«Δεν είναι καθόλου εύκολο να παρουσιάσω αυτή την υπόθεση πρέπει να σας πω. Και μπορεί να μην καταλάβετε ποτέ το γιατί, γιατί είναι τέτοιες οι λεπτομέρειες και τόσο ανατριχιαστικές, που απλά δεν λέγονται», ήταν τα λόγια του Νίκου Ευαγγελάτου στο προχθεσινό δελτίο ειδήσεων του Mega. Τελικά οι λεπτομέρειες ειπώθηκαν κι εμείς καταλάβαμε πολύ καλά «το γιατί», βλέποντας τον δημοσιογράφο να μην δυσκολεύεται καθόλου όχι απλά να «παρουσιάσει την υπόθεση», αλλά να σπάει κάθε απόρρητο και να διαρρέει ευαίσθητες πληροφορίες και περιγραφές από την έκθεση πραγματογνωμοσύνης ανήλικου παιδιού.
Πρόκειται για ένα 4χρονο αγοράκι, το οποίο σύμφωνα με το ρεπορτάζ, φέρεται να βίαζαν κατ’ εξακολούθηση ο πατέρας και η γιαγιά του το διάστημα που είχε πάει μαζί τους διακοπές, μακριά από τη μητέρα του και πρώην σύζυγο του ιερέα πατέρα του παιδιού. Επειδή όταν επέστρεψε το παιδί, ήταν φοβισμένο και δεν ήθελε να πάει στο σχολείο, η μητέρα του αποφάσισε να απευθυνθεί στις αρχές. Ο 4χρονος εξετάστηκε από ψυχολόγο και κοινωνική λειτουργό, αλλά και από ιατροδικαστή, και σταδιακά άρχισε να ανασύρει από τη ψυχούλα του τις επώδυνες στιγμές που είχε ζήσει στα χέρια του βιαστή-πατέρα του και της γιαγιάς του.
Τις υπόλοιπες λεπτομέρειες επιλέγουμε να μην τις αναπαράγουμε, κάτι το οποίο θα έπρεπε να κάνει και ο κ. Ευαγγελάτος στα πολλά χρόνια που εργάζεται ως δημοσιογράφος. Αντ’ αυτού, η ελληνική τηλεόραση έπιασε πάτο γι’ ακόμη μία φορά. Η παρουσίαση της υπόθεσης σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκου ξεκίνησε -φυσικά- με δραματική μουσική στο background, πιο δραματική και από το soundtrack του Psycho. Οργή και αηδία. Ήταν τα συναισθήματα που με κατέκλυσαν στα 22 σχεδόν λεπτά που διήρκησε αυτό το «ρεπορτάζ» για χάρη της τηλεθέασης. 22 βασανιστικά λεπτά, για τα οποία κανείς δεν σκέφτηκε ότι μια μέρα μπορεί να φτάσουν στα μάτια και τ’ αυτιά του ίδιου του παιδιού, που καθώς θα επουλώνει τα τραύματά του θα έρχεται αντιμέτωπο με την έκθεση των λεπτομερειών του βιασμού του στα media, πιθανώς και την αναβίωση των εφιαλτικών στιγμών που έζησε τότε.
Αυτή τη στιγμή, μετά την καταγγελία που έκανε η μητέρα του παιδιού στην εισαγγελία, ασκήθηκαν διώξεις στον πατέρα και τη γιαγιά για βιασμό κατ’ εξακολούθηση, γενετήσιες πράξεις με ανήλικο κάτω των 12 ετών, γενετήσιες πράξεις μεταξύ συγγενών, καθώς και πορνογραφία, ενώ η υπόθεση βρίσκεται στην κύρια ανάκριση. Σε ένα τόσο κρίσιμο λοιπόν σημείο, το οποίο αναμένεται να διαδεχτούν πολλές εξελίξεις, ανακρίσεις και φυσικά η εκδίκασή της υπόθεσης, έφτασε ήδη στους τηλεοπτικούς δέκτες η λεπτομερής παρουσίαση εκ μέρους της παιδοψυχολόγου και της κοινωνικής λειτουργού, όσων τους περιέγραψε το παιδί πως βίωσε, καθώς και αποσπάσματα από την έκθεση πραγματογνωμοσύνης. Μάλιστα, διαβάσαμε αυτούσιους τους διαλόγους μεταξύ του παιδιού και της παιδοψυχολόγου, από τη διαδικασία της εξέτασης του ανήλικου.
