Μέσα στο σαλόνι ενός σπιτιού.
Αργότερα μέσα στην μέρα κάθε διακοπή της βροχής και διάλειμμα ήλιου δίνουν την ευκαιρία για να ξαποστάσεις – έστω και πνευματικά – όμως οι τόνοι λάσπης σε επαναφέρουν γρήγορα στην πραγματικότητα
Το απόλυτο χάος. Μια πόλη θυμίζει χωματερή.
Τόνοι λάσπης ακόμα και μέσα στα σπίτια.
Είσοδος πολυκατοικίας.
Τα σημάδια του χείμαρρου πάνω στα σκυλιά.
Το όνομα του Καλλικρατικού δήμου είναι «Δήμος Μάνδρας – Ειδυλλίας». Αν και ακούγεται εξαιρετικά ειρωνικό μέσα σε αυτές τις καθόλου ειδυλλιακές συνθήκες όλα ξεκινούν από εκεί, αποτελεί σημείο συνάντησης, συντονισμού και ξεκούρασης.
Έρχονται εφόδια και σερβίρεται φαγητό από εθελοντές. Όταν ήμασταν εκεί η Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας είχε φέρει φαγητό μέσα σε αυτά τα κιβώτια που μεταφέρεται το φαγητό στα αεροπλάνα και εθελοντές ναυαγοσώστες το μοίραζαν. Πίσω από το δημαρχείο, νεολαία μαζί με οδηγούς (του Σ.Ε.Ο όχι εμάς με τα αυτοκίνητα) στοιβάζουν νερά και βάζουν λαχανικά σε σακούλες για διανομή.
Όλοι στο δρόμο αναζητούν βοήθεια.
Δε θα το έλεγες και ειδυλλιακό το τοπίο.
Μιλάμε με τον αντιδήμαρχο Περικλή Ρόκκα που σαρώνει την περιοχή με ένα αγροτικό του δήμου και προσφέρεται να μας πάει κάνει μια περιήγηση για να δούμε τις ζημιές. Το τηλέφωνο του χτυπάει συνεχώς. Δουλεύει σερί 24 ώρες καθημερινά τις τελευταίες μέρες. Τονίζει πως πάνω από 1.000 σπίτια έχουν υποστεί βλάβες που δεν επιδιορθώνονται.
Ένας καλοβαλμένος κύριος με κουστούμι και ένα αδιάβροχο του Ολυμπιακού και χαρτιά στα χέρια συνεννοείται στο τηλέφωνο και παράλληλα μιλάει με κάποιον υπεύθυνο του δήμου για ένα φορτηγό της ΠΑΕ Ολυμπιακός που θα φτάσει στην Μάνδρα με εφόδια. H ΑΕΚ πήρε την πρωτοβουλία να βάλει γενική είσοδο 5 ευρώ στο ματς της επόμενης αγωνιστικής με τον Πλατανιά στο ΟΑΚΑ και όλα τα έσοδα να διατεθούν στις οικογένειες που δοκιμάζονται από τις καταστροφές στην Δυτική Αττική.
Τα αυτοκίνητα δεν σταματατούν να συρρέουν στο Δημαρχείο της Μάνδρας για να προσφέρουν ό,τι μπορούν. Στα πίσω καθίσματα ανάμεσα στις κούτες βλέπεις και παιδικές φάτσες να κοιτάνε την Μάνδρα γεμάτες περιέργεια. Ανάμεσα τους και αυτοκίνητα με Ρομά που μετά περνούν με χαμηλή ταχύτητα ανάμεσα στα χαλάσματα. «Άντε να χαθείτε» και άλλα κοσμητικά ακούγονται. «Έχουν έρθει για να κλέψουν» ακούγεται. Η αλήθεια είναι βέβαια πως μέχρι στιγμής τέσσερις Έλληνες έχουν συλληφθεί επειδή προσπάθησαν να κλέψουν ένα ψυγείο.
Όσο ο αριθμός των θυμάτων ανεβαίνει κανείς δεν θέλει να μιλήσει για το μέλλον και τις ζημίες πριν κηδευτούν όλοι οι νεκροί. Ωστόσο, παρά την ολοκληρωτική καταστροφή εκατοντάδων σπιτιών με όσους μιλήσαμε όλοι σκέφτονται τους ανθρώπους που χάθηκαν, τους πνιγμένους, είτε αυτούς που βρέθηκαν νεκροί σε υπόγεια, ή πνίγηκαν μέσα στα αυτοκίνητα τους.
«Να πάνε να γα…ούν οι ζημιές, θα τα ξαναφτιάξουμε. Οι σχεδόν είκοσι άνθρωποι όμως πως γυρνάνε πίσω;», λέει ένας ιδιοκτήτης επιχείρησης λένε οι κάτοικοι στην πλειοψηφία τους, άνθρωποι που τα σπίτια τους και οι επιχείρησής τους έχουν καταστραφεί ολοσχερώς.
