Σε ένα κινηματογραφικό αφιέρωμα που πραγματοποιήθηκε πριν μερικά χρόνια, η Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία ανέφερε ότι «σε μια εποχή όπου τα νιάτα προβάλλονται, προκαλούν και υπόσχονται, τα γηρατειά εμφανίζονται πιο προκλητικά και δυναμικά παρά ποτέ».
Η «πρόκληση του γήρατος» δεν ήταν μόνο ο τίτλος του αφιερώματος που παρουσιάστηκε στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Όπως εξηγούσαν οι ψυχίατροι, το πέρασμα στην τρίτη ηλικία της ζωής μας σηματοδοτείται από μια σειρά αλλαγών, συναισθηματικών, βιολογικών, κοινωνικών. Και ο Βισκόντι, ο Χάνεκε, ο Λιντς και ο Ίστγουντ είναι μόνο μερικοί από τους σκηνοθέτες που έχουν καταπιαστεί με το θέμα.
Βρισκόμαστε στη Λέσχη Φίλιας του Μεταξουργείου ή λέσχη Δουρούτη αφού το κτίριο άνηκε στον Έλληνα βιομήχανο του μεταξιού που έδωσε το όνομα του και στη συνοικία της πόλης.
Η Λέσχη Φιλίας Μεταξουργείου βρίσκεται στη γωνία που σχηματίζουν η οδός Γιατράκου με την Μεγάλου Αλεξάνδρου
Στο τραπέζι μας σερβίρουν σπιτικό χαλβά . Η ώρα είναι 12 το μεσημέρι και δύο από τα μέλη της Λέσχης ασχολούνται με μια παρτίδα τάβλι, κάποια άλλα συζητούν στο καθιστικό του χώρου, κάποια μας χαιρετούν γιατί έχουν να προσέξουν τα εγγόνια τους μέχρι το απόγευμα. Όλοι μαζί νωρίτερα εκείνο το πρωί είχαν παρακολουθήσει ένα σεμινάριο πρόληψης από τις πτώσεις.
Σύμφωνα με τη Eurostat, ο πληθυσμός των ατόμων άνω των 60 ετών προβλέπεται να αυξάνεται κατά δύο εκατομμύρια ετησίως στις χώρες της Ευρώπης στις επόμενες δεκαετίες με αποτέλεσμα τα άτομα πάνω από 80 χρόνων να αυξάνονται συνεχώς ενώ λιγοστεύουν οι νέοι που να μπορούν να τα φροντίζουν.
Σε ένα ειδυλλιακό θέρετρο, στη δεκαετία της αρεσκείας σου, με εκείνον ή εκείνη που εσύ θες, μπορείς να διατηρήσεις το σφρίγος της νεότητας σου για πάντα έχοντας όμως κι όλη την εμπειρία που σου έχουν προσφέρει τα μέχρι τώρα χρόνια σου. Αυτό ήταν το το San Junipero, ένα από τα πιο πολυσυζητημένα επεισόδια της τρίτης φουρνιάς επεισοδίων του Black Mirror, μια πιο πρόσφατη αναφορά στο δημώδες «να ΄σαν τα νιάτα δύο φορές». Ήταν ένα από τα πιο αισιόδοξα επεισόδια της σειράς, μια ουτοπία σε ένα τηλεοπτικό προϊόν που «προβλέπει» ότι το μέλλον θα είναι μια τεχνολογική δυστοπία.
Στις Λέσχες Φιλίας μπορούν να εγγραφούν άτομα και των δύο φύλων που έχουν συμπληρώσει το 60ο έτος της ηλικίας τους και τα οποία κατοικούν ή διαμένουν μόνιμα στη συνοικία, που έχει την έδρα της η Λέσχη Φιλίας, χωρίς να είναι απαραίτητο στοιχείο η ιδιότητα του δημότη.
Σε ποσοστό μέχρι 10% του συνολικού αριθμού των μελών της ΛΕ.ΦΙ. γίνονται δεκτά ως μέλη, άτομα τρίτης ηλικίας, οι οποίοι έχουν την ιδιότητα του συνταξιούχου έστω και αν δεν έχουν συμπληρώσει το 60ο έτος της ηλικίας τους.