Με αφορμή το νέο ντροπιαστικό περιστατικό διαρροής απόρρητων πληροφοριών στα ΜΜΕ, η Δικαστική Ψυχολόγος, Έρη Ιωαννίδου (Personal Coach, Adjunct Faculty at HAU, εισηγήτρια, συγγραφέας και εκπαιδεύτρια στο Πρόγραμμα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης του Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ. του ΕΚΠΑ, επιστημονική συνεργάτης ΚΕ.Μ.Ε. και υπεύθυνη του Forensic Psychology Lab), εξηγεί στην Popaganda τους παράγοντες που καθιστούν παράνομη τη διάδοση υλικού δικογραφίας, αλλά και προσωπικών δεδομένων, εκ μέρους των ειδικών ψυχικής υγείας, στα ΜΜΕ.
«Σύμφωνα με τον αρ. 4 του κώδικα δεοντολογίας που ισχύει στην Ελλάδα από το 2019 (ΦΕΚ Τεύχος B’ 2344/18.06.2019), “Ο ψυχολόγος έχει πρωταρχική υποχρέωση απέναντι στον ασθενή να τηρεί πλήρη εχεμύθεια για ό,τι περιέχεται σε γνώση του από την ιδιωτική ζωή και τις πράξεις του […]. Λύση της υποχρέωσης για την τήρηση του επαγγελματικού απορρήτου επιτρέπεται σε εξαιρετικές περιπτώσεις όπου ο ψυχολόγος έχει σχηματίσει τη γνώμη ότι κινδυνεύει η ζωή (ασφάλεια) του ασθενούς του ή η ζωή και η σωματική ακεραιότητα τρίτων προσώπων. Στην περίπτωση αυτή, η ανακοίνωση γίνεται μόνο σε αρμόδια πρόσωπα ή φορείς (οικείους, κηδεμόνα, δικαιοσύνη)», διασαφηνίζει η κα. Ιωαννίδου.
Τα παραπάνω δε, ισχύουν όπου κι αν εργάζεται κανείς ως ψυχολόγος, είτε ιδιωτικά είτε δημόσια, ενώ ισχύουν και για τους κοινωνικούς λειτουργούς και για κάθε κλάδο που ασχολείται με την ψυχική υγεία του ανθρώπου. «Στην περίπτωση όπου ο/η ψυχολόγος έχει κληθεί ως πραγματογνώμονας από τις αρμόδιες αρχές ή του/της έχει ζητηθεί να συντάξει γνωμάτευση για δικαστική χρήση, οι πληροφορίες που περιέχονται στα ανωτέρω έγγραφα γνωστοποιούνται μόνο σε πρόσωπα ή/και υπηρεσίες όπου είναι άκρως απαραίτητο και έχοντας λάβει τη συγκατάθεση του ατόμου στο οποίο διενεργήθηκε αξιολόγηση ή των νόμιμων κηδεμόνων του όπου αυτό είναι απαραίτητο. Σε κάθε περίπτωση, η με οποιοδήποτε τρόπο διάδοση απόρρητων πληροφοριών στα ΜΜΕ απαγορεύεται και αντιβαίνει όχι μόνο στον ελληνικό κώδικα δεοντολογίας αλλά και σε εκείνους που αφορούν ειδικούς κλάδους».
