Πριν από περίπου οκτώ μήνες, ξεκίνησε στην Ελλάδα μία από τις μεγαλύτερες απεργίες στο χώρο της παιδείας. Διάρκεια; Τρεις μήνες. Αιτία; Η ένταξη σε καθεστώς διαθεσιμότητας ενός μεγάλου αριθμού διοικητικών υπαλλήλων.
Η πρόσφατη ανάληψη του υπουργείου από τον Ανδρέα Λοβέρδο έφερε διαμάχη ανάμεσα στον ίδιο και στον υπουργό διοικητικής μεταρρύθμισης, Κυριάκο Μητσοτάκη, για το πόσα άτομα θα πρέπει να επαναπροσληφθούν.
Επιπλέον, μια πρόσφατη δήλωση του Ανδρέα Λοβέρδου που έλεγε ότι δεν έγινε μελέτη για το μέτρο της διαθεσιμότητας, όπως θα έπρεπε, τάραξε ακόμα περισσότερο τα νερά ενός από τους πιο σημαντικούς τομείς της χώρας μας.
Το ερώτημα είναι, τι έχει γίνει όλους αυτούς του μήνες και ποιος ο λόγος που συμβαίνουν όλα αυτά; Αντί να αναζητήσουμε την απάντηση στο γραφείο του υπουργού όπως γίνεται συνήθως, μιλήσαμε με κάποιον που βιώνει πιο άμεσα το πρόβλημα. Ο Ηλίας Αντωνίου είναι ένας από τους διαθέσιμους του μεγαλύτερου εκπαιδευτικού ιδρύματος της χώρας (με μερικές από τις αρχαιότερες σχολές του κόσμου), του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Πώς είναι η ζωή με τη διαθεσιμότητα; Δύσκολη. Όταν ζεις με ένα πρόγραμμα και έχεις μάθει να δουλεύεις σε ένα απαιτητικό αντικείμενο είναι πολύ δύσκολο την επόμενη μέρα να είσαι σπίτι σου. Στη ζωή μου, είτε πληρωνόμουν είτε όχι, δεν είχα μείνει ποτέ χωρίς δραστηριότητα.
Τόσους μήνες που είστε σε διαθεσιμότητα, πώς βγαίνει η δουλειά στο πανεπιστήμιο; Η δουλειά συνεχίζει να βγαίνει από αυτούς που είναι σε διαθεσιμότητα! Οι διαθέσιμοι, όσο και αν αυτό φαίνεται απίστευτο, παίρνουν σαν αποζημίωση (δεν είναι μισθός) το 75% του μισθού τους και συνεχίζουν να δουλεύουν. Είναι μεγάλο λάθος, αλλά γίνεται. Να σου φέρω ένα παράδειγμα. Αν εγώ, ως διαθέσιμος, είχα κάποιο ατύχημα στην εργασία μου, δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί εργατικό γιατί έχει ήδη διαρραγεί η εργασιακή μου σχέση με το πανεπιστήμιο. Αν ερχόταν η επιθεώρηση εργασίας –προφανέστατα δεν ήρθε- και έβλεπε όλον αυτόν τον κόσμο να δουλεύει στο πανεπιστήμιο, θα έπρεπε να κόψει πρόστιμα σε προϊσταμένους και υπαλλήλους. Είναι όπως η «μαύρη εργασία» σε οποιονδήποτε άλλο χώρο. Αλλά μην ξεχνάμε ότι εδώ πρόκειται για Ελλάδα όπου η τήρηση της νομιμότητας υπόκειται στην καλή διάθεση των κρατούντων.