Ίσως είναι λίγοι εκείνοι που έχουν κατακτήσει το να μην αγωνιούν για τα γεράματα. Κι αν δεν μπορούμε να τους μετρήσουμε, μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι οι ευκαιρίες διαχρονικά ταυτίζονται με την νεότητα. Αναφερόμαστε συχνά στη δημιουργικότητα τους, στα στέκια τους, προσδοκούμε από τους νέους το καλύτερο, το φρέσκο, το διαφορετικό. Κι αν τα νιάτα δικαίως χωράνε παντού, κι αν είναι αυτά που οφείλουν κι όντως διαμορφώνουν τα πράγματα, τι μπορεί να σου προσφέρει μια πόλη σαν την Αθήνα όταν έχεις μετρήσει 60 καλοκαίρια;
«Το ποσοστό των ατόμων τρίτης ηλικίας όχι μόνο στη χώρα μας αλλά παγκόσμια βαίνει αυξανόμενο, όπως αυξανόμενο βαίνει και το προσδόκιμο ζωής. Πολύ ορθά λοιπόν μιας και τα χρόνια μας γίνονται όλο και πιο πολλά, πρέπει να φροντίσουμε για την όσο το δυνατόν καλύτερη διαβίωσή μας και ένας σημαντικός παράγων για την επίτευξη του σκοπού αυτού είναι η συμμετοχή στις Λέσχες Φιλίας του Δήμου Αθηναίων», εξηγεί η κ. Ελένη Ζαχαροπούλου. Tο πρώην Γραφείο Λεσχών Φιλίας της Δ/νσης Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας αναβαθμίστηκε σε Τμήμα Τρίτης Ηλικίας και ανατέθηκαν στην ίδια τα καθήκοντα της Εντεταλμένης Δημοτικής Συμβούλου για τον Συντονισμό και την Εποπτεία Θεμάτων Τρίτης Ηλικίας.
Πρόκειται για μια δομή του Δήμου Αθηναίων η οποία λειτουργεί από το 1985. Καθιερώθηκε επί δημαρχίας Δημήτρη Μπέη και προσφέρει υπηρεσίες στα άτομα της τρίτης ηλικίας. Πρόκειται για χώρους συνεύρεσης με σκοπό την ανάπτυξη συντροφικότητας, «ανθρώπινης επαφής και δημιουργικής αξιοποίησης του χρόνου των ηλικιωμένων. Στοχεύουν στην επιμόρφωση, στην εξοικείωση των μελών τους με την σύγχρονη τεχνολογία, στην ενημέρωση τους γύρω από τα τεκταινόμενα της δημόσιας ζωής της πόλης, στη διοργάνωση και παρακολούθηση ψυχαγωγικών εκδηλώσεων και ενεργή συμμετοχή σε δημιουργικές δραστηριότητες και ομάδες».
Η κ. Ελένη Ζαχαροπούλου, Εντεταλμένη Δημοτική Σύμβουλος για τον Συντονισμό και την Εποπτεία Θεμάτων Τρίτης Ηλικίας.
Παράλληλα, προσφέρουν πληροφόρηση για ιατρικά θέματα και κοινωνικές παροχές που προσφέρονται από το Δήμο και την Πολιτεία για τα άτομα τρίτης ηλικίας. Στόχος τους είναι η καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού και της απομόνωση των ηλικιωμένων, ιδιαίτερα των μοναχικών ατόμων, παρέχοντας «υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας που αποσκοπούν στην βελτίωση της σωματικής και ψυχικής υγείας των ατόμων τρίτης ηλικίας, με τελικό σκοπό την τόνωση του ηθικού των ηλικιωμένων, την εξοικείωσή τους με τα προβλήματα της τρίτης ηλικίας και με την αντιμετώπιση αυτών». Επιδιώκουν την παράταση της ζωτικότητάς των μελών τους, την προσαρμογή τους στις νέες συνθήκες ζωής και την ομαλή τους συμβίωση με τα άλλα και νεότερα άτομα του οικογενειακού και κοινωνικού τους περιβάλλοντος.
Είναι συνολικά 25, καλύπτουν τις περισσότερες συνοικίες που εκτείνονται στις 7 Δημοτικές Κοινότητες του Δήμου Αθηναίων. Οι Λέσχες Φιλίας του Δήμου Αθηναίων αριθμούν περίπου 5.000 εγγεγραμμένα μέλη. Ποια είναι η διαφορά τους από τα ΚΑΠΗ; Η κ. Ελένη Ζαχαρόπουλου είχε αναρωτηθεί ακριβώς το ίδιο όταν ανέλαβε τα καθήκοντά της. «Ο τίτλος “Λέσχες Φιλίας” που έχει καθιερωθεί μόνο στο Δήμο Αθηναίων, εκφράζει την φιλοσοφία της φιλίας και κατ’ επέκταση της συνεργασίας και αλληλεγγύης».
