Όσο η Βρετανία φλέγεται τα τελευταία 24ωρα, ο νέος ηγέτης της ελπίζει να σβήσει τις φωτιές στρεφόμενος στο παρελθόν του ως δικηγόρος. Μετά από μόλις έναν μήνα ως πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, ο Keir Starmer βρέθηκε αντιμέτωπος με ταραχές που συνδέονται με την ακροδεξιά. Η Βρετανία αντιμετωπίζει μέρες διαδηλώσεων, πολλές από τις οποίες βίαιες, με στόχους τζαμιά και ξενώνες που στεγάζουν αιτούντες άσυλο. Ο Starmer προσπαθεί να ανακτήσει τον έλεγχο ενισχύοντας το πιεσμένο δικαστικό σύστημα του Ηνωμένου Βασιλείου. Τι ακριβώς έχει συμβεί όμως;
Στις 29 Ιουλίου, το Southport, μια παραθαλάσσια πόλη λίγο έξω από το Liverpool, στιγματίστηκε από μία τραγωδία. Τρία κορίτσια, η Bebe King, έξι ετών, η Elsie Dot Stancombe, επτά ετών και η Alice Dasilva Aguiar, εννέα ετών, μαχαιρώθηκαν θανάσιμα ενώ παρακολουθούσαν μια χορευτική εκδήλωση με θέμα την Taylor Swift. Η επίθεση είχε επίσης ως αποτέλεσμα των τραυματισμό άλλων 10 ατόμων, εκ των οποίων ορισμένοι τραυματίστηκαν σοβαρά. Μετά την επίθεση, ένας 17χρονος άνδρας συνελήφθη και αργότερα έγινε γνωστό ότι γεννήθηκε στο Cardiff από γονείς από τη Rwanda.
Όπως συνηθίζεται στη βρετανική νομοθεσία για υπόπτους ηλικίας κάτω των 18 ετών, η αστυνομία δεν τον κατονόμασε αρχικά. Μέσα σε λίγες ώρες, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατακλύζονταν από ψευδείς φήμες σχετικά με το παρελθόν του, συμπεριλαμβανομένου ότι υπήρχε μια ισλαμική σύνδεση με τις δολοφονίες και ότι ο επιτιθέμενος ήταν αιτών άσυλο. Η αστυνομία ωστόσο διέψευσε και τα δύο σενάρια.
Στη συνέχεια, μια αγρυπνία για τα θύματα καταλήφθηκε στις 30 Ιουλίου από ανθρώπους που η αστυνομία είπε ότι συνδέονται με την ακροδεξιά English Defense League, μια πλέον ανενεργή οργάνωση. Μέλη της, ξερίζωσαν τούβλα από σπίτια για να τα πετάξουν στην αστυνομία και στο τζαμί του Southport, το οποίο χτυπήθηκε επίσης με βόμβες μολότοφ. Τις ημέρες που διαδέχτηκαν την εξέγερση στο Southport, περαιτέρω αναταραχή ξέσπασε σε όλη την Αγγλία και τη Βόρεια Ιρλανδία. Η οργισμένη, ισλαμοφοβική δυσαρέσκεια, που έχει από καιρό αναπτυχθεί σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο, ήρθε στην επιφάνεια.
Σύμφωνα με την ομάδα υπεράσπισης Hope not Hate, οι ταραχοποιοί συχνά χρησιμοποιούν το σύνθημα «σταματήστε τις βάρκες» – το οποίο υιοθετήθηκε από την προηγούμενη συντηρητική κυβέρνηση καθώς προσπαθούσε να αποτρέψει τη διέλευση μεταναστών με μικρά σκάφη στο English Channel. Ανακυκλώνουν και άλλα ακροδεξιά συνθήματα, όπως “Enough is enough” και “Σώστε τα παιδιά μας”, ενώ πλάνα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φαίνεται να δείχνουν μουσουλμανικές ομάδες να φωνάζουν “Allahu akbar” (Ο Θεός είναι ο μέγιστος) καθώς συγκρούονται με ταραχοποιούς στο Bolton.
Την επομένη των ταραχών στο Southport, βίαιοι διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν στο Λονδίνο έξω από την Downing Street και συμμετείχαν σε μικρές συμπλοκές με την αστυνομία. Στις τέσσερις ημέρες που ακολούθησαν, βίαιες ακροδεξιές διαδηλώσεις έλαβαν χώρα σε περισσότερες από δώδεκα πόλεις. Με εξαίρεση μια διαδήλωση στο Belfast της Ιρλανδίας, όλες οι διαμαρτυρίες πραγματοποιήθηκαν στην Αγγλία – με το μεγαλύτερο μέρος αυτών στη βόρεια Αγγλία, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών Blackpool, Hull, Leeds, Manchester, Nottingham, Bolton, Liverpool και Sunderland. Στο Middlesbrough, αυτοκίνητα κάηκαν και ρουκέτες πετάχτηκαν κατά της αστυνομίας μετά από ταραχές που ξεκίνησαν στο κεντρικό πολεμικό μνημείο της πόλης.