Το υπουργείο γιατί δεν προχωράει στην αξιολόγηση; Είναι απλά τα πράγματα. Θέλουν να το κάνει κάποιος τρίτος ώστε να έχουν άλλοθι και να μπορούν να πουν ότι δεν το έκανε ο υπουργός. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι δεν έλαβε υπ’ όψιν του τις αναλογίες διοικητικών υπαλλήλων/φοιτητές και διοικητικών/μέλη ΔΕΠ. Εμείς, σαν πανεπιστήμιο, τον 9/2013, λαμβάνοντας υπ’ όψιν συντελεστές που μας έδωσε το υπουργείο και σε σύγκριση πάντα με τα πανεπιστήμια του εξωτερικού, μετά από μελέτη καταλήξαμε στο ότι για να λειτουργήσουμε ιδανικά, χρειαζόμαστε 1.800. Την ίδια περίοδο ήμασταν μόλις 1.400. Στα πανεπιστήμια της Αγγλίας ένας διοικητικός υπάλληλος αντιστοιχεί σε 10 φοιτητές. Στο ΕΚΠΑ, πριν τη διαθεσιμότητα, η αντιστοιχία ήταν ένας διοικητικός για 26 ενεργούς φοιτητές. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι τα πανεπιστήμια της Αγγλίας και της Αμερικής αναφέρουν πάντα ποια είναι αυτή η αναλογία γιατί είναι λόγος και αιτία για την τελική επιλογή πανεπιστημίου από τον φοιτητή. Από την άλλη, στην Ελλάδα, το ΕΚΠΑ με αυτές τις αναλογίες, κρίθηκε ότι έχει υπεράριθμο προσωπικό.
Τελικά, έχει υπεράριθμο προσωπικό; Όχι, το ΕΚΠΑ μπορεί να έχει πολλά κακά, όπως το ότι οι εκάστοτε διοικήσεις του δεν φρόντιζαν να είναι καλά οργανωμένο. Μπορεί, επίσης, οι υπουργοί παιδείας να «βίαζαν» το πανεπιστήμιο με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Ο απλός υπάλληλος, όμως, που καλείται να υλοποιήσει μια δουλειά από τη βάση, δεν μπορεί να έχει ευθύνη για το πώς διοικείται το πανεπιστήμιο εδώ και δεκαετίες.
Υπήρξαν πανεπιστήμια που δεν συμπεριλαμβάνονται στην διαθεσιμότητα γιατί το υπουργείο έκρινε ότι δεν ήταν υπεράριθμα; Επειδή το πανεπιστήμιο έχει ερευνητικές ομάδες, δεν ήταν δύσκολο να κάνουμε μια έρευνα για τις αναλογίες υπαλλήλων/ΔΕΠ και υπαλλήλων/φοιτητών. Αυτό έγινε για το σύνολο τον ΑΕΙ και ΤΕΙ. Πριν την διαθεσιμότητα, ο κ. Αρβανιτόπουλος επέλεξε οκτώ πανεπιστήμια για να δώσουν κόσμο. Μέσα σε αυτά ξέχασε να συμπεριλάβει τα ιδρύματα του Πειραιά. Όλοι αναρωτιόμαστε αν αυτό έχει να κάνει με το ότι ο Πειραιάς είναι η εκλογική του περιφέρεια. Ενημερωτικά, να σου πω ότι το ΤΕΙ Πειραιά είχε αναλογία, 1,2 διοικητικοί υπάλληλοι για κάθε ένα μέλος ΔΕΠ. Το ΕΚΠΑ είχε μόλις 0,48. Τελικά, πού βρίσκονται οι υπεράριθμοι;
