ρητορική της Λεπέν- και κατευθύνεται προς τον αυθεντικό εκφραστή των ιδεών της Ακροδεξίας. Αυτό όμως που πρέπει να τρομοκρατήσει την Ευρώπη δεν είναι μόνο η γαλλική περίπτωση.  Σε Αγγλία, Ιταλία, Αυστρία, Ουγγαρία, Πολώνια παρατηρείται σταδιακή άνοδος τέτοιου είδους κομμάτων ενώ το γεγονός πως οι Έλληνες έχασαν την εμπιστοσύνη τους στο πρόσωπο του Τσίπρα απ’ όταν έγινε δεξιότερος των δεξιών με κάνει να βλέπω στο βάθος Χρυσή Αυγή». Οι εκτιμήσεις που γίνονται στους εκεί δημοσιογραφικούς κύκλους προβλέπουν πως η Λεπέν θα επικρατήσει σε τουλάχιστον τρεις από τις έξι περιφέρειες που κέρδισε στον πρώτο γύρο. Αυτό όμως που ανησυχεί την Ελληνίδα δημοσιογράφο είναι το ενδεχόμενο απουσίας για τα επόμενα έξι χρόνια εκπροσώπων των Σοσιαλιστών σε σημαντικές περιφέρειες με αποτέλεσμα τη βαθμιαία αύξηση ηγεμονίας της Δεξίας και της Ακροδεξιάς,μια ηγεμονία που θα οδηγήσει στην εξασθένηση των ισσοροπιών  της γαλλικής πολιτικής. «Οι αντίπαλοί της έκαναν επικοινωνιακά ό,τι περνούσε από το χέρι τους. Ο Ολάντ παρότρυνε τον  λαό να τοποθετήσει τη σημαία της Γαλλίας στα παράθυρά προκειμένου να αφυπνίστεί η πατριωτική συνείδηση, ψάχνοντας ολοφάνερα ψηφοφόρους σε άλλα χωράφια. Ο Σακροζί από το 2007 και μετά στρέφεται ολοένα πιο δεξιά. Έτσι λοιπόν, οι Γάλλοι προτιμούν να δοκιμάσουν κάτι που δεν έχουν δει στην εξουσία παρά εκείνους που με τις τακτικές τους δεν κατάφεραν να αποφύγουν την επιδείνωση της οικονομίας και την εκτόξευση της ανεργίας παρά έφεραν το ακριβώς αντίθετο. Συνεπώς η σύνδεση της νίκης Λεπέν με την τρομοκρατική επίθεση του Bataclan είναι λανθασμένη, μια διεργασία χρόνων οδήγησε στη ραγδαία της άνοδο του Εθνικού Μετώπου, και στην ανάδειξη της Μαριόν Μαρεσάλ Λεπέν που στα 26 της χρόνια με μόλις τρία εμπειρίας στην πολιτική κέρδισε με πάνω από το 40% των ψήφων στην Ανατολική Γαλλία».

Οι εκτιμήσεις που γίνονται προβλέπουν πως η Λεπέν θα επικρατήσει σε τουλάχιστον τρεις από τις έξι περιφέρειες που κέρδισε στον πρώτο γύρο.

