Istorima: Το μεγαλύτερο εγχείρημα συλλογής προφορικών ιστοριών στην Ελλάδα

Το Istorima κρατά ζωντανή τη συναισθηματική μνήμη μιας κοινωνίας, μέσα από τις ιστορίες των σημερινών, καθημερινών ανθρώπων που τις έζησαν. Δημιουργήθηκε το 2019 από τη δημοσιογράφο Σοφία Παπαϊωάννου και την ιστορικό Katherine Fleming, με ιδρυτική δωρεά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας του για την Επανεκκίνηση και Ενίσχυση των Νέων. Μέσω αυτής της δωρεάς, που ολοκληρώνεται τον Ιούνιο του 2024, πάνω από 700 νέοι ερευνητές, δρώντας στον τόπο καταγωγής και διαμονής τους, ανακάλυψαν αφηγητές και αφηγήτριες, κι ανέδειξαν ιστορίες που κάνουν κάθε τόπο και κάθε άνθρωπο ξεχωριστό. Μέχρι σήμερα, περισσότερες από 18.000 ιστορίες από 7.000 μέρη της Ελλάδος, έχουν συλλεγεί και παρουσιάζονται στο istorima.org και στο archive.istorima.org με τη συνδρομή μιας μεγάλης ομάδας επιμελητών, ηχοληπτών και νομικών.

Ερευνητές είναι οι νέοι άνθρωποι που αναζητούν την ιστορία στον τόπο τους. Αφηγητές γίνονται όλοι όσοι έχουν μια ιστορία να μοιραστούν. Αυτή η ανθρώπινη φωνή της Ιστορίας μας συνδέει με τους ανθρώπους και τους τόπους και μας βοηθά να καταλάβουμε καλύτερα τον εαυτό μας και τον κόσμο μας.

Έχοντας ήδη συμπληρώσει πέντε χρόνια συστηματικής έρευνας, καταγραφής και συλλογής ιστοριών από όλη την Ελλάδα, το Istorima, το μεγαλύτερο εγχείρημα συλλογής προφορικών ιστοριών στη χώρα, συνεχίζει τη δράση του και εμπλουτίζεται με ανανεωμένο website και νέες σειρές και συλλογές. 

Το  istorima.org αποτελεί ένα μίγμα δημοσιογραφίας και ιστορίας και λειτουργεί ως μια σύγχρονη πολιτιστική ηλεκτρονική βιβλιοθήκη, όπου συλλέγονται και παρουσιάζονται χιλιάδες προφορικές ιστορίες που δεν καταγράφονται αλλού. Μέσα από podcasts, συλλογές και αφιερώματα, άνθρωποι όλων των ηλικιών διηγούνται τις προσωπικές ιστορίες τους από το σήμερα και το χθες, μιλούν για συναισθήματα, μνήμες, πολιτισμό, παραδόσεις, έθιμα, ιστορικές στιγμές γεγονότα του σήμερα. Αυτές οι ανθρώπινες εμπειρίες μας συνδέουν με τους γύρω μας και βοηθούν στην κατανόηση του κόσμου μας.

Με τη συμπλήρωση των πέντε χρόνων, το πλήρες αρχείο των 18.000 ιστοριών που βρίσκεται στο archive.istorima.org μεταφέρεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (ΕΒΕ), εκπληρώνοντας το όραμα του ΙΣΝ που στήριξε με την ιδρυτική του δωρεά το Istorima από τη δημιουργία του και για τα πέντε πρώτα χρόνια.

Το αρχείο που μεταφέρεται στην ΕΒΕ είναι ουσιαστικά η online πλατφόρμα που φιλοξενεί το σύνολο των ιστοριών που έχουν συλλεχθεί, καταγραφεί και διασωθεί. Το αρχείο αποτελείται από 49 θεματικές ενότητες όπου συγκαταλέγονται αναμνήσεις, παραδόσεις, θρύλοι, εμπειρίες και επιτεύγματα, εκφάνσεις της ανθρώπινης φύσης και αποτυπώματα της συλλογικής μνήμης. Είναι ένα αρχείο ανοικτό και προσβάσιμο σε όλες κι όλους.

Παράλληλα, το  istorima.org ανανεώνεται με ένα νέο website φιλικό και εύχρηστο, όπου οι προφορικές ιστορίες εξελίσσονται σε podcast με σύγχρονα μέσα και τεχνολογία. Ο χρήστης μπορεί να ακούσει νέες πρωτότυπες σειρές podcast και συλλογές, να ακούσει podcasts με βάση τα συναισθήματα, τη γεωγραφική περιοχή, την ιστορική περίοδο και τις θεματικές κατηγορίες που τον ενδιαφέρουν και να περιηγηθεί στο Αρχείο του Istorima. Επίσης, έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει δικό του λογαριασμό για να εξατομικεύσει ακόμα περισσότερο την εμπειρία πλοήγησής του και να μοιράζεται τα αγαπημένα του podcasts εύκολα και γρήγορα σε όλα τα social media και τις streaming πλατφόρμες.