Σχολιάζοντας την επαναλαμβανόμενη διαρροή πληροφοριών στα ΜΜΕ η οποία παρατηρείται σε πολύκροτες υποθέσεις τον τελευταίο καιρό, η κα. Ιωαννίδου τονίζει πως «Δεν είναι ηθική και δεοντολογικά ορθή σε καμία περίπτωση. Σε άλλα κράτη, όπου το επάγγελμα του ψυχολόγου είναι αρκετά πιο ρυθμισμένο με συλλόγους που έχουν μεγαλύτερη δικαιοδοσία από αυτήν που έχoυν οι σύλλογοι στην Ελλάδα, οι κυρώσεις για μία τέτοια παράβαση είναι βαρύτατες. Λόγω του ότι το φαινόμενο της διαρροής τόσο ευαίσθητων πληροφοριών -έστω και ανώνυμα- τείνει να γίνει συνήθεια, η πολιτεία οφείλει να διερευνά αυτές τις υποθέσεις σε βάθος. Δεν πρέπει να δίνεται η εντύπωση στους πολίτες ότι η διαρροή πληροφοριών είναι νόμιμη».
«Τέλος, θεωρώ ότι και ο δημοσιογραφικός κόσμος οφείλει να γνωρίζει τι δικαιούται να δημοσιοποιεί και τι όχι και να δείχνει μεγαλύτερη ευαισθησία σε τέτοια ζητήματα. Το γεγονός ότι λαμβάνει κάποιες πληροφορίες που μπορεί να ενδιαφέρουν το κοινό, δεν καθιστά ηθική και δεοντολογική την δημοσιοποίησή τους».
Παράλληλα, όπως μας είχε γνωστοποιήσει στο παρελθόν στην Popaganda, με αφορμή τη δημοσιοποίηση του ημερολογίου της Κάρολαϊν, η Δικηγόρος κα. Ελένη Ψυχράμη, σχετικά με τις πηγές από τις οποίες δύνανται τα προσωπικά δεδομένα και το υλικό μιας δικογραφίας να διαρρεύσουν, «Οι παράγοντες διαρροής υλικού της δικογραφίας, μπορεί να είναι η αστυνομία, οι υπάλληλοι των δικαστηρίων και οι δικηγόροι. Μόνο αυτοί έρχονται σε επαφή με τη δικογραφία. Το τι διαρρέεται κάθε φορά, εξυπηρετεί τους σκοπούς της εκάστοτε πλευράς». Ωστόσο, αν και το ΕΣΡ είναι αρμόδιο για να παρέμβει σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι λίγες οι φορές που αυτό θα συμβεί και θα επιβληθούν κυρώσεις στη λειτουργία των ΜΜΕ που προχωρούν σε διαρροές.
Η ίδια είχε προσθέσει ακόμη σχετικά με την ηθική διάσταση του ζητήματος πως, «Πέραν της νομικής, της παράνομης υπόστασης, υπάρχει και ένα πολύ μεγάλο ηθικό βάρος. Είναι τρομακτική η έλλειψη ενσυναίσθησης στους ανθρώπους. Θεωρώ πως είναι πέραν πάσης ηθικής, νομικής, κοινωνικής υπόστασης. Κατανοώ ότι υπάρχει η ανάγκη ενημέρωσης του κοινού για θέματα που είναι ιδιαίτερου δημόσιου και κοινωνικού ενδιαφέροντος. Κι εκεί όμως πρέπει να υπάρχει ένα όριο. Στη Δημοκρατία τα όρια είναι πολύ σημαντικά. Ελευθερία δεν σημαίνει ασυδοσία. Σημαίνει πως υπάρχει ένα δικαίωμα που περιτριγυρίζεται από έναν «κύκλο» και ο κύκλος προσδιορίζεται από τον κύκλο του διπλανού, του παραδιπλανού. Δεν γίνεται να ισοπεδώνονται όλα».