Υπάρχουν αυτή τη στιγμή δύο μεγάλες ερμηνευτικές προσεγγίσεις αυτού του εκλογικού αποτελέσματος για τους Γάλλους πολιτικούς επιστήμονες που μελετούν ή και για τους διανοούμενους που σχολιάζουν την επιτυχία της Λεπέν. Kατά τον επίκουρο καθηγητη κοινωνιολογίας ΕΚΠΑ, Παναγή Παναγιωτόπουλο, αυτές οι προσεγγίσεις έχουν αρετές και μπορούν, όταν δεν χρησιμοποιούνται ως πολιτικά εργαλεία,  να παράγουν συμπληρωματικές γνώσεις παραμένοντας όμως ανεπαρκείς για να συλλάβουν το «φαινόμενο Λεπέν» στο συνολό του. «Η πρώτη θεωρεί ότι η Λεπέν έχει καταφέρει να αναγνώσει την μεγάλη απώλεια εμπιστοσύνης στους θεσμούς, την κοινωνική οδύνη και την πολιτισμική ανασφάλεια, την αδυναμία της γαλλικής πολιτικής ελίτ να παράξει πολιτική. Η δεύτερη προσέγγιση βλέπει στην συνέχεια την ικανότητα της Λεπέν να αξιοποιεί αυτή την ορθή διάγνωση και να συγκροτεί μια ατζέντα ελκυστική, δημαγωγική, λαϊκιστική πλην όμως καίρια στην οποία προσφέρει τις γνωστές απαντήσεις της γαλλικής και ευρωπαϊκής Ακροδεξιάς: αναδίπλωση, εθνική κυριαρχία ενάντια στην Ευρώπη, χριστιανικές αξίες, επιστροφή στο δόγμα «τάξη και ασφάλεια», στοχοποίηση των μεταναστών και του ισλάμ. Η δεύτερη προσέγγιση πιστεύει ότι η ατζέντα αυτή είναι εν πολλοίς κατασκευασμένη, ότι δεν αντιστοιχεί ούτε στα ερωτήματα, αιτήματα, αγωνίες της κοινωνίας και ψηφοφόρων. Πλην όμως η ατζέντα αυτή, μιας φοβικής κοινωνίας που μεγεθύνει ψευδοπροβλήματα και συσκοτίζει τα πραγματικά, ηγεμονεύει επειδή επιβάλλεται άνωθεν. Επιβάλλεται επειδή η παραδοσιακή Δεξιά και η κυβέρνηση Ολάντ, από κοινού με τα μεγάλα ΜΜΕ, υιοθετούν το πολιτικό πλαίσιο της Λεπέν». Σύμφωνα με τον ίδιο, η Λεπέν επιτελεί δυο λειτουργίες η κατανόηση των οποίων αποτελεί προϋπόθεση για την κατανόηση της επιτυχίας της αλλά και των κινδύνων που κομίζει αυτή. «Είναι εκείνη μέσα από την οποία η γαλλική κοινωνία αναγνωρίζει το βάθος της κρίσης της, την υποχώρηση του ρεπουμπλικανικού μοντέλου οργάνωσης της σχέσης κράτους – πολίτη και την διάβρωση του από μια λανθάνουσα εκδοχή πολυ-κοινοτισμού που εμφανίζεται ως πολυπολιτισμικότητα. Αναγνωρίζει ακόμα ότι τα σύνορα που έχουν χαραχθεί μέσα στο κοινωνικών σώμα μεταξύ ισχυρών/ καλλιεργημένων και φτωχών/ χωρίς ουσιαστική εκπαίδευση έχουν γίνει αδιαπέραστα. Η προσφυγή σε αυτήν την ψήφο είναι και μια επικύρωση της αδυναμίας εγγραφής του υποκειμένου στο μέλλον, αδυναμίας να προβάλεις τον εαυτό σου σε κάποιο αύριο. Η δεύτερη λειτουργία που επιτελεί είναι στην πραγματικότητα μια επικίνδυνη δυσλειτουργία για την δημοκρατία και την ευημερία και ονομάζεται παραγνώριση. Παραγνώριση της πραγματικότητας, των δεδομένων της παγκόσμιας οικονομίας – στην οποία η Ευρώπη και η Γαλλία δεν μπορούν να κατέχουν την δεσπόζουσα θέση του παρελθόντος και την μεγάλη ευημερία που την συνόδευε, της κρίσης του κοινωνικού κράτους λόγω αλλαγής του μοντέλου ζωής και των εργασιακών δεδομένων, παραγνώρισης ότι ο άτυπος γαλλικός κρατισμός και πελατειασμός έχουν εξαντλήσει τα όρια τους και ότι  η επιστροφή στην εθνική κυριαρχία του φράγκου έναντι του ευρώ δεν θα επιτρέψει καμία πολιτική αναδιανομής και εθνικού κεϊνσιανισμού αλλά σίγουρα την κοινωνική κάθοδο των αδύναμων και την απομόνωση της Γαλλίας. Και δεν είναι τυχαίο ότι μπροστά στην αναγνώριση ότι η πολιτική δεν νοηματοδοτεί τη ζωή των ανθρώπων (αυτό στα γαλλικά που χαρακτηριστικά αποδίδεται ως “donner du sens” ) η πρόταση του ακροδεξιού εθνολαικισμού δεν θα μπορούσε παρά να περιορίζεται σε αντιδραστικές και ρατσιστικές περιχαρακώσεις, στην συνωμοσιολογία και στην μανιχαϊστική απλούστευση ενός τρομακτικά σύνθετου κοινωνικού κόσμου στα μέτρα μια φτηνής ρητορικής ενάντια στους κακούς «πάνω» και του καλούς που βρίσκονται «από κάτω». Εν γένει αυτό που επιτελεί ο σύγχρονος λεπενισμός είναι μια λειτουργία απόκρυψης των προβλημάτων της Γαλλίας, ένα κλείσιμο των ματιών μπροστά στην επιταγή των μεταρρυθμίσεων και της φιλελευθεροποίησης της οικονομίας. Η παραγνώριση των πραγματικών ορίων της Γαλλίας σε έναν κόσμο που έχει ήδη αλλάξει».

Η προσφυγή σε αυτήν την ψήφο είναι και μια επικύρωση της αδυναμίας εγγραφής του υποκειμένου στο μέλλον, αδυναμίας να προβάλεις τον εαυτό σου σε κάποιο αύριο, Παναγής Πανγιωτόπουλος, επίκουρος καθηγητής κοινωνιολογία ΕΚΠΑ.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