Τόσο στο Rotherham όσο και στο Tamworth, τα ξενοδοχεία που στεγάζουν αιτούντες άσυλο εν αναμονή της επεξεργασίας των αιτημάτων τους έγιναν στόχος ταραχοποιών. Στο Rotherham, οι ταραξίες εισέβαλαν στο ξενοδοχείο, προσπάθησαν να του βάλουν φωτιά και μπλόκαραν τις εξόδους ενώ οι αιτούντες άσυλο ήταν μέσα. Το ξενοδοχείο στο Tamworth πυρπολήθηκε επίσης, ενώ περαιτέρω ενέργειες προγραμματίζονται τις επόμενες εβδομάδες.
Αρκετές προσωπικότητες υψηλού προφίλ, γνωστοί για τις ακροδεξιές απόψεις τους, έχουν κάνει έντονα σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τις τελευταίες ημέρες και έχουν καταδικαστεί από την κυβέρνηση για επιδείνωση των εντάσεων μέσω των αναρτήσεών τους. Ο Stephen Yaxley-Lennon, ο οποίος λειτουργεί με το ψευδώνυμο Tommy Robinson, είναι εδώ και καιρό ένας από τους σημαντικότερους ακροδεξιούς και αντι-μουσουλμάνους ακτιβιστές της Βρετανίας και ίδρυσε την πλέον ανενεργή English Defence League (EDL) το 2009.
Σύμφωνα με την Daily Mail, ο Robinson βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε ξενοδοχείο στην Κύπρο, απ’ όπου έχει δημοσιεύσει μια σειρά από βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Κάθε ανάρτηση έχει προβληθεί εκατοντάδες χιλιάδες φορές και έχει κοινοποιηθεί από ακροδεξιές προσωπικότητες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του ιδρυτή του United States InfoWars, Alex Jones.Οι αναρτήσεις ποικίλλουν από ισχυρισμούς για «αθώους Άγγλους που κυνηγιούνται» έως αντι-μουσουλμανική ρητορική όπως «οι γυναίκες μας δεν είναι κρέας χαλάλ».
Ο Robinson δημοσίευσε ένα βίντεο δύο ημέρες μετά την επίθεση στο Southport, στο οποίο κάλεσε τους υποστηρικτές του να παραμείνουν ήρεμοι και οι υποστηρικτές του έχουν επανειλημμένα υποστηρίξει ότι έχει καταδικάσει τη βία. Επίσης, ο συνάδελφός του ταραχοποιός Laurence Fox έγραψε στο Twitter: «Είναι πόλεμος» και «για δεκαετίες κορίτσια στη Βρετανία βιάζονται από μετανάστες βαρβάρους». Η ανάρτηση έχει προβληθεί περισσότερες από 3 εκατομμύρια φορές.
Σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η ακροδεξιά της Βρετανίας έχει μικρή πολιτική οργάνωση. Ενώ στο παρελθόν έχουν συγκεντρώσει εκατοντάδες χιλιάδες ψήφους σε γενικές εκλογές και έχουν κερδίσει εκπροσώπηση στα τοπικά συμβούλια και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα κόμματα που συνδέονται ρητά με τη βρετανική ακροδεξιά είχαν μικρή επίδραση στις πρόσφατες εκλογές.
Το Reform UK -το λαϊκιστικό δεξιό κόμμα υπό την ηγεσία του Nigel Farage- έχει αποστασιοποιηθεί από τις ταραχές και καταδίκασε τα «επίπεδα βίας που παρατηρήθηκαν τις τελευταίες ημέρες». Ο Farage, όμως, έχει επιστήσει την προσοχή και έχει επικρίνει τα ξενοδοχεία που φιλοξενούν μετανάστες. O pρώην αρχηγός της αντιτρομοκρατικής τον επέκρινε για διάδοση θεωριών συνωμοσίας σχετικά με την αρχική επίθεση στο Southport.
Αντί να αναζητά μια εκλογική οδό, η -σε μεγάλο βαθμό αυτοοργανωμένη- ακροδεξιά της Βρετανίας χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να συντονίσει τις ενέργειές της. Έτσι, οι πιο εξέχουσες προσωπικότητές της, καθώς και πρωτοπόροι από το εξωτερικό, «όρμηξαν» και συνέβαλαν στην αρχική διασπορά παραπληροφόρησης μετά την επίθεση στο Southport. Παράλληλα, φαίνεται να υπάρχει μικρή επίσημη οργάνωση πίσω από τις ταραχές – με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να χρησιμοποιούνται από όσους εμπλέκονται για να προσπαθήσουν να στρατολογήσουν συνοδοιπόρους. Το WhatsApp και το Telegram έχουν χρησιμοποιηθεί για την άμεση οργάνωση συγκεντρώσεων, ενώ προκηρύξεις για διοργάνωση διαμαρτυριών έχουν εξαπλωθεί στο Facebook. Το TikTok δε, έχει γεμίσει με βίντεο γεμάτα σκηνές βίας.