Ομάδα εθελοντών από το Πακιστάν.
Γαλότσα και αδιάβροχο, πιο σημαντικά και από τον χρυσό στην Ανατολική Αττική.
Όσο είμαστε στο κατεστραμμένο μαγαζί του, κερνάει τους Πακιστανούς εργάτες που έχουν πάει να βοηθήσουν σάντουιτς και καφέδες, βγάζει στεγνές κάλτσες για να τους δώσει και παραγγέλνει μερίδες φαγητού. Εκεί μαθαίνουμε όλοι μαζί πως το λιμένικο βρήκε άλλα δύο πτώματα. Ο αριθμός των νεκρών φτάνει τους 19.
Η Μάνδρα είναι σαν βομβαρδισμένη περιοχή και τις τελευταίες μέρες διεξάγεται ένας ιδιότυπος πόλεμος, ο «πόλεμος της γαλότσας». Όλοι προσπαθούν να πάρουν γαλότσες και αδιάβροχα που μοιράζονται δωρεάν από τον δήμο όμως για κάποιο λόγο οι γαλότσες δεν επαρκούν, «υπάρχουν γαλότσες μόνο νούμερο 38», φωνάζουν όλοι.
«Κάνουμε τον σταυρό μας που έφεραν οι ιδιώτες με νερό» μας λέει μια συνταξιούχος. Πιο δίπλα ένας ηλικιωμένος με αδιάβροχο με logo γνωστής εταιρείας μας μιλάει για την απουσία της πολιτείας. «Μόνο τα παιδιά της πυροσβεστικής και της ΕΜΑΚ μας έχουν βοηθήσει» αναφέρει.
Δεκάδες εθελοντές βοηθούν τους κατοίκους με την ΚΕΔΕ, ΜΚΟ, ομάδες διάσωσης, προσκόπους, και φυσικά φίλους κατοίκων που ήρθαν να βοηθήσουν στο καθάρισμα. Μέχρι και η συλλογική κουζίνα «ο άλλος άνθρωπος» είναι εκεί να μοιράσει φαγητό.
Όπως θα δείτε και στο παραπάνω βίντεο ακολουθήσαμε μια ομάδα Πακιστανών εργατών που βοήθησαν εθελοντικά τους πλημμυροπαθείς της Μάνδρας. Όχι συμβολικά με παλιά ρούχα που δεν χρειάζονται πια αλλά με φτυάρι και σκληρή δουλειά.
Οι μισοί περίπου μένουν στην Μάνδρα για πάνω από δέκα χρόνια με τα σπίτια των τριών από αυτών να έχουν υποστεί βαριές ζημιές από τις πλημμύρες. Έχουν πάει να βοηθήσουν εθελοντικά τους συνανθρώπους μας που χτυπήθηκαν από την καταστροφή.
Στην αρχή αντιμετωπίστηκαν εντελώς ρατσιστικά αλλά μετά οι «ελληναράδες» έφερναν καφέδες και δυστυχώς η πλημμύρες δεν κατορθώνουν να σβήσουν και από τους τοίχους τα γκραφίτι της Χρυσής Αυγής και τα συνθήματα ενάντια στους Αλβανούς μετανάστες της περιοχής.
Μια οικογένεια Αλβανών που μένει στην Μάνδρα 27 χρόνια μας περιγράφει πως τώρα με την καταστροφή βιώνει τον ρατσισμό ακόμα περισσότερο. Κοιμούνται στην ταράτσα και πλένουν ό,τι απέμεινε από τις φωτογραφίες τους μπας και σωθούν έστω αυτές.
Καθαρίζοντας ό,τι απέμεινε.
Κάποτε εδώ ήταν μπαλκόνι.
Κάποτε εδώ ήταν δωμάτιο.
Την περίοδο της μεγάλης κρίσης στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου είχαμε ακούσει πως ό,τι και να συμβεί, «οι άνθρωποι και το νερό δεν σταματιούνται». Με έναν περίεργο και συνάμα μοιραίο τρόπο αυτό που συνέβαινε, συνέβη και δυστυχώς θα συμβαίνει στην Λέσβο, συνέβαινε – συνέβη και δυστυχώς θα συμβαίνει και στη Μάνδρα. Και στα δύο μέρη, άνθρωποι φτωχοί που πνίγονται εξαιτίας της δολοφονικής αμέλειας του κράτους. Και με τον ίδιο τρόπο που στοιβάζονται σε ακατάλληλες υποδομές γιατί είναι απλά φτωχοί, και «φταίνε» και από πάνω, με τον ίδιο τρόπο στοιβάζονται σε λαστιχένιες βάρκες και «φταίνε» και από πάνω.