26 Μαΐου 2014: Μπροστά από τα αστέρια που κοσμούν τη σημαία της Ευρωπαϊκής ένωσης, η Μαρί Λεπέν ανοίγει τα χέρια της προς τον ουρανό χαμογελώντας. 7 Δεκεμβρίου 2015: Ένα θολό πορτρέτο της ηγέτη του Εθνικού Μετώπου για πρωτοσέλιδο προμηνύει ότι «ca se rapproche». To πρωτοσέλιδο της Liberation , της εφημερίδας στην οποία εργάζεται η δημοσιογράφος Μαρία Μαλαγαρδή ήδη από τις περσινές ευρωεκλογές και το 24,5% μιλούσε για την “La France FN” (Front National). «Η νίκη της ήταν αναμενόμενη, τα υψηλά εκλογικά ποσοστά προς την ακροδεξιά δεν είναι κάτι το νέο για τη Γαλλία. Η Κοινωνία της ταλανίζεται από καταστάσεις που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν πολλές άλλες ευρωπαϊκές σήμερα. Οι Γάλλοι είναι άνεργοι, έχουν έλλειψη κατεύθυνσης, αγωνίζονται και διεκδικούν τα δικαιώματά τους εν τέλει όμως αισθάνονται χαμένοι. Μπορεί λοιπόν οι τίτλοι του γαλλικού τύπου να μιλούσαν για σοκ γιατί είναι διαφορετικό να εικάζεις μια νίκη και διαφορετικό να βρίσκεσαι μπροστά της. Το Εθνικό Μέτωπο δεν είναι ένα κόμμα σαν τα άλλα, σηματοδοτεί μια νέα πολιτική κατάσταση. Όταν βέβαια παρακολουθείς δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ περί απαγόρευσης εισόδου των Μουσουλμάνων στις ΗΠΑ διαπιστώνεις πως μιλάμε για μια παγκόσμια κρίση των αξιών και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Η πολιτική τάξη στη Γαλλία μοιάζει σαν ένα κλαμπ ανθρώπων εντελώς αποκομμένο από την πραγματικότητα και την καθημερινότητα του γαλλικού λαού. Ποιος καταλαβαίνει αυτή τη στιγμή τη διαφορά ανάμεσα στους Σοσιαλιστές και στον Σαρκοζί;, Μαρία Μαλαγαρδή, δημοσιογράφος Liberation.

Ποια είναι ωστόσο τα σφάλματα της γαλλικής πολιτικής τάξης που οδήγησαν το πρώην προπύργιο της Αριστεράς, τη βόρεια Γάλλια, να επιλέξει σε ποσοστό 42% την πρωτεργάτη του Εθνικού Μετώπου και συνέβαλαν στη μεγάλη συσπέιρωση των ψηφοφόρων της που αγγίζει το 92%, από τις ευρωεκλογές του 2014 έως τις κάλπες που στήθηκαν την προηγούμενη Κυριακή; «Τα λάθη της πολιτικής τάξης στη Γαλλία είναι πως δεν έχει επαφή με τα κατώτερα λαϊκά στρώματα, δεν τηρεί τις υποσχέσεις της, τα προγράμματα των κομμάτων είναι τόσο όμοια μεταξύ τους που εύκολα μπορούν να ανταλλαχθούν χωρίς κανείς να το καταλάβει. Μοιάζει σαν ένα κλαμπ ανθρώπων εντελώς αποκομμένο από την πραγματικότητα και την καθημερινότητα του γαλλικού λαού. Ποιος καταλαβαίνει αυτή τη στιγμή τη διαφορά ανάμεσα στους Σοσιαλιστές και στον Σαρκοζί; Ο Ολάντ έλεγε πριν την εκλογή του πως ο μεγαλύτερος εχθρός της χώρας του είναι το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και τώρα είναι ο μεγαλύτερος υποστηριχτής των τραπεζικών και βιομηχανικών συμφερόντων. Από την άλλη, η Λεπέν  επιδιώκει να μιλήσει τη γλώσσα των κοινωνικών προβλημάτων. Τα ποσοστά της Ακροδεξίας μπορεί να σηματοδοτούν  μια αλλαγή ωστόσο δε μπορούμε να μιλάμε για μια Γαλλία που άφησε πίσω της τις εποχές του Μάη του ‘68. Οι μισοί εκλογείς  δεν πήγαν να ψηφίσουν θεωρώντας που δεν τους εκφράζει τίποτα και κανένας και οι άλλοι μισοί αποφάσισαν να διαμαρτυρηθούν για τον ίδιο ακριβώς λόγο ψηφίζοντας Λεπέν. Η Γαλλία όμως δε μπορεί να μετατραπεί σ’ ένα φασιστικό κράτος».

Κατά τη διάρκεια της περιοδείας της στην Κορσική, η Μαρί Λεπέν υποστήριξε πως «για να πάρει κανείς τη γαλλική υπηκοότητα πρέπει να μιλά γαλλικά, να τρώει γαλλικά και να ζει γαλλικά». Μένει λοιπόν να διαπιστώσουμε αν ο τρόπος με τον οποίο το εκλογικό σώμα αποφασίσει για πως θα κατανεμηθούν οι περιφέρειες στον Β’ γύρο των εκλογών φέρει αντιμέτωπη την Ευρώπη με μια άλλη Γαλλία. Όχι με εκείνη της ανεκτικότητας και της ελεύθερης διακίνησης ιδεών, αλλά με αυτή του κοινωνικού συντηρητισμού και της μισαλλοδοξίας.