Τσουνάμι εξελίξεων προκλήθηκε στην βρετανική πολιτική σκηνή μετά την παραίτησητου Μπόρις Τζόνσον, στις 7 Ιουλίου, που εντέλει καταπλακώθηκε από τη χιονοστιβάδα των αλλεπάλληλων σκανδάλων, για τα οποία υποκρινόταν ότι δεν συνέβησαν ή δεν τον άγγιξαν. Υπερεκτίμησε τις δυνάμεις του. Επήλθε το τέλος της πρωθυπουργίας του. Τη σκυτάλη της διαδοχής στην Downing Street, έπειτα από πέντε εσωκομματικές ψηφοφορίες των Τόρις θα πάρει, αρχές πλέον Σεπτέμβρη, είτε για πρώτη φορά ένας ινδικής καταγωγής άνδρας, είτε μια γυναίκα, φανατική θαυμάστρια της «σιδηράς κυρίας» Μάργκαρετ Θάτσερ. Το φαβορί, ο τέως Υπουργός Οικονομικών Ρίσι Σούνακ, 42, και η Υπουργός Εξωτερικών Λιζ Τρας, 46. Ο πρώτος έλαβε 137 και η Τρας 113 ψήφους, αφήνοντας εκτός κούρσας την Πένι Μόρντοντ, την υφυπουργό Εξωτερικού Εμπορίου (έλαβε 105 ψήφους).
Παρότι ο Σούνακ επιτάχυνε με την παραίτησή του την πτώση του Τζόνσον, κατηγορήθηκε από τον βουλευτή Ντέιβιντ Ντέιβις ότι χειραγώγησε τους ελεγχόμενους από τον ίδιο βουλευτές να ψηφίσουν την Τρας, ώστε να αποκλειστεί η Μόρντοντ, καθώς φαινόταν πιο σκληρή αντίπαλος. «Είναι η πιο βρώμικη εκστρατεία που έχω δει ποτέ», υποστήριξε ο Ντέιβις στον ραδιοφωνικό σταθμό LBC. Κρίσιμο για τις εξελίξεις στο Ηνωμένο Βασίλειο ενδέχεται να είναι το debate μεταξύ των δύο φιναλίστ τη Δευτέρα (από το BBC).
Στο μεταξύ, στο εν εξελίξει θέατρο του παραλόγου της βρετανικής πολιτικής σκηνής, κατά την τελευταία ομιλία του προχτές στην ‘Ώρα του Πρωθυπουργού, ο ανυπέρβλητος κλόουν Μπόρις Τζόνσον δεν έχασε την ευκαιρία να αυτοθαυμαστεί ακόμα μια φορά για την, σύμφωνα με τον ίδιο, πετυχημένη διακυβέρνησή του, καταλήγοντας φιλάρεσκα με ατάκα του Σβαρτσενέγκερ από το Terminator 2: «Αυτά τα τελευταία χρόνια υπήρξαν το μεγαλύτερο προνόμιο της ζωής μου. Θέλω να ευχαριστήσω όλους εδώ και hasta la vista, baby».
«Το μόνο σίγουρο είναι ότι με την Τρας θα έχουν περισσότερες πιθανότητες οι Εργατικοί», είναι το πρώτο σχόλιο που κάνει στη συνέντευξη που ακολουθεί η Senior Lecturer in Media and Politics στο University of East Anglia Μαρίνα Πρεντούλη, αποκαλύπτοντας και την «αχίλλειο πτέρνα» του Σούνακ.