Η Μάνδρα είναι μια περιοχή που μένουν κυρίως άνθρωποι χαμηλών εισοδημάτων. Τα σπίτια που ξεπερνούν τους δύο ορόφους είναι λίγα και στην πλειοψηφία τους είναι παλιά. Η κυρία Μαρίνα έχει δει την Μάνδρα να πλημμυρίζει έξι φορές. Είναι 58 ετών και όλη την ζωή της την έχει περάσει εκεί. «Τέτοιος κακός χαμός, ποτέ», θα μας πει.
Όλοι μιλάνε για «τσουνάμι». Χρησιμοποιούν αυτή την λέξη για να τονίσουν την μανία του νερού. Και δεν είναι απαραίτητα λάθος μιας αυτό που συνέβη ήταν το λεγόμενο flash flood (όταν ύστερα από μεγάλη νεροποντή δημιουργούνται ξαφνικά μεγάλες εστίες όπου συγκεντρώνεται το νερό).
Η εικόνα του νεκροταφείου.
Από κεντρικό δρόμο της Μάνδρας.
Η βιτρίνα ενός φούρνου.
Ενώ όλοι γνωρίζουν τους ανθρώπους της διπλανής πόρτας που κινδύνεψαν για να σώσουν και τον συνάνθρωπο τους η ερώτηση που δεν απαντά κανείς είναι για το «αν έχουν ανοίξει οι γείτονες τα σπίτια τους». Αυτό που παρατηρούμε είναι πως μαγαζιά με ενοικιαστήρια είναι εντελώς άδεια και ερμητικά κλειστά.
Όλοι είναι εκνευρισμένοι με την στάση της κυβέρνησης και φυσικά του Πρωθυπουργού που ενώ πήγε στην Μάνδρα δεν επισκέφθηκε το κέντρο της πόλης αλλά πήγε στα «βενζινάδικα» όπως μας λένε χαρακτηριστικά οι κάτοικοι.
Οι άνθρωποι μας μιλούσαν με ευγένεια, μας εξηγούσαν όλοι χωρίς να θέλουν να αναφερθεί τ’ όνομα τους. Και όλοι στην πλειοψηφία τους μας έλεγαν «για τα κανάλια» που το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι η τραγωδία και η μιζέρια. Μας ανοίγουν τα σπίτια τους για να τραβήξουμε πλάνα και φωτογραφίες. Αρνούνται να τους φωτογραφίσουμε γιατί είναι μέσα στις λάσπες και ταλαιπωρημένοι. Απολύτως κατανοητό. Τα σκυλιά ποζάρουν, αδέσποτα ή όχι, και ας είναι και αυτά σαν τους ανθρώπους διψασμένα, κουρασμένα, μέσα στην λάσπη.
Δεν θέλουν να δείξουν τα πρόσωπα τους, θέλουν να δει όλος ο κόσμος το μέγεθος της καταστροφής για να ευαισθητοποιηθεί η κυβέρνηση που νιώθουν ότι τους έχει ξεχάσει και για να διευρυνθεί το κύμα της αλληλεγγύης.
Κατεβαίνουμε στο «305» ένα παλαιό στρατόπεδο που φορτηγά ξεφορτώνουν δεκάδες διαλυμένα αυτοκίνητα και γερανοί του στρατού τα στοιβάζουν δίπλα το ένα στο άλλο για να τα βρουν οι ιδιοκτήτες τους. «Πριν έρθετε ήταν οικογένειες που χτύπαγαν τα κεφάλια τους γιατί έχασαν και τα δυο αυτοκίνητα τους, άλλοι γιατί έχασαν το μοναδικό και παλιό αμάξι τους» Μέχρι στιγμής εκεί βρίσκονται γύρω στα 100 διαλυμένα αυτοκίνητα με τις νταλίκες να φέρνουν συνεχώς και άλλα. «Τα ασφαλισμένα είναι πολύ λίγα», μας λένε οι εργάτες.
Ένα από τα πολλά κατεστραμμένα αυτοκίνητα.
Οι βλάβες χρειάζονται χρόνια για να επιδιορθωθούν ολοκληρωτικά.
Πολλά από τα σπίτια είναι αδύνατο να κατοικηθούν.
Τώρα που τα σωστικά συνεργεία ολοκληρώνουν την αποστολή τους και η Μάνδρα μπαίνει σιγά σιγά στον ρυθμό της καταμέτρησης των ζημιών και η αλληλεγγύη όλων είναι σημαντική για τους ανθρώπους της Μάνδρας. Τα ερωτήματα που γεννιούνται είναι πολλά. Θα ξανασυμβεί; Πότε θα έρθουν οι αποζημιώσεις; Φταίει η κλιματική αλλαγή; Χτίσαμε πάνω σε μπάζα και τα πήρε όλα το ρέμα; Μήπως η ιστορία των πλημμυρών στην Μάνδρα ίσως είναι και λίγο η ιστορία της χώρας μας; Μήπως πρέπει να χτιστούν όλα πάλι από την αρχή με αλληλεγγύη και σχέδιο;