«Ενώ πολλοί, ή ακόμα και οι περισσότεροι από αυτούς που έχουν παρευρεθεί, δεν αποτελούν μέρος κάποιας παραδοσιακής ακροδεξιάς οργάνωσης, εμπνέονται από την ακροδεξιά παραπληροφόρηση και συμμετέχουν σε ακροδεξιό ακτιβισμό», δήλωσε η Hope not Hate.
Οι αρχικές προειδοποιήσεις για αναταραχές ακολουθήθηκαν γρήγορα από καταδίκη από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου – και μια καθυστερημένη προσπάθεια επίδειξης δύναμης. Την Κυριακή, ο εμφανώς θυμωμένος Starmer περιέγραψε τις ταραχές ως «ακροδεξιούς τραμπουκισμούς» και δεσμεύτηκε να τιμωρήσει όλους τους εμπλεκόμενους. Έχει άλλωστε κάποια εμπειρία σε αυτόν τον τομέα, αφού πριν γίνει βουλευτής, ήταν διευθυντής της εισαγγελίας της Βρετανίας. Κατείχε αυτόν τον ρόλο το 2011, όταν οι ταραχές που ξέσπασαν στο Λονδίνο μετά τον πυροβολισμό του μαύρου Mark Duggan από την αστυνομία εξαπλώθηκαν σε εθνικό επίπεδο.
Υπό τον Starmer, το 2011, τα βρετανικά δικαστήρια συνεδρίαζαν όλη τη νύχτα, καθώς το δικαστικό σύστημα εργαζόταν εντατικά για να καταδικάσει περισσότερους από 3.000 ανθρώπους που συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια των ταραχών. Μια επανάληψη των ενεργειών αυτών μπορεί να βρίσκεται στα σκαριά – εάν το πιεσμένο δικαστικό σύστημα της Βρετανίας, με τεράστιες δικαστικές εκκρεμότητες, μπορέσει να χειριστεί την κατάσταση. Υπό αυτές τις εξελίξεις, ο Starmer πραγματοποίησε τη Δευτέρα έκτακτη συνάντηση υπουργών, ανώτερων αξιωματούχων και επικεφαλής φυλακών. Μιλώντας δημόσια μετά τη συνάντηση, υποσχέθηκε να «ενισχύσει» την ποινική δικαιοσύνη της Βρετανίας για να συλλάβει και να διώξει τους ταραξίες.
«Θα έχουμε έναν μόνιμο στρατό εξειδικευμένων αξιωματικών … για να το αντιμετωπίσουμε όπου τους χρειαζόμαστε», δήλωσε. Σύμφωνα με το Εθνικό Συμβούλιο Αρχηγών Αστυνομίας το απόγευμα της Δευτέρας, οι αξιωματικοί συνέλαβαν 378 άτομα την περασμένη εβδομάδα που φέρεται να σχετίζονται με τις ταραχές (μέχρι σήμερα έχουν ξεπεράσει τα 400). Ορισμένοι από αυτούς έχουν ήδη εμφανιστεί στο δικαστήριο. Κάποιες αναφορές έχουν επίσης δείξει ότι οι υπουργοί εξετάζουν το ενδεχόμενο 24ωρων δικαστικών συνεδριάσεων τύπου 2011 για την ταχεία επιβολή ποινών – αν και ο εκπρόσωπος του Starmer δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι αυτό είναι θέμα του δικαστικού σώματος.
Σύμφωνα με πληροφορίες που γνωστοποιήθηκαν από τη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου στο Λονδίνο, η υπουργός Δικαιοσύνης Shabana Mahmood και η σωφρονιστική υπηρεσία είναι πεπεισμένοι πως υπάρχει αρκετή χωρητικότητα στο τεντωμένο σύστημα δικαιοσύνης του Ηνωμένου Βασιλείου για να φυλακιστούν οι καταδικασθέντες ταραξίες. Η Downing Street επιβεβαίωσε επίσης ότι σε αυτό το στάδιο δεν έχουν υποβληθεί αιτήματα από την αστυνομία για συμμετοχή των Ενόπλων Δυνάμεων και ότι περαιτέρω τακτικές κατά των διαδηλώσεων είναι θέμα της αστυνομίας. Αντ’ αυτού, σε αυτό το στάδιο η κυβέρνηση έχει υποσχεθεί περαιτέρω προστασία για τα τζαμιά, ενώ οι υπουργοί συνεργάζονται με εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης καθώς ζητούν περισσότερη δράση για την αντιμετώπιση του εγκληματικού υλικού στις πλατφόρμες τους.