Ποιος είναι ο λόγος που γίνονται όλα αυτά; Με τη διαθεσιμότητα χτυπήθηκαν τα ιδρύματα που εξυπηρετούν την συντριπτική πλειοψηφία των φοιτητών στην Ελλάδα. Χτυπήθηκε το ΑΠΘ που καλύπτει ένα τεράστιο κομμάτι της Βόρειας Ελλάδας, το ΕΜΠ με το ΕΚΠΑ που καλύπτουν ένα πολύ μεγάλο κομμάτι από Θεσσαλία μέχρι Πελοπόννησο και της Κρήτης. Παράλληλα, αν παρακολουθήσει κάποιος τα δημοσιεύματα που έπαιζαν τον τελευταίο καιρό, είχαν συχνό θέμα το πόσο ακριβά έχουν γίνει τα φροντιστήρια. Αν λάβεις υπ’ όψιν σου ότι ο κ. Αρβανιτόπουλος, λίγο πριν φύγει, πέρασε μέσα σε μια νύχτα την αναγνώριση των πτυχίων των εγχώριων κολλεγίων που συνεργάζονται με πανεπιστήμια του εξωτερικού, το μήνυμα που στέλνουν στην ελληνική κοινωνία είναι: «Μην πληρώνεις φροντιστήρια για να μπει στο πανεπιστήμιο το παιδί σου. Πλήρωσε δίδακτρα στο ιδιωτικό κολλέγιο. Έτσι κι αλλιώς, το πτυχίο θα αναγνωριστεί». Κανένας υπουργός παιδείας δεν έκατσε να αναλογιστεί τι φταίει και δεν γίνεται σωστό μάθημα στο σχολείο ώστε να μην χρειάζεται να πάει στο φροντιστήριο το παιδάκι. Κανείς δεν ήταν υπέρ της ενισχυτικής διδασκαλίας, όπως συμβαίνει σε όλη την Ευρώπη. Αν πεις στο Γερμανό ότι στέλνεις το παιδί σου φροντιστήριο, θα σε κοιτάζει σαν εξωγήινο. Όπως επίσης, ένα άλλο παράδειγμα εξυπηρέτησης ιδιωτικών συμφερόντων είναι ότι είμαστε η μόνη χώρα που πρέπει να δώσουμε εξετάσεις στο Palso ή στο Cambridge για να πάρουμε πτυχίο αγγλικών. Σε κάθε άλλη χώρα, οι απόφοιτοι λυκείων παίρνουν πιστοποίηση γνώσης ξένης γλώσσας. Γιατί δεν γίνεται αυτό και στην Ελλάδα; Εν κατακλείδι, δεν είχαμε δομή λειτουργίας σχολείου που να κάνει τα παιδιά να μην χρειάζονται τα φροντιστήρια. Αυτό με ευθύνη όλων εκείνων που τώρα λένε «Μην πληρώσεις φροντιστήριο. Δώσε τα ίδια λεφτά στο κολέγιο». Κάποια στιγμή θα δούμε τα φροντιστήρια να το γυρίζουν σε κολέγια.
Υπήρχαν φορές που ήρθατε απέναντι σε άλλους συναδέλφους σας; Θέλω να πω, αν ζήσατε το γνωστό ρητό με την κατσίκα του γείτονα. Ο κοινωνικός αυτοματισμός εφαρμόζεται κατά κύριο λόγο από τις κυβερνήσεις, παγκοσμίως. Αυτό ακριβώς που είπες «Να ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα, αντί να δω πώς θα φτιάξω την δική μου». Αυτό είναι μια γελοιότητα.
Όλο αυτό το διάστημα έτυχε να έρθετε αντιμέτωποι με κόσμο που σας αντιμετώπιζε σαν κακομαθημένους δημόσιους υπαλλήλους; Κατά κύριο λόγο είχαμε αυτή την αντιμετώπιση. Το λυπηρό είναι ότι την είχαμε και από μερίδα των καθηγητών.
Τώρα, σε τι φάση είστε; Βγήκε προκήρυξη για τους διαθέσιμους που αφορά 1.100 άτομα και προσφέρονται 600 θέσεις. Με λίγα λόγια, θα πάνε σπίτι τους 500 άνθρωποι. Προσπαθούμε να βρούμε θέσεις από αυτές τις 600 που προκηρύχθηκαν και παράλληλα έχουμε ξεκινήσει έναν δικαστικό αγώνα. Επίσης η ένωση μας κάλεσε να μην πηγαίνουμε στη δουλειά. Με λίγα λόγια κάλεσε αυτούς που είναι στη διαθεσιμότητα να μη δουλεύουν. Οξύμωρο; Μόνο στην Ελλάδα γίνονται αυτά.