Όλες οι Λέσχες Φιλίας του Δήμου βρίσκονται σε θέσεις προσβάσιμες από τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς ώστε να είναι εύκολη η μετάβαση σε αυτές των μελών τους. «Τα κτίρια των Λεσχών είναι επιλεγμένα ώστε να καλύπτουν τους όρους ασφάλειας και υγιεινής των συναθροιζομένων σ’ αυτές και τα μέλη απολαμβάνουν σε εβδομαδιαία βάση υπηρεσίες και προγράμματα που τους παρέχει ο Δήμος».
Οι Λέσχες Φιλίας του Δήμου Αθηναίων αριθμούν περίπου 5.000 εγγεγραμμένα μέλη.
Στόχος τους είναι η καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού και της απομόνωση των ηλικιωμένων, ιδιαίτερα των μοναχικών ατόμων.
Για παράδειγμα, το πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι» άρχισε να εφαρμόζεται πιλοτικά τον Μάρτιο του 1998 και λόγω της τεράστιας απήχησης που είχε συνεχίζει αδιάκοπα μέχρι σήμερα την παροχή πρωτοβάθμιας φροντίδας στους δημότες. «Απευθύνεται σε άτομα τρίτης ηλικίας που δεν αυτοεξυπηρετούνται, καθώς και σε άτομα με κινητικές δυσλειτουργίες (ΑμεΑ), με προτεραιότητα σ’ αυτούς που ζουν μόνοι και σε όσους δεν διαθέτουν τα μέσα για να εξασφαλίσουν τις απαιτούμενες υπηρεσίες για την διαβίωσή τους. Παρέχει συμβουλευτική και ψυχολογική υποστήριξη, νοσηλευτική φροντίδα, οικογενειακή βοήθεια και συντροφιά». Επίσης, το Κέντρο Ημέρας από την εταιρεία Alzheimer Αθηνών είναι μια μονάδα δωρεάν παροχών ημερήσιας θεραπευτικής φροντίδας ασθενών με Alzheimer και συναφείς διαταραχές με τη συνεργασία του Δήμου Αθηναίων. «Εκτός από την πρόληψη και την ενημέρωση των συγγενών και των ατόμων φροντίδας των ασθενών, παρέχει ιατρείο μνήμης, θεραπείες ενδυνάμωσης νοητικών λειτουργιών, προγράμματα γυμναστική, θεραπεία τέχνης, θεραπεία δι’ αναμνήσεων, λογοθεραπεία, εργοθεραπεία».
Όσο για την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας από τα δημοτικά ιατρεία, χάρη σε ένα νέο πρόγραμμα με τον τίτλο «Νοιάζομαι», όλα τα μέλη των Λεσχών Φιλίας εντάσσονται σε ένα ηλεκτρονικό σύστημα με το οποίο επιτυγχάνεται η άμεση εξυπηρέτηση των ατόμων τρίτης ηλικίας από όλες τις δομές του Δήμου Αθηναίων που δικαιούνται και που τα αφορούν.
Προγράμματα με στόχο την σωματική και ψυχική υγεία των μελών παρέχονται κι εντός του χώρου των Λεσχών Φιλίας. Πρόγραμμα νοσηλευτικής, σπειρομέτρηση, πρόγραμμα φυσικοθεραπείας, γυμναστική και μαθήματα αυτοάμυνας, επισκέψεις ψυχολόγου καθώς και κοινωνικού λειτουργού για την αντιμετώπιση προσωπικών και κοινωνικών προβλημάτων των ηλικιωμένων.
Ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου (ΟΠΑΝΔΑ) παρέχει χορωδούς για τη συγκρότηση χορωδιών στις λέσχες, επίσκεψη των μουσικών συνόλων του Οργανισμού και εκτέλεση συναυλιών μέσα στους χώρους τους, συνεργασία με θεατρολόγους και με άλλους φορείς για τη συγκρότηση θεατρικών ομάδων από τα μέλη και την παρουσίαση θεατρικών παραστάσεων στις λέσχες και στα πολιτιστικά κέντρα του Δήμου Αθηναίων. Αυτή την περίοδο, στη Λέσχη Φιλίας Μεταξουργείου, οι γυναίκες-μέλη μελετούν το «12 Ένορκοι» ενώ παραπονιούνται ότι οι άντρες που συχνάζουν στο κτίριο της οδού Μεγάλου Αλεξάνδρου εμποδίζουν με τα επιτραπέζια παιχνίδια τους και δεν τους αφήνουν αρκετό χώρο για πρόβα. Αλλά ποια παρέα δεν έχει τις διαφωνίες της;
Όλα τα μέλη των Λεσχών Φιλίας εντάσσονται σε ένα ηλεκτρονικό σύστημα για την άμεση εξυπηρέτηση τους απ’ όλες τις δομές του Δήμου Αθηναίων που δικαιούνται και που τα αφορούν.
