Σαν μια «μεγάλη installation», που χωράει μόνο Βέλγους, βλέπει ο Γιαν Φαμπρ το Ελληνικό Φεστιβάλ του οποίου από φέτος ανέλαβε επικεφαλής (curator ο ίδιος επιμένει να αυτοπροσδιορίζεται) και το οποίο καμία σχέση δεν θα έχει εφεξής με ό,τι γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Ο αιρετικός Βέλγος πολυκαλλιτέχνης αναλαμβάνει μαζί με το επιτελείο του για μια τετραετία. Οι αλλαγές είναι έως και σοκαριστικές για όσους παρακολουθούν τα τελευταία χρόνια, ιδίως επί Γιώργου Λούκου, το θεσμό. Εξοβελίζεται η σύγχρονη ελληνική δημιουργία, παραμένουν εντός Φεστιβάλ μόνο οι θεσμικοί (Εθνικό Θέατρο, Εθνική Λυρική Σκηνή, Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας, Κρατική Ορχήστρα Αθηνών) και μετονομάζεται το Ελληνικό Φεστιβάλ σε Διεθνές Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.
Αν έπρεπε να ακριβολογήσει η μετονομασία θα έπρεπε περιοριστεί σε δυο λέξεις για το 2016: Βελγικό Φεστιβάλ. Η φετινή διοργάνωση που θα ξεκινήσει τέλος Ιουνίου και είναι πολύ προσωποκεντρική, με δυο παραστάσεις του ίδιου του Φαμπρ και μια έκθεσή του (τα Stigmata στο Μουσείο Μπενάκη θα είναι μια «πρόβα που θα προετοιμάζει το κοινό στο Φαμπριανό σύμπαν», πληροφορούμαστε), γκρεμίζει την ελληνικότητα του Φεστιβάλ, γκρεμίζει όμως και τον διεθνή χαρακτήρα που είχε πάντα. Το Φεστιβάλ φέτος είναι 100% βελγικό.
Μαζί με την ομάδα των στενών συνεργατών του ο Βέλγος εικαστικός και παραστατικός καλλιτέχνης χτίζει ένα πρόγραμμα που θα μπορούσε να αποτελεί εθνικό αφιέρωμα στην γεωπολιτική διοργάνωση Transitions της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, με υποενότητες: βελγικό θέατρο και χορό, βελγικές εικαστικές τέχνες, παραστατικές τέχνες, κινηματογράφος (μια καλή πρώτη είσοδος), αλλά και λογοτεχνία και ιδέες (θα μετάσχουν οι Βέλγοι συγγραφείς Stefan Hertmans και Tom Lanoye). Στην τελευταία ενότητα θα μεταφραστούν ειδικά στα ελληνικά έργα Βέλγων και κάποια θα ανεβούν και στη σκηνή. Οχι όμως από Ελληνες.
Ο Φαμπρ θέλησε στο φόντο πίσω από τον ίδιο και τους συνεργάτες του στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, κατά την παρουσιάση του σκεπτικού της διοργάνωσης, να προβάλλεται η φωτογραφία της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου του Βελγίου, θεωρώντας ότι αποτελεί την απάντησή του σε όσους αναρωτιούνται για το διεθνή χαρακτήρα του νέου, δικού του φεστιβάλ: «Το να είσαι Βέλγος σημαίνει να υποστηρίζεις τους Red Devils. Στην Eθνική Oμάδα μας υπάρχουν νέοι από την Ουκρανία, το Κονγκό, την Ουγκάντα, την Τουρκία, την Αμερική. Οι ρίζες δεν είναι μόνο βελγικές, είναι πλατύτερη η εθνική σύνθεση. Την πρώτη χρονιά θα καλέσουμε στο Φεστιβάλ ανθρώπους που ζουν στο Βέλγιο ή θα πολιτογραφηθούν τώρα Βέλγοι, καλλιτέχνες που πιστεύουν σε όλες τις θρησκείες. Ελπίζω να καταστήσω το Φεστιβάλ αντιπροσωπευτικό της πολιπολιτισμικής κοινωνίας μέσα στην οποία βρίσκομαι».
Είναι η πρώτη συνέντευξη τύπου στην ιστορία του Φεστιβάλ στην οποία δεν παρουσιάζονται εκδηλώσεις, ημερομηνίες και ονόματα. Ο Φαμπρ ανέλαβε τον Ιανουάριο, βεβαίως, και οι χρονικές συνθήκες είναι ασφυκτικές. Η συνέντευξη ήταν μια παρουσίαση των προθέσεων περισσότερο, παρόλο που ο Βέλγος καλλιτέχνης τόνισε ότι το 80% του προγράμματος είναι έτοιμο. Τι τον εμπόδισε όμως να το ανακοινώσει;
Η παραφιλολογία για το ποιος θα αναλάβει το κομμάτι του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού τερματίστηκε οριστικά με τη δήλωσή του «οι γνώσεις μου για τη σύγχρονη ελληνική σκηνή δεν είναι καλές». Αφοπλιστικά ειλικρινής, πρόσθεσε ότι δεν είχε το χρόνο για να τη γνωρίσει έως τον Ιούνιο και έτσι, πιεσμένος χρονικά, εστίασε σ’ αυτό που κατέχει απόλυτα: στη βελγική δημιουργία. Υποσχέθηκε ότι το κενό θα το αναπληρώσει από τη δεύτερη χρονιά.