Ο χάρτης που αναρτάται στο website του Istorima κατοπτρίζει το εύρος της μελέτης που έχει γίνει την τελευταία πενταετία. Η ιστορία γίνεται διαδραστική και ο κάθε άνθρωπος πρωταγωνιστής της. Οι αφηγητές μάς ταξιδεύουν σε όλη την Ελλάδα, αλλά και στο Βανκούβερ, την Ιαπωνία, την Ισλανδία, την Παταγονία, όπου φτάνουν οι ανθρώπινες ιστορίες, νέες και παλιές, με εξιστορήσεις θάρρους, αγάπης, απώλειας και θριάμβου.

O Αλέξανδρος Καμπούρογλου, Διευθυντής Δωρεών του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), αναφέρει: «Είμαστε πολύ χαρούμενοι που αυτή η τόσο σημαντική εργασία που έχει εκπονηθεί τα τελευταία πέντε χρόνια από εκατοντάδες νέους ανθρώπους, οι οποίοι βρήκαν απασχόληση στον τόπο τους και ανέδειξαν τις ιστορίες των κοινοτήτων τους, περνάει πλέον στο διηνεκές, με την παραχώρηση του Αρχείου του Istorima στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (ΕΒΕ), θεματοφύλακα της γνώσης και ιστορίας της χώρας μας. Ευχόμαστε οι ανθρώπινες ιστορίες του Istorima να αποτελούν διαρκή πηγή έμπνευσης, γνώσης, σύνδεσης με τους γύρω και κατανόησης του κόσμου».

Όπως λέει η Σοφία Παπαϊωάννου, «Η αξία του Istorima θα φαίνεται όλο και περισσότερο όσο περνούν τα χρόνια και θα αναζητούμε τις αφηγήσεις και την συναισθηματική μνήμη της χώρας. Είμαστε πολύ χαρούμενοι για την κοινότητα που δημιουργούμε, για το έργο των εκατοντάδων ερευνητών, την εργασία της εξαιρετικής μας ομάδας και βέβαια τις χιλιάδες αφηγήσεις από όλη την Ελλάδα. Το έργο που ξεκινήσαμε πριν μία πενταετία ξεπέρασε τις προσδοκίες μας από κάθε πλευρά κι ανέδειξε την αξία των ιστοριών και την δύναμη της μίας ιστορίας να αλλάξει πολλές. Οι ιστορίες δεν τελειώνουν ποτέ κι εμείς συνεχίζουμε το έργο μας και σας καλούμε να γίνετε κι εσείς μία ιστορία, να γίνετε μέρος του Istorima».

Το Istorima αναπτύσσει δεσμούς με τις τοπικές κοινωνίες και μέσω κοινών δράσεων και συνεργασιών συμβάλλει στη διαφύλαξη του τοπικού πολιτισμού. Υλικό από το istorima.org περιλαμβάνεται στη διαμόρφωση τοπικών μουσείων, όπως το Ιστορικό Λαϊκό Μουσείο του Λυκείου Ελληνίδων στη Σύρο και η Μουσειογραφική Έκθεση Ιστορικής Μνήμης στο Μουσείο Κοινότητας στον Κοσμά Αρκαδίας. Έχει συνεργαστεί με το πολιτιστικό project Transiens Nostrum με σημεία αναφοράς σε Ρόδο, Σύρο και Βενετία.

Παράλληλα, αναπτύσσει εκπαιδευτικές δράσεις με σχολεία, όπως το Γυμνάσιο Κρυονερίου, σχετικά με τη διαδικασία συλλογής ιστοριών και δημιουργία podcast.

Συνεργάζεται επίσης με την ΕΡΤ και οι ιστορίες του φιλοξενούνται στο Ertflix και το ERTecho.

Πρόσφατα, το Istorima διακρίθηκε στο 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης με το Βραβείο Καλύτερου Podcast για το «Δεν υπήρξε ποτέ “Φαέθων”» της ερευνήτριας του Istorima Ρενάτας Κώττη-Δόμπρετς και με δημιουργία του podcast από την Μάγια Φιλιπποπούλου και Ευφροσύνη Κυριαζή. Πρόκειται για μια συγκλονιστική προσωπική ιστορία που αποκαλύπτει την αλήθεια μιας απόρρητης αποστολής στην Κύπρο.

Επιπλέον, την ειδική μνεία ENS Louis Lumière του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδος κέρδισε το podcast «Αμοργός: Αναζητώντας τον τόπο μου» της Χάρις Παγωνίδου.