Παράλληλα, τουλάχιστον μια φορά τον μήνα, τα μέλη των Λεσχών παρακολουθούν ομαδικά θεατρικές παραστάσεις, συμμετέχουν σε εκδρομές, σε επισκέψεις μουσείων, αρχαιολογικών και άλλων πολιτιστικών χώρων κατόπιν απόφασης των διοικητικών συμβουλίων.
Επίσης δίνεται η δυνατότητα σε εθελοντές -πολλοί από αυτούς προέρχονται από τα ίδια τα μέλη των Λεσχών- να διδάσκουν ξένες γλώσσες, χειροτεχνία, ζωγραφική, μουσική, χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών και γενικά με τη συνεργασία τους να συμβάλλουν στην επιμόρφωση και στη δημιουργική απασχόληση των μελών. «Ειδικά αυτή τη χρονιά στο δεύτερο δεκαήμερο του Οκτωβρίου προγραμματίζουμε ένα φεστιβάλ όπου θα παρουσιασθούν οι πολιτιστικές δραστηριότητες των μελών των Λεσχών Φιλίας στο Πολιτιστικό Κέντρο “Μελίνα” του Δήμου Αθηναίων στο Θησείο», ανακοινώνει η κ. Ελένη Ζαχαροπούλου.
Με τη συστηματική συνεργασία με φορείς όπως π.χ. οι People Behind γίνεται εκπαίδευση ατόμων τρίτης ηλικίας στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. «Ειδικά στη Λέσχη Μεταξουργείου ολοκληρώθηκε με μεγάλη επιτυχία το πρόγραμμα αυτό, απευθυνόμενο σε γυναίκες τρίτης ηλικίας , επιτυγχάνοντας την πλήρη συμμετοχή των εκπαιδευομένων στις σύγχρονες τεχνολογίες». Πράγματι, η γυναίκες της λέσχης που βρίσκονταν στον χώρο εκείνη την ώρα αναζήτησαν την Popaganda στο tablet.
Οι Λέσχες Φιλίας Επιδιώκουν την παράταση της ζωτικότητάς των μελών τους…
…την προσαρμογή τους στις νέες συνθήκες ζωής…
…και την ομαλή τους συμβίωση με τα άλλα και νεότερα άτομα του οικογενειακού και κοινωνικού τους περιβάλλοντος.
Επειδή τα καλοκαίρια στην Αθήνα είναι κάτι παραπάνω από ζεστά, τα μέλη από τις Λέσχες Φιλίας συμμετέχουν στις κατασκηνώσεις του Δήμου Αθηναίων στον Άγιο Ανδρέα όπου κάθε χρόνο για τρεις εβδομάδες προσφέρονται διακοπές σε άτομα τρίτης ηλικίας με δωρεάν διαμονή και διατροφή.
Στο τέλος της ημέρας, τι προσφέρει η συμμετοχή στις Λέσχες Φιλίας; «Παρέχει ένα σημαντικό κίνητρο στα άτομα τρίτης ηλικίας για ποιοτική ζωή, για δραστηριότητα και για πρόληψη και προαγωγή της ψυχικής και σωματικής τους υγείας, στοιχεία τα οποία εξασφαλίζουν την επιδιωκόμενη και υψίστης σημασίας ποιότητα ζωής που δικαιούται και επιβάλλεται να έχει κάθε άνθρωπος, ειδικά εάν διαβιώνει σε μεγάλες και αφιλόξενες πόλεις», καταλήγει η εντεταλμένη Δημοτική Συμβούλος για τον Συντονισμό και την Εποπτεία Θεμάτων Τρίτης Ηλικίας. Ή πιο λακωνικά, κατά την κ. Σούλα που μας τράταρε νωρίτερα τον χαλβά της, οι Λέσχες Φιλίας βοηθούν άτομα της ηλικία της «να ξεδώσουν».