Η τρίτη χρονιά (2018) θα είναι αφιερωμένη στους μεγάλους συγγραφείς, ενώ το 2019 θα είναι αφιερωμένο στο Eλληνικό Matrix, όπως είπε (αδιευκρίνιστο τι ακριβώς σημαίνει), δίνοντας χώρο «σε μια νέα γενιά Ελλήνων καλλιτεχνών». Υποσχέθηκε ότι κάποια στιγμή, μελλοντικά, θα φέρει και τον Ρομέο Καστελούτσι, μάλλον αγνοώντας ότι ήταν ένας από τους μόνιμους φεστιβαλικούς επισκέπτες μας τα τελευταία χρόνια. Θα καταβληθούν επίσης προσπάθειες ώστε να πραγματοποιηθεί μια μαθησιακή πλατφόρμα για νέους Έλληνες καλλιτέχνες με τη μορφή μιας Ακαδημίας Νέων Καλλιτεχνών. Οι νέοι είναι ένα από τα target groups στα οποία θέλει να κάνει focus με τους συνεργάτες του.
Το Φεστιβάλ θα συνομιλήσει με τη συγκυρία μόνο μέσα από μια μεγάλη εκδήλωση με μουσικούς και στοχαστές στο Ηρώδειο, τα έσοδα της οποίας θα δοθούν στους πρόσφυγες. Το κοινωνικό προφίλ του θα εξαντληθεί με ένα πρόγραμμα ελεύθερης εισόδου σε πενήντα νέους καλλιτέχνες μας σε όλες τις παραστάσεις.
Σε έρωτημα σχετικά με τον εξοβελισμό της μουσικής, ο σπουδαίος Βέλγος καλλιτέχνης είπε ότι έχει ξεκινήσει επαφές για να υπάρχει και συμφωνικό σκέλος και ποπ, ξανά με προέλευση το Βέλγιο.
Τη συνεργασία του ΕΜΣΤ με το Μουσείο της Αμβέρσας ΜΗΚΑ, με έργα από τις συλλογές και των δυο μουσείων, η Κατερίνα Κοσκινά την είχε κλείσει προτού αναλάβει ο Φαμπρ το Φεστιβάλ, προκειμένου να ανοίξει το πολύπαθο ΦΙΞ (το χώρο των περιοδικών εκθέσεών του). Η έκθεση σχεδιαζόταν να γίνει τον Οκτώβριο αλλά τώρα, ενταγμένη στο Φεστιβάλ, θα επισπευτεί και θα πραγματοποιηθεί μέσα στο καλοκαίρι.
Γιαν Φαμπρ και Αριστείδης Μπαλτάς με φόντο τον Παρθενώνα.
Κανείς δεν απάντησε πότε θα ξεκινήσει το φεστιβάλ και πότε θα ολοκληρωθεί. Αυτό που διέρρευσε είναι πως η αρχή θα γίνει 30 Ιουνίου και η αυλαία θα πέσει στα μέσα Αυγούστου. Σήμερα το team του Φαμπρ θα επισκεπτόταν για πρώτη φορά τους φεστιβαλικούς χώρους.
Κάτι που ακόμη αγνοεί η βελγική επιτελική ομάδα είναι το budget της διοργάνωσης. «Τα λεφτά δεν είναι τόσο σημαντικά. Μπορείς να χτίσεις ένα θαυμάσιο Φεστιβάλ με ένα ευρώ», μας αποστόμωσε ο Φαμπρ, ξεκαθαρίζοντας πως ουδεμία σχέση έχει με τα χρέη που κουβαλάει ο θεσμός ή με την επιλογή των ελληνικών παραγωγών που θα παρουσιαστούν από τους ελληνικούς οργανισμούς, οι οποίοι έχουν παραδοσιακά παρουσία σε αυτόν (Εθνικό, ΚΘΒΕ, Λυρική). «Η μαμά μου», πρόσθεσε «μου είπε ότι είναι πιο σημαντικό να ανταλλάσσεις λέξεις από λεφτά. Ε, ας ανταλλάξουμε ενέργεια και λέξεις».
Ως προς τις αμοιβές του Φαμπρ και των συνεργατών του, ο πρόεδρος του Δ.Σ του Φεστιβάλ και δικηγόρος Γ. Αντωνακόπουλος, ετοιμόλογος στο ρόλο του υπερασπιστή όλων των πρόσφατων επιλογών του υπουργείου για το θεσμό, υπογράμμισε ότι θα είναι «εξαιρετικά χαμηλές», χωρίς να αναφέρει το ακριβές ποσό. Προσθέτοντας ότι τα οφειλόμενα από την περσινή διοργάνωση έχουν αποδοθεί -κάτι το οποίο διαψεύδουν καλλιτέχνες που παραμένουν έως σήμερα απλήρωτοι.
Οι παραστάσεις του Φαμπρ που θα δούμε στο Φεστιβάλ είναι το 24ωρο Μοunt Olympus (9 και 10 Ιουλίου) και το Preparatio Mortis. Bέλγοι καλλιτέχνες που θα μας επισκεφτούν φέτος είναι, μεταξύ άλλων, οι Anne Teresa De Keersmaker/Rosas, η Νeedcompany, ο Cherkaoui κ.ά. Τουλάχιστον για το 2016 πρέπει να μάθουμε φλαμανδικά!