Καταρχάς, περιμένατε, κυρία Πρεντούλη, ποτέ ότι θα οδηγούνταν σε παραίτηση ο Τζόνσον; Όλα τα σκάνδαλα τα τούμπαρε υπέρ του. Κάνετε λάθος. Δεν παραιτήθηκε Τον αναγκάσανε σε παραίτηση. Ο Μπόρις Τζόνσον είχε κρεμαστεί από την πρωθυπουργική θέση με νύχια και με δόντια. Κέρδισε την ψήφο εμπιστοσύνης τον Μάιο, αλλά συνέχισε να έχει πρόβλημα μέσα στο κόμμα. Και για αυτό, μετά από την ψήφο, βγήκε πιο επιθετικά. Έσκασε το επόμενο σκάνδαλο με τον Πίντσερ, βουλευτή που διόρισε ως υπεύθυνο για τη «γραμμή» του κόμματος και κατηγορήθηκε ότι επιτέθηκε σεξουαλικά σε δύο άνδρες, σε ιδιωτική λέσχη του Λονδίνου. Το 2017 είχε κατηγορηθεί για σεξουαλικές προτάσεις σε αθλητή κωπηλασίας, αλλά, κατόπιν εσωτερικής έρευνας στο κόμμα, απαλλάχθηκε. Αυτό ήταν κι η τελευταία σταγόνα. Μιλάμε, στην κυριολεξία, για ένα σερί σκανδάλων: ένα σκάνδαλο, μετά το σκάνδαλο, μετά το σκάνδαλο… Και φτάνει με το σκάνδαλο Πίντσερ να πει «εγώ δεν ήξερα τίποτα». Για να τον εξωθήσουν σε παραίτηση μέσα σε 48 ώρες 54 στελέχη της κυβέρνησης, ανάμεσά τους 16 υπουργοί, που παραιτήθηκαν, ο ένας μετά τον άλλο.
Αυτό δεν έχει ξαναγίνει. Δεν είχε επομένως κόσμο να κρατηθεί. Ήταν οι θέσεις άδειες στην κυβέρνηση. Προσπαθεί να βάλει ένα δυο καινούριους, για να κρατηθεί. Αλλά κι αυτοί παραιτηθήκαν σε λίγες ώρες. Και κάποιοι που δεχτήκαν να είναι στην κυβέρνηση του είπαν «μόνο αν παραιτηθείς». Δηλαδή, δεν μπορούσε να κάνει ο Μπόρις Τζόνσον το παραμικρό. Δεν είχε κυβέρνηση. Δεν ήθελε κανείς να ανήκει στην κυβέρνησή του. Κι η κυβέρνηση κατέρρευσε. Αυτό τον εξανάγκασε να παραιτηθεί. Αν μπορούσε να κρατηθεί εκεί, θα κρατιόταν σίγουρα. Αμέσως η Committee 1922 των Συντηρητικών όρισε τους κανόνες των εσωκομματικών εκλογών. Σταδιακά οι υποψήφιοι και με την προχθεσινή διαδικασία μειώθηκαν στους δύο.
Χρονικά μπορείτε να μας προσδιορίσετε πότε θα έχουν τελειώσει οι εσωκομματικές διαδικασίες και θα έχει αναλάβει τα ηνία της χώρας ο νέος πρωθυπουργός; Ο νικητής αναμένεται να ανακοινωθεί περί τις 5 Σεπτεμβρίου. Οι Συντηρητικοί θα προσπαθήσουν να τελειώσουν τις διαδικασίες όσο πιο γρήγορα γίνεται, γιατί τέλος Σεπτεμβρίου έχουνε και το συνέδριο του κόμματος και θέλουν να πάνε σε αυτό με καινούριο πρόσωπο.
Όποιος εκλεγεί θα αναλάβει αυτομάτως καθήκοντα πρωθυπουργού; Ναι.
Μέχρι τότε ποιος θα εκτελεί χρέη πρωθυπουργού; Αυτό είναι ένα άλλο ζήτημα. Ο Μπόρις μπορεί να παραιτήθηκε, αλλά θέλει να παραμείνει μέχρι να βγει ο αντικαταστάτης του. Οι υπόλοιποι, όλοι, θέλουν να ξεκουμπιστεί αμέσως. Γιατί δεν είναι όπως ήτανε με την Τερέζα Μέι, με την οποία είχαν απλώς διαφορά στις πολιτικές απόψεις. Ο Μπόρις είπε ψέματα, συνέχισε να λέει ψέματα, έκανε τα κορονοπάρτυ, για τα οποία η αστυνομία έκοψε πρόστιμα. Θέλουν όλοι να φύγει το ταχύτερο, γιατί καταστρέφει την εικόνα του κόμματος. Και θέλουν να αναδειχθεί ένα νέο πρόσωπο όχι για την αρχηγία, αλλά να αναλαμβάνει επικεφαλής αυτής της κυβέρνησης μέχρι να βγει η επόμενη. Ο Μπόρις δεν θέλει όμως να ξεκουμπιστεί.
Επομένως, θα παραμείνει ακούνητος στο πόστο του ως τον Σεπτέμβρη; Ναι. Η Βουλή θα κλείσει για καλοκαίρι.
Θα μπορούσε να κάνει ο Στάρμερ πρόταση μομφής; Ενδεχομένως, ναι.
Αν την κέρδιζε; Θα μπορούσαν να αποφασίσουν από κοινού για τον πρωθυπουργό της μεταβατικής περιόδου μέχρι την ανάδειξη νέου προσώπου από τους Συντηρητικούς.
Πρόσωπο κοινής αποδοχής από όλο το πολιτικό φάσμα ή αποκλειστικά από του Συντηρητικούς; Θα μπορούσε να είναι κι ο ίδιος ο Στάρμερ; Πρέπει να είναι κάποιος συναινετικός. Θα μπορούσαν επίσης, αν συμφωνούσαν να γίνουν κι εκλογές. Αλλά τις εκλογές δεν τις θέλουν οι Συντηρητικοί. Τους Εργατικούς θα τους συνέφερε αν γινόντουσαν τώρα.
Έχουν γίνει δημοσκοπήσεις; Ναι. Μπροστά ήταν και παραμένουν οι Εργατικοί. Αλλά αυτό το προβάδισμα δεν ξέρουμε πώς θα διαμορφωθεί με το πρόσωπο που θα εκλέξουν οι Συντηρητικοί. Επομένως, το Εργατικό Κόμμα θα ήθελε τώρα να γίνουν εκλογές.
Το φαβορί είναι ο τέως Υπουργός Οικονομικών Ρίσι Σούνακ. Η καλύτερη επιλογή για τους Εργατικούς είναι η Τρας, γιατί είναι hardcore Brexiter, απόλυτη συνεχίστρια σε αυτό του Τζόνσον. Το πρόβλημα με τον Σούνακ είναι ένα σκάνδαλο με το οποίο συνδέεται η δισεκατομμυριούχος γυναίκα του, αναφορικά με το αν πληρώνει φόρους, το οποίο χάλασε την εικόνα. Το δεύτερο σημαντικό σημείο σε σχέση με τον Σούνακ είναι ότι είναι ο υπουργός που αύξησε τους φόρους. Οι υπόλοιποι Δεξιοί δυσανασχετούν στην προοπτική αύξησης της φορολογίας. Ο Σούνακ είπε ότι προτίθεται να αυξήσει τους φόρους σε συγκεκριμένες εταιρείες. Στο μεταξύ, τον κοροϊδεύουν και τον λένε Σοσιαλιστή γιατί, ενώ αύξησε τους φόρους, έδωσε χρήματα για την πανδημία. Οι συνυποψήφιοι για τη διαδοχή δηλώναν κατά της αύξησης της φορολογίας. Βεβαίως, την νυν Υπουργό Εξωτερικών Λιζ Τρας δεν την πολυσυμπαθούν μέσα στο κόμμα, ενώ την πρώην Υπουργό Άμυνας Πένυ Μόρντοντ, που βγήκε εκτός κούρσας, την ήθελε πολύ η βάση. Θα δούμε.
Έχει κλονιστεί το γόητρο, το κύρος και το status των Tories; Ο Μπόρις Τζόνσον θα πάει σπίτι του; Φυσικά το αγγίζει το κόμμα αυτή η ιστορία. ‘Όταν θα εκλεγεί ο διάδοχός του, πέρα από την αποδοχή του κόμματος, θα πρέπει να έχει την αποδοχή και του βρετανικού λαού. Θα την έχει όμως; Πρέπει να αναδειχθεί κάποιος που δεν είναι αρεστός μόνο στο κόμμα του αλλά και στην ευρύτερη βρετανική κοινωνία.
Ο Μπόρις Τζόνσον θα συνεχίσει την πολιτική του καριέρα; Υπάρχει περίπτωση να έχει τελειώσει; Δύσκολο. Μπόρις Τζόνσον είναι αυτός! Κάτι θα κάνει.
Δεν έχει δείξει ίχνος μεταμέλειας, ούτε έχει αποδεχτεί την αποτυχία του. Ούτε καν στην τελευταία ομιλία του στην ώρα του Πρωθυπουργού, εχτές. Ο λόγος που έβγαλε όταν παραιτήθηκε είναι εξαιρετικά ενδεικτικός. Ούτε συγγνώμη ζήτησε, ούτε παραδέχτηκε ότι έκανε κανένα λάθος. Ήταν τελείως εγωκεντρικός, όπως πάντα, και αμετανόητος.
Ο συγκεκριμένος κλυδωνισμός πόσο θα πάει πίσω την Μ. Βρετανία, που ήδη έχει προβλήματα και πλήθος εκκρεμοτήτων με το Brexit; Πάρα πολύ, γιατί είναι σαν να μην έχει η χώρα κυβέρνηση. Είμαστε στη μέση της κρίσης. Ανεβαίνει καλπάζοντας ο πληθωρισμός και ξαφνικά δεν έχεις υπουργό Οικονομικών, που σημαίνει πως δεν έχεις κατεύθυνση για την Οικονομία.
Ποιες θα είναι οι «καυτές πατάτες» που θα έχει να αντιμετωπίσει τον Σεπτέμβρη ο νέος πρωθυπουργός; Ένα θέμα σοβαρό, λόγω Brexit, είναι το θέμα του συμφώνου Β. Ιρλανδίας, που έπρεπε να είχε διευθετηθεί. Πρέπει να αναλάβει κάποιος που θα έχει θέση συγκεκριμένη για το τι θα κάνει με το μείζον αυτό ζήτημα. Επίσης, ο νέος πρωθυπουργός θα κληθεί να αποφασίσει τι θα γίνει με την Οικονομία και με τον κορονοϊό, διότι αυξάνονται τα κρούσματα πάλι. Όλα αυτά είναι «μέτωπα» που μένουν ανοικτά και ξεκρέμαστα. Και για τη Ουκρανία θα πρέπει να πάρει αποφάσεις. Η Αγγλία δίνει πάρα πολλά λεφτά και κάνει και training σε Ουκρανούς. Έχει δώσει πάρα πολλά κονδύλια ως μέλος του ΝΑΤΟ. Αυτά τα έκανε βεβαίως ο Μπόρις. Ο Ζελένσκι πρέπει να έχει στενοχωρηθεί πολύ με την παραίτησή του. Πρέπει να δούμε τι θα γίνει την επόμενη ημέρα.
Με αυτά και με εκείνα, μετά το Brexit, αποδυναμώνεται κι άλλο η θέση του Ηνωμένου Βασιλείου; Δεν ξέρω αν αποδυναμώνεται. Η χώρα είναι μεγάλη δύναμη, μέλος του ΝΑΤΟ. Απλώς, είναι μια χώρα σε κρίση. Δεν έχει κυβέρνηση. Έχει γίνει και διεθνώς ρεζίλι με τον Μπόρις. Όλοι χαίρονται που έφυγε. Αλλά λίαν συντόμως πρέπει να βρεθεί μια κατεύθυνση. Το καλύτερο για εμένα θα ήταν να γινόντουσαν εκλογές. Να κατέθετε ο Στάρμερ πρόταση μομφής, να ψήφιζαν και οι Συντηρητικοί υπέρ της και μετά να προκηρύσσονταν εκλογές